Η συνθήκη των Σεβρών
Στις 10 Αυγούστου 1920 οι δυνάμεις της «Αντάντ» οδήγησαν το «φάντασμα» της Κωνσταντινούπολης, τον Σουλτάνο, στην υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών, ένα «τεχνικά» διπλωματικό αριστούργημα που δημιουργούσε αυτό που πέρασε στην Ιστορία, ως η «Ελλάς των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών», καθώς: Η Σμύρνη και το βιλαέτι του Αϊδινίου θα διοικούνταν για πέντε χρόνια από ελληνική διοίκηση υπό την ψιλή κυριαρχία του Σουλτάνου, ενώ η οριστική τους τύχη θα καθοριζόταν μετά από δημοψήφισμα των κατοίκων της περιοχής. Η Ανατολική Θράκη ως την γραμμή της Τσατάλτζας ενσωματωνόταν στην ελληνική επικράτεια.
Δίνονταν στην Ελλάδα όλα τα νησιά του Αιγαίου συμπεριλαμβανομένων της Ίμβρου, Τενέδου και Δωδεκανήσων, πλην Ρόδου. Αν, όμως, η Αγγλία παραχωρούσε στην Ελλάδα την Κύπρο, τότε η Ιταλία θα άφηνε ελεύθερο τον πληθυσμό της Ρόδου να αποφασίσει με δημοψήφισμα την τύχη του. Το δημοψήφισμα δεν μπορούσε να πραγματοποιηθεί πριν το 1935.
Η Συνθήκη των Σεβρών, ήταν τόσο εύθραυστη όσο και οι ομώνυμες πορσελάνες του παρισινού προαστίου και για να εφαρμοστεί προϋπέθετε την αποδοχή της από τους λαούς της Τουρκίας και της Εγγύς Ανατολής και την εξάλειψη των αντιθέσεων στην περιοχή. Οι ίδιοι που την υπέγραψαν την κατήγγειλαν την επόμενη στιγμή. Για την Ελλάδα, όμως, σήμαινε θανάσιμη πάλη με την Τουρκία για την εφαρμογή της.
Το καταθλιπτικό αδιέξοδο στο οποίο είχε μπει η χώρα μας άγγιξε και την κορυφή της πολιτικής ηγεσίας. Κατά την επιστροφή του στην Ελλάδα, ο Ελευθέριος Βενιζέλος δέχθηκε δολοφονική επίθεση στον σιδηροδρομικό σταθμό Γκάρ ντε Λυόν, στο Παρίσι από δύο φανατικούς βασιλόφρονες απότακτους αξιωματικούς, τον Τσερέπη και τον Κυριάκη. Μαινόμενα πλήθη βενιζελικών ξεχύθηκαν στους δρόμους της πρωτεύουσας. Την μέρα εκείνη, ένα ανεξίτηλο στίγμα σημάδεψε την βενιζελική παράταξη.
Η ήττα του Βενιζέλου
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος έχασε τις εκλογές του 1920 - δεν εξελέγη ούτε ο ίδιος βουλευτής - ενώ πλανάται το ερώτημα γιατί οδήγησε την χώρα σε εκλογές. Είναι γνωστό ότι ο Ελευθέριος Βενιζέλος βρισκόταν σε ανοιχτή γραμμή με τους Άγγλους και ανακύπτει το επιπλέον ερώτημα γιατί δεν τον απέτρεψαν από αυτό το βήμα. Η πραγματικότητα είναι ότι οι Άγγλοι επεδίωκαν να χάσει ο Βενιζέλος τις εκλογές, γιατί εξίσου με το αγγλικό διατηρούσε ισχυρούς δεσμούς και με το γαλλικό κεφάλαιο και η στροφή του προς αυτό ήταν ανά πάσα στιγμή ενδεχόμενη.
Από την άλλη οι βασιλικοί αν και φιλογερμανοί δεν σήμαινε ότι ήταν εναντίον των Άγγλων, οι οποίοι μέσω του ναυάρχου Κάρρ διατηρούσαν επαφές με τον εξόριστο στην Ελβετία Κωνσταντίνο. Στις εκλογές ηττήθηκαν οι βενιζελικοί, όμως ο ελληνικός λαός ψήφισε τους αντιβενιζελικούς για την φιλειρηνική δημαγωγία τους.
Δημαγωγία γιατί αμέσως μόλις ανέβηκαν στην κυβέρνηση δήλωσαν πως ο πόλεμος θα συνεχιστεί. Πρωθυπουργός υπεδείχθη από την βασιλική παράταξη ο Δημήτριος Ράλλης. Στις 19 Δεκεμβρίου 1920, ο Κωνσταντίνος μετά από δημοψήφισμα επέστρεψε στην Ελλάδα. Στις 22 Δεκεμβρίου, οι Αγγλία, Γαλλία και Ιταλία ανακοίνωσαν στον πρωθυπουργό Δημήτριο Ράλλη ότι αν ο Κωνσταντίνος ανέβαινε στον θρόνο, θα διέκοπταν κάθε οικονομική ενίσχυση στην Ελλάδα.
Ταυτόχρονα η Αγγλία αντιλαμβανόταν ότι τώρα η Ελλάδα θα γινόταν λόγω ανάγκης τυφλό όργανο της. Έτσι αποφάσισε να χρησιμοποιήσει τον ελληνικό στρατό, ως όργανο για να πιέσει την Τουρκία - τον Κεμάλ δηλαδή που αντιδρούσε - να συγκατατεθεί στις παραχωρήσεις που της ζητούσε. Στις 29 Ιανουαρίου 1921 συνήλθε Σύσκεψη Κορυφής των Συμμάχων στο Παρίσι με αντικείμενο ανάμεσα στ’ άλλα και την Συνθήκη των Σεβρών.
Η κυβέρνηση Ράλλη παραιτήθηκε και πρωθυπουργός ανέλαβε ο Νικόλαος Καλογερόπουλους με υπουργό Άμυνας τον Δημήτριο Γούναρη. Σε νέα σύσκεψη στις 21 Φεβρουαρίου στο Λονδίνο εκλήθη και κεμαλικός αντιπρόσωπος. Στην συνδιάσκεψη αυτή εκδηλώθηκαν όλες οι αντιθέσεις της «Αντάντ».
Οι Γάλλοι άρχισαν μυστικές συνομιλίες με τους Κεμαλικούς. Η Αγγλία αντέδρασε με την πρόκληση νέας επίθεσης του ελληνικού στρατού. Ο αντιπρόσωπος των κεμαλικών Μπεκίρ Σάμη μπέη υπέγραψε ξεχωριστή συμφωνία με Γάλλους και Ιταλούς, ενώ διαπραγματεύθηκε με τους Άγγλους την συμμετοχή της κεμαλικής Τουρκίας στην επέμβαση εναντίον της Σοβιετικής Ρωσίας.
Η απόπειρα χρησιμοποίησης του κεμαλικού στρατού για την κατάληψη Γεωργίας και Αρμενίας απέτυχαν. Ο Κεμάλ ακύρωσε όλες αυτές τις υπογραφές και ανάγκασε τον Μπεκίρ Σάμη μπέη να παραιτηθεί από υπουργός Εξωτερικών. Η εαρινή επίθεση του ελληνικού στρατού Στις 23 Μαρτίου 1921, άρχισε η εαρινή επίθεση του ελληνικού στρατού που δεν κατάφερε να διαλύσει τις εχθρικές δυνάμεις, ούτε να αποκόψει τις σιδηροδρομικές επικοινωνίες τους.
Στις 4 Απριλίου 1921, μετά την αποτυχία της επίθεσης, παραιτήθηκε ο Καλογερόπουλος. Πρωθυπουργός στις 8 Απριλίου έγινε ο Δημήτριος Γούναρης. Απέρριψε τόσο την εγκατάλειψη μετά από διαπραγματεύσεις της Μικράς Ασίας με αντάλλαγμα την Ανατολική Θράκη, όσο και την αναδίπλωση του στρατού γύρω από την Σμύρνη. Ζήτησε από τον ελληνικό λαό πανστρατιά. Εκλήθησαν οι κλάσεις 1904, 1905, 1912, 1913, 1914, 1915. Η Ελλάδα των 4,5 εκατομμυρίων ψυχών έφθασε στα όρια της: παρέταξε 225.000 άνδρες.
Η οικονομική θέση των λαϊκών μαζών χειροτέρευε συνεχώς. Οι ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις οξύνονταν μέσω αμοιβαίων ανταλλαγών στην Ευρώπη και την Εγγύς Ανατολή και επειδή ήταν αγεφύρωτες, οι ξένες δυνάμεις αυτοανακηρύχθηκαν «ουδέτερες» και μετέτρεψαν πλέον την διαμάχη σε καθαρά ελληνοτουρκική, κρατώντας για τον εαυτό τους τον ρόλο του μεσολαβητή.
Στις 29 Ιουνίου/12 Ιουλίου 1921 άρχισε η θερινή επίθεση. Στις 5/18 Ιουλίου, τα ελληνικά στρατεύματα κατέλαβαν την Κιουτάχεια και βαδίζουν προς το Δορύλαιο (Εσκί Σεχίρ) τον πιο σημαντικό σιδηροδρομικό κόμβο των Τούρκων. Ο Κεμάλ διατάσσει υποχωρητικό ελιγμό σε βάθος 300 χιλιομέτρων ως τον ποταμό Σαγγάριο. Στους Έλληνες έμεινε η ψευδαίσθηση μιας οριστικής νίκης.
Ο ενθουσιασμός έφθασε στο κατακόρυφο, χωρίς να ληφθεί υπόψη ότι οι Τούρκοι υπεχώρησαν συντεταγμένα.
Η μάχη στο Σαγγάριο
Στις 13/26 Ιουλίου πραγματοποιήθηκε στην Κιουτάχεια σύσκεψη του επιτελείου της Στρατιάς υπό τον αρχιστράτηγο Παπούλα. Εκεί και σύμφωνα με το υπόμνημα που συνέταξε η διοίκηση της Στρατιάς αποφασίστηκε η ανάληψη εκστρατείας ως την Άγκυρα. Ο Ιωάννης Μεταξάς ως επιτελικός αξιωματικός διατύπωσε την άποψη ότι «δεν δυνάμεθα να νικήσωμεν».
Την 1/ 14 Αυγούστου 1921, άρχισε η προέλαση του ελληνικού στρατού και στις 6/19 Αυγούστου τμήματα της στρατιάς άρχισαν να περνούν τον ποταμό Σαγγάριο. Μπροστά τους απλωνόταν η κόλαση που ονομαζόταν Αλμυρά Έρημος. Πεινασμένοι, και διψασμένοι, οι έλληνες στρατιώτες ρίχτηκαν με όλες τους τις δυνάμεις σε μια από τις πιο πολύνεκρες μάχες της νεώτερης ιστορίας μας.
Στις 29 Αυγούστου/11 Σεπτεμβρίου η Στρατιά αποφάσισε να σταματήσει τον αγώνα. Στις 31 Αυγούστου με το παλαιό ημερολόγιο, ο ελληνικός στρατός ξαναπέρασε τον Σαγγάριο. 23.520 άνδρες έπεσαν για να καταστραφούν 134 χιλιόμετρα σιδηροδρομική γραμμή. Ο Γούναρης φεύγει ως επαίτης διπλωματικών και οικονομικών δανείων στην Ευρώπη.
Παντού οι Σύμμαχοι του ζητούν να υποχωρήσει. Επί πέντε μήνες περιπλανάται εκλιπαρώντας και επιστρέφει με άδεια χέρια. Στις 29 Απριλίου 1922 παραιτείται. Ο Κωνσταντίνος αναθέτει την εντολή στον Νικόλαο Στράτο. Στις 3/16 Μαΐου, η κυβέρνηση καταψηφίζεται. Στις 4/17 Μαΐου οι αντιμαχόμενες αντιβενιζελικές παρατάξεις Γούναρη - Στράτου συνεργάζονται με πρωθυπουργό τον Πρωτοπαπαδάκη.
Ο αρχιστράτηγος Αναστάσιος Παπούλας παραιτήθηκε και στην θέση του ορίστηκε ο Γεώργιος Χατζανέστης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου