Οι Κολοσάληδες κατά το 1730 κίνησαν αγωγή για το Σκορδέν εναντίον των Σανταίων στο ιεροδικαστήριο Τραπεζούντας. Το δικαστήριο δικαίωσε τους Σανταίους και τους αναγνώρισε νόμιμους κυρίους του παρχαριού. Οι Κολοσάληδες ερεθίστηκαν και ορκίστηκαν να εκδικηθούν τους Σανταίους.
Οι Σανταίοι το έμαθαν και ετοιμάστηκαν ν' αμυνθούν. Η θέση των Σανταίων έγινε πολύ δύσκολη όταν οι Κολοσάληδες συμμάχησαν με τους Σουρμενίτες και ετοιμάστηκαν μαζί μ' αυτούς να εισβάλουν στην Σαντά. Οι Σανταίοι αντιλήφθηκαν ότι η αντίστασή τους σε τόσους λύκους ενωμένους θα τους προξενήσει ανεπανόρθωτη καταστροφή και σκέφθηκαν να γελάσουν τους εχθρούς τους με την προσποίηση ότι θα τουρκέψουν.
Έγινε τότε γενική συνέλευση των κατοίκων Σαντάς όπου μίλησαν πολλοί και σκέφτηκαν με ποιον τρόπο θα μπορούσαν και τον κίνδυνο ν’ αποφύγουν, και τα αποτελέσματα της υποκρισίας να μην επιδράσουν επιζήμια στο θρησκευτικό τους αίσθημα. Αποφάσισαν τέλος οι μεν μισοί να υποκριθούν πως έγιναν Τούρκοι, οι δε άλλοι μισοί να εξακολουθούν να είναι στα φανερά χριστιανοί για να αντλήσουν απ' αυτούς θάρρος εκείνοι που υποκρίθηκαν τον Τούρκο και να μην απαρνηθούν τη θρησκεία των πατέρων τους.
Ήταν τότε μήνας του Ραμαζανιού και κόντευαν οι μέρες του Μπαϊραμιού. Πολλοί Σανταίοι και μάλιστα Ζουρνατσανταίοι πήγαν στην Κολόσα, δήλωσαν πως δέχτηκαν την αληθινή θρησκεία του Μωάμεθ κι ετοιμάστηκαν να γιορτάσουν μαζί με τους Κολοσάληδες το Μπαϊράμι. Άμα οι Κολοσάληδες άκουσαν τους Σανταίους να καλούν ο ένας τον άλλο με τούρκικα ονόματα, τότε πίστεψαν πως πραγματικά οι Σανταίοι τούρκεψαν, χάρηκαν πολύ και γιόρτασαν μαζί τους την γιορτή του Μπαϊραμιού με μεγαλοπρέπεια.
Ύστερα τούς ξεπροβόδισαν ως το Κωφολείβαδο, όπου μαζεύτηκαν και πολλοί άλλοι Σανταίοι και γιόρτασαν το Μπαϊράμι, λίγοι δε άλλοι γιόρτασαν το Μπαϊράμι κοντά στον ποταμό, και γι' αυτό οι δύο θέσεις εκείνες ονομάστηκαν Απάν Παϊράμ και Αφκά Παϊράμ.
Η διπλωματία αυτή έσωσε την Σάντα τότε από τέλεια καταστροφή. Όλοι οι γύρω Τούρκοι καθώς και οι Κολοσάληδες έμαθαν την αλλαξοπιστία των Σανταίων, και από εχθροί έγιναν φίλοι και αυτός ο Εμίνης (έφορος) των μεταλλείων τάχαψε όλα αυτά και έστειλε συγχαρητήρια στους Σανταίους, 'Ετσι οι Σανταίοι απόκτησαν θάρρος και δεν επέτρεψαν από τότε στους αντιπάλους των να τους ενοχλήσουν.
Και όμως οι Κλωστοί αυτοί της Σαντάς δεν έμοιαζαν Τούρκοι. Ποτέ τους δεν έκαναν και την παραμικρή διάταξη της Μωαμεθανικής θρησκείας. Πήγαιναν στην εκκλησία φανερά με τους χριστιανούς, βαφτίζονταν και τηρούσαν όλες τις διατάξεις της χριστιανικής θρησκείας και δεν φοβόταν, γιατί δεν βρίσκονταν ξένοι Τούρκοι στη Σαντά, όταν κάποιος Τούρκος εμφανιζόταν στην Σάντα καλούσαν ο ένας τον άλλο με τούρκικα ονόματα.
Τι έκαναν όμως τότε οι χριστιανοί της Σαντάς ; Αυτοί για να μην ερεθίσουν τους Τούρκους που συχνά πυκνά επισκέπτονταν την Σαντά εκκλησιάζονταν νύχτα και έκαναν τους γάμους και τ' άλλα μυστήρια με τρόπο μυστικό. Παπά είχαν μόνο έναν από τους Όραχάντας, έκαναν εναλλάξ την λειτουργία στου Θοδωράντων (Πιστοφάντων) Λιμνία (Ισχανάντων) και Γιαννάντων (Τερζαντων), το δε Πάσχα και τις μεγάλες γιορτές εκκλησιάζονταν στην εκκλησία του Αγίου Θεοδώρου Τερζάντων.
Στην εκκλησία αντί για καμπάνες χτυπούσαν μεγάλο σανίδι τον τζαλπαρά, αργότερα μεταχειρίστηκαν το σήμαντρο, και στα μέσα του ΙΘ' αιώνα μεταχειρίστηκαν καμπάνες που τις αγόρασαν από την γειτονική Ρωσία. 'Οταν πέθαινε κανένας Κλωστός τον θάβανε στο νεκροταφείο των χριστιανών, είχαν όμως και ψεύτικα κενοτάφια όπου μάζευαν χώμα και έβαζαν στις δυο άκρες του τάφου πέτρες που τις έλεγαν μασάτ τασι, τα δε κενοτάφια αυτά τάδειχναν στους Τούρκους για να πειστούν κι αυτοί πως έγιναν οι Σανταίοι μουσουλμάνοι με τα όλα τους. Και όμως η τόση υποκρισία των Σανταίων δεν μαθεύτηκε πουθενά, αν έτυχε δε καμιά φορά να μαλώσουν μερικοί Κλωστοί με τους χριστιανούς, μολαταύτα κανένας χριστιανός δεν δέχτηκε να καταγγείλει την διαγωγή των Κλωστών στους Τούρκους γιατί κοντά στον εθνισμό τους και στην θρησκεία τους σιγούσαν όλα τα πάθη και έσβηναν όλα τα μίση.
Οι Κλωστοί της Σαντάς είναι άξιοι ευγνωμοσύνης εκ μέρους μας, και σ' αυτούς οφείλεται η διατήρηση της θρησκείας μας και η ακεραιότητα της Σαντάς Αυτοί πολεμούσαν με φανατισμό τους εχθρούς της Σαντάς και την υπεράσπιζαν άπ' αυτούς.
Οι Κλωστοί, επειδή τους έπαιρναν για Τούρκους, είχαν τόλμη και θάρρος αγωνίζονται με τους Τούρκους στα θρησκευτικά και πολιτικά δικαστήρια. σχεδόν σ' όλα τα χοτσέτια που εκδόθηκαν ύστερα από το 1865 βλέπουμε πώς αυτοί πρωταγωνιστούσαν στη διεξαγωγή των δικών και πως οι χριστιανοί παρευρίσκονταν σαν απλοί αντιπρόσωποι της χριστιανικής μερίδος του πληθυσμού. Και πράγματι οι χριστιανοί τίποτε δεν μπορούσαν να πετύχουν στα δικαστήρια χωρίς τούς Κλωστούς στην εποχή εκείνη του φανατισμού και της θρησκομανίας.
Μιλτιάδης Κ. Νυμφόπουλος
Δάσκαλος-Συγγραφέας
Οι Σανταίοι το έμαθαν και ετοιμάστηκαν ν' αμυνθούν. Η θέση των Σανταίων έγινε πολύ δύσκολη όταν οι Κολοσάληδες συμμάχησαν με τους Σουρμενίτες και ετοιμάστηκαν μαζί μ' αυτούς να εισβάλουν στην Σαντά. Οι Σανταίοι αντιλήφθηκαν ότι η αντίστασή τους σε τόσους λύκους ενωμένους θα τους προξενήσει ανεπανόρθωτη καταστροφή και σκέφθηκαν να γελάσουν τους εχθρούς τους με την προσποίηση ότι θα τουρκέψουν.
Έγινε τότε γενική συνέλευση των κατοίκων Σαντάς όπου μίλησαν πολλοί και σκέφτηκαν με ποιον τρόπο θα μπορούσαν και τον κίνδυνο ν’ αποφύγουν, και τα αποτελέσματα της υποκρισίας να μην επιδράσουν επιζήμια στο θρησκευτικό τους αίσθημα. Αποφάσισαν τέλος οι μεν μισοί να υποκριθούν πως έγιναν Τούρκοι, οι δε άλλοι μισοί να εξακολουθούν να είναι στα φανερά χριστιανοί για να αντλήσουν απ' αυτούς θάρρος εκείνοι που υποκρίθηκαν τον Τούρκο και να μην απαρνηθούν τη θρησκεία των πατέρων τους.
Ήταν τότε μήνας του Ραμαζανιού και κόντευαν οι μέρες του Μπαϊραμιού. Πολλοί Σανταίοι και μάλιστα Ζουρνατσανταίοι πήγαν στην Κολόσα, δήλωσαν πως δέχτηκαν την αληθινή θρησκεία του Μωάμεθ κι ετοιμάστηκαν να γιορτάσουν μαζί με τους Κολοσάληδες το Μπαϊράμι. Άμα οι Κολοσάληδες άκουσαν τους Σανταίους να καλούν ο ένας τον άλλο με τούρκικα ονόματα, τότε πίστεψαν πως πραγματικά οι Σανταίοι τούρκεψαν, χάρηκαν πολύ και γιόρτασαν μαζί τους την γιορτή του Μπαϊραμιού με μεγαλοπρέπεια.
Ύστερα τούς ξεπροβόδισαν ως το Κωφολείβαδο, όπου μαζεύτηκαν και πολλοί άλλοι Σανταίοι και γιόρτασαν το Μπαϊράμι, λίγοι δε άλλοι γιόρτασαν το Μπαϊράμι κοντά στον ποταμό, και γι' αυτό οι δύο θέσεις εκείνες ονομάστηκαν Απάν Παϊράμ και Αφκά Παϊράμ.
Η διπλωματία αυτή έσωσε την Σάντα τότε από τέλεια καταστροφή. Όλοι οι γύρω Τούρκοι καθώς και οι Κολοσάληδες έμαθαν την αλλαξοπιστία των Σανταίων, και από εχθροί έγιναν φίλοι και αυτός ο Εμίνης (έφορος) των μεταλλείων τάχαψε όλα αυτά και έστειλε συγχαρητήρια στους Σανταίους, 'Ετσι οι Σανταίοι απόκτησαν θάρρος και δεν επέτρεψαν από τότε στους αντιπάλους των να τους ενοχλήσουν.
Και όμως οι Κλωστοί αυτοί της Σαντάς δεν έμοιαζαν Τούρκοι. Ποτέ τους δεν έκαναν και την παραμικρή διάταξη της Μωαμεθανικής θρησκείας. Πήγαιναν στην εκκλησία φανερά με τους χριστιανούς, βαφτίζονταν και τηρούσαν όλες τις διατάξεις της χριστιανικής θρησκείας και δεν φοβόταν, γιατί δεν βρίσκονταν ξένοι Τούρκοι στη Σαντά, όταν κάποιος Τούρκος εμφανιζόταν στην Σάντα καλούσαν ο ένας τον άλλο με τούρκικα ονόματα.
Τι έκαναν όμως τότε οι χριστιανοί της Σαντάς ; Αυτοί για να μην ερεθίσουν τους Τούρκους που συχνά πυκνά επισκέπτονταν την Σαντά εκκλησιάζονταν νύχτα και έκαναν τους γάμους και τ' άλλα μυστήρια με τρόπο μυστικό. Παπά είχαν μόνο έναν από τους Όραχάντας, έκαναν εναλλάξ την λειτουργία στου Θοδωράντων (Πιστοφάντων) Λιμνία (Ισχανάντων) και Γιαννάντων (Τερζαντων), το δε Πάσχα και τις μεγάλες γιορτές εκκλησιάζονταν στην εκκλησία του Αγίου Θεοδώρου Τερζάντων.
 |
| Η Εκκλησία του Αγίου Κωνσταντίνου στο Ζουρνατσάντων |
Στην εκκλησία αντί για καμπάνες χτυπούσαν μεγάλο σανίδι τον τζαλπαρά, αργότερα μεταχειρίστηκαν το σήμαντρο, και στα μέσα του ΙΘ' αιώνα μεταχειρίστηκαν καμπάνες που τις αγόρασαν από την γειτονική Ρωσία. 'Οταν πέθαινε κανένας Κλωστός τον θάβανε στο νεκροταφείο των χριστιανών, είχαν όμως και ψεύτικα κενοτάφια όπου μάζευαν χώμα και έβαζαν στις δυο άκρες του τάφου πέτρες που τις έλεγαν μασάτ τασι, τα δε κενοτάφια αυτά τάδειχναν στους Τούρκους για να πειστούν κι αυτοί πως έγιναν οι Σανταίοι μουσουλμάνοι με τα όλα τους. Και όμως η τόση υποκρισία των Σανταίων δεν μαθεύτηκε πουθενά, αν έτυχε δε καμιά φορά να μαλώσουν μερικοί Κλωστοί με τους χριστιανούς, μολαταύτα κανένας χριστιανός δεν δέχτηκε να καταγγείλει την διαγωγή των Κλωστών στους Τούρκους γιατί κοντά στον εθνισμό τους και στην θρησκεία τους σιγούσαν όλα τα πάθη και έσβηναν όλα τα μίση.
Οι Κλωστοί της Σαντάς είναι άξιοι ευγνωμοσύνης εκ μέρους μας, και σ' αυτούς οφείλεται η διατήρηση της θρησκείας μας και η ακεραιότητα της Σαντάς Αυτοί πολεμούσαν με φανατισμό τους εχθρούς της Σαντάς και την υπεράσπιζαν άπ' αυτούς.
Οι Κλωστοί, επειδή τους έπαιρναν για Τούρκους, είχαν τόλμη και θάρρος αγωνίζονται με τους Τούρκους στα θρησκευτικά και πολιτικά δικαστήρια. σχεδόν σ' όλα τα χοτσέτια που εκδόθηκαν ύστερα από το 1865 βλέπουμε πώς αυτοί πρωταγωνιστούσαν στη διεξαγωγή των δικών και πως οι χριστιανοί παρευρίσκονταν σαν απλοί αντιπρόσωποι της χριστιανικής μερίδος του πληθυσμού. Και πράγματι οι χριστιανοί τίποτε δεν μπορούσαν να πετύχουν στα δικαστήρια χωρίς τούς Κλωστούς στην εποχή εκείνη του φανατισμού και της θρησκομανίας.
Μιλτιάδης Κ. Νυμφόπουλος
Δάσκαλος-Συγγραφέας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου