ΑΠΟ ΤΗ ΣΑΝΤΑ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ ΣΤΑ ΠΕΥΚΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗΣ

 Πέρασαν πολλά χρόνια από τότε που οι Σανταίοι ήλ­θαν και πρώτο εγκαταστάθηκαν στο όμορφο χωριό μας, στα Πεύκα Αλεξανδρούπολης.

Σήμερα που γράφω ότι γνωρίζω, ό, τι θυμάμαι και όσα ανακάλυψα, έπρεπε να το επιχειρήσω εγώ ή κάποιος άλλος πολλά χρόνια πριν, όταν ακόμη ζούσαν οι πρώτοι πρόσφυγες, τότε θα εί­χαμε περισσότερα στοιχεία από πρώτο χέρι αλλά και έγκυρες πληροφορίες και γεγονότα που αφορούσαν την ιστορία της περιοχής της Τραϊανουπόλεως στην οποία ανήκει και το χωριό μας.

Τώρα Ιανουάριος του 2010, ζουν στα Πεύκα μόνο δύο γεννηθέντες στον Πόντο τα τελευταία χρόνια του ξεριζωμού, της προσφυγιάς, της ανταλλαγής των λαών.

Οι νότιες περιοχές της Θράκης οι πλησιέστερες προς τη θάλασσα, ήταν από αρχαιοτάτων χρόνων το πέρασμα προς την Ασιατική χώρα, προς το Βυζάντιο, προς την Ανατολία.

Η ίδρυση της Τραϊανούπολης, επί της Εγνατίας οδού το έτος 106 -114 μ.X. από τους Ρωμαίους, ακρι­βώς καταδεικνύει την αναγκαιότητα ενός σταθμού ανε­φοδιασμού, μιας όασης των διαφόρων λαών των διαφόρων φυλών και κατακτητών που διήρχοντο από την περιοχή κατευθυνόμενοι προς την Ανατολή και τανάπαλιν.

Η Εγνατία οδός στα βυζαντινά χρόνια συμπληρώθηκε στους ενδιάμεσους σταθμούς με νέες αρτηρίες και επε- κτάθηκε ως την Κωνσταντινούπολη και εκτός από στρα­τιωτική είχε και εμπορική σημασία γιατί εξυπηρετούσε τις συναλλαγές, καθώς συνέδεε πόλεις της Ιταλίας με την Μακεδονία, τη Θράκη και το Βυζάντιο. Η πολυσή­μαντη και πολυσύχναστη αυτή οδός περνούσε από την Θράκη και δη από την περιοχή μας, από την Τραϊανούπολη.

Η επίκαιρη αυτή θέση της Τραϊανούπολης είχε ως επακόλουθο την προσέλκυση πολλών λαών και πολλών φυλών από το βορά, τη δύση και την ανατολή είτε για μόνιμη εγκατάσταση είτε για προσωρινή κατάκτηση.

Από την περιοχή μας πέρασαν όλες οι φυλές του κό­σμου, άλλοι έχτισαν χωριά και έζησαν χρόνια στην πε­ριοχή, άλλοι ως επιδρομείς εκαρπούντο των αγαθών που διέθετε ο τόπος μας και στο τέλος επέστρεφαν στις εστίες τους ή σε άλλες καλύτερες προσοδοφόρες περιοχές.

 Ει­δικά στα χωριά της περιοχής της Τραϊανούπολης οι κύ­ριοι οικιστές ήταν Έλληνες, Τούρκοι και Βούλγαροι. Η συχνότητα του πήγαινε έλα των λαών αυτών στην πε­ριοχή μας δεν είχε προηγούμενο.

Οι επιδρομές από τους Βουλγάρους πολύ συχνές. Καταλάμβαναν χωριά διώ­χνοντας τους κατοίκους, Τούρκους ή Έλληνες σ’ άλλα μέρη, έως ότου απεφάσιζαν οι Τούρκοι να επιτεθούν και να ξανακαταλάβουν τα χαμένα εδάφη διώχνοντας τους Βουλγάρους και τους Έλληνες.

Αυτό συνέβαινε πολύ συχνά, αλλά και πολλές είναι οι περιπτώσεις και πολλά είναι τα χρόνια που συμβίωναν, συζούσαν δια­φορετικές φυλές στα ίδια χωριά με φυσικό επακόλουθο την διασταύρωση των φυλών, την επιμειξία των λαών και της απώλειας της κοινής καταγωγής και των κοινών χαρακτηριστικών της φυλής των.

Ιστορικά στοιχεία για την ίδρυση και την εξέλιξη της πόλης της Τραϊανούπολης υπάρχουν, όμως για την πε­ριοχή και τα χωριά της δεν υπάρχουν. Πότε δημιουργήθηκαν, από ποιους κτίστηκαν, από ποιους κατοικήθηκαν κατά καιρούς, πόσο καιρό διατηρήθηκαν, από ποιους καταστράφηκαν και από ποιους ξανακτίσθηκαν, δεν αναφέρεται επίσημα και τεκμηριωμένα πουθενά.

Μόνο λίγα στοιχεία υπάρχουν σε αφηγήσεις υπερήλικων Βουλ­γάρων. Έχοντας υπόψη τα ιστορικά στοιχεία της ίδρυ­σης και τις διαδοχικές μεταβολές της προόδου και της παρακμής της Τραϊανούπολης, τις αφηγήσεις των υπε­ρήλικων γηγενών και διαφόρων ευρημάτων, μπορούμε κατά προσέγγιση να προσδιορίσουμε χρονολογικά την ύπαρξη των χωριών Λουτρά, Πεύκα, Σαϊλάρ, Σαϊλάρια (Παλαιοχώρι).

Το χωριό Λουτρά (Λιτζά-κιοϊ) δημιουργήθηκε από μουσουλμάνους τουρκικής καταγωγής στην αριστερή όχθη του χειμάρρου το έτος 1354 και στην δε­ξιά όχθη, απέναντι ακριβώς από τον οικισμό των μου­σουλμάνων, το έτος 1826 χριστιανοί βουλγαρικής κατα­γωγής δημιούργησαν τον δικό τους οικισμό με εκκλησία.

Στα σπίτια των μουσουλμάνων και των Βουλγάρων στεγάστηκαν οι πρόσφυγες Έλληνες από την Ανατολική Θράκη και την Μικρά Ασία που ήλθαν στα Λουτρά το έτος 1922.

Το χωριό Πεύκα (Τσάμερεν) δημιουργήθηκε από μουσουλμάνους τουρκικής καταγωγής πίσω από την νό­τια πλευρά του λόφου Άγιος Γεώργιος και νοτιοδυτικά του φρέατος Ξεροπέγαδον το έτος 1354. 
Στη θέση Ξεροπέγαδον, στην πλαγιά του Αγίου Γεωργίου, υπήρχαν χαλάσματα από τουρκικό τζαμί και στα παρακείμενα χωράφια φαίνονται ακόμη ίχνη των θεμελίων των σπιτιών. Στην ανατολική πλευρά, εκατό μέτρα από το Ξεροπέγαδον, υπήρχαν εμφανή ίχνη τουρκικού νεκροτα­φείου έως τις αρχές της δεκαετίας του 1950.

Το τούρκικο αυτό χωριό Τσάμερεν δεν αναφέρθηκε ποτέ από κανέναν από τους μετέπειτα εποίκους. Άρα όταν το έτος 1826 ήρθαν οι βουλγαρικής καταγωγής και ίδρυσαν το νέο Τσάμερε στην σημερινή του θέση, δεν υπήρχε προ πολλού το τούρκικο χωριό. 
Το χωριό Σαϊλάρια (Σάϊλαρ) θε­μελιώθηκε και συγκροτήθηκε από μουσουλμάνους τουρ­κικής καταγωγής στην θέση Τσιαμλί-τεπέ βορειοδυτικά της Τραϊανούπολης στην απέναντι δασώδη περιοχή και νότια του παλαιού χωριού Τσάμερεν σε απόσταση ενός χιλιομέτρου. Στη θέση αυτή βρίσκονται ακόμη κατά­λοιπα του οικισμού, λίθοι από θεμέλια οικιών και ένα φρέαρ (πηγάδι) με πόσιμο ύδωρ.

Από διηγήσεις εποίκων βουλγαρικής καταγωγής φαί­νεται ότι τα Σαϊλάρια πρέπει να ήταν το αρχαιότερο και το μεγαλύτερο χωριό της περιοχής Τραϊανούπολης.

Οι κάτοικοί του αναγκάστηκαν να εγκαταλείπουν το χω­ριό τους εξαιτίας μιας επιδημικής ασθένειας που προήλθε από το πόσιμο ύδωρ με επακόλουθο την ερήμωσή του. Διασκορπίστηκαν, ως λέγεται, στα γειτονικά χωριά και από τότε δεν ξαναλειτούργησε.

Άλλα στοιχεία δεν υπάρχουν για να καθορίσουμε τη χρονολογία ίδρυσης και διάρκειας του οικισμού. Από τα γενικά ιστορικά στοιχεία και γεγονότα της ευρύτε­ρης περιοχής και συνδυάζοντας τις ανακατατάξεις των λαών με τις επιδρομές είτε κατακτητών είτε προσφύγων και εποίκων, θεωρώ ως πιθανό ότι κτίστηκε το 1200-1300 μ. X. και διήρκεσε μέχρι το 1700-1800 μ. X. οπότε και ερημώνεται.

Η ίδρυση και ερήμωση του χωρίου Σαϊλάρια πρέπει χρονολογικά να συμπίπτει με τον πρώτο οικισμό του χω­ριού Τσάμερεν και λόγω της μικρής απόστασης που τα χωρίζει, το Τσάμερεν πρέπει να λειτούργησε ως συνοι­κία του Σαϊλάρ.

Η αναφορά μου στην πόλη της Τραϊανούπολης και στα δύο χωριά της περιοχής της, Λιτζά-κιοϊ (Λουτρά) και Σαϊλάρια οφείλεται στη σχέση που υπήρχε μεταξύ των χωριών αυτών και του δικού μας χωριού Τσάμερεν (Πεύκα). Η ίδρυση του Τσάμερεν και η μετέπειτα εξέ­λιξή του είχαν άμεση σχέση και συγγένεια με τα προαναφερόμενα χωριά που διαρκεί μέχρι και σήμερα.

Πολυχρόνης Νικολαΐδης

Απόσπασμα από το βιβλίο : "ΠΕΥΚΩΝ ΡΙΖΕΣ"