Εφτά χρόνια αργότερα (στα 1730) οι Κολοσιαλήδες έκαναν αγωγή στο ιεροδικαστήριο Τραπεζούντας εναντίον των Σανταίων για το Σκορδέν όταν όμως ο μουφτής (ιεροδικαστής) εξέτασε τα σχετικά χαρτιά και των δύο, έδωσε το δίκαιο στους Σανταίους, αλλά αυτό ερέθισε πιο πολύ τους Κολοσιαλήδες που με κάθε τρόπο ζητούσαν να καταστρέψουν τη Σαντά.
Οι Σανταίοι έμαθαν πως οι Κολοσιαλήδες ετοιμάζονται να τους επιτεθούν και ετοιμάστηκαν και αυτοί να τους αποκρούσουν όταν όμως έμαθαν ότι οι εχθροί ζήτησαν τη βοήθεια και των Σουρμενιτών, βρέθηκαν σε μεγάλη αμηχανία.
Κατάλαβαν ότι η αντίσταση τους ήταν άσκοπη και μόνο ένα τρόπο σωτηρίας έβλεπαν, δηλαδή πως να γελάσουν τους εχθρούς προσποιούμενοι ότι αλλαξοπιστούν. Προσκάλεσαν γενική συνεδρίαση στην οποία πήραν την απόφαση: Μερικοί μεν να προσποιηθούν ότι αλλαξοπιστούν, οι δε άλλοι να εξακολουθούν να είναι χριστιανοί στα φανερά, «ίνα μη συν τω χρόνω οι επίγονοι επιλήσμονες της χριστιανικής θρησκείας και των προπατορικών προθέσεων άφιστάμενοι, ψυχρότεροι και άθυμότεροι προς ταύτην καθίστανται ή εν κινδύνω αποπτύσσωσιν αυτήν εντελώς».
Ήταν ο μήνας του Ραμαζανίου (νηστείας) και πλησίαζαν οι ημέρες του Μπαϊραμιού (μεγάλης γιορτής)· απ' όλες τις ενορίες οπλισμένοι πήγαν στην Κολόσια για να γιορτάσουν μαζί το Παϊράμ’. Όταν οι Κολοσιαλήδες έμαθαν ότι οι Σανταίοι είχαν παραδεχτεί την αληθινή θρησκεία (χάκ τιvί ιμάν καπούλ εττιλέρ) χάρηκαν και το γιόρτασαν με μεγαλοπρέπεια.
Μετά το τέλος της γιορτής τους ξεπροβόδισαν με μεγάλες τιμές, ανέβηκαν στο Κωφολείβαδο και γιόρτασαν και εκεί, ενώ μερικοί Σανταίοι γιόρταζαν κάτω από αυτό, γι' αυτό και τα ονόματα Απάν’ Παϊράμ και Αφκά Παϊράμ.
Το σχέδιο αυτό είχε θαυμάσια αποτελέσματα γιατί αμέσως οι Κολοσαλήδες και Σουρμενίτες κατέθεσαν τα όπλα, μεγάλη εντύπωση έκανε και στις πολιτικές και θρησκευτικές αρχές, μεγαλύτερη εύνοια απέκτησαν στα δικαστήρια και πιο τολμηροί έγιναν. Επειδή κανένας Τούρκος δεν κατοικούσε στη Σαντά, γι αυτό και αυτοί που αλλαξοπίστησαν και ονομάστηκαν Κλωστοί ή Κρυφοί, δεν έκαναν ποτέ τα καθήκοντα της Μωαμεθανικής θρησκείας· μόνο πήραν και από ένα τουρκικό όνομα.
Για να μπορέσουν οι Κλωστοί να λειτουργούνται μαζί με τους φανερούς χριστιανούς, χωρίς φόβο, πήγαιναν στην εκκλησία τη νύχτα και έβγαιναν κατά τα ξημερώματα. Μόνο τη στέψη τους έκαμναν κρυφά, ύστερα όμως από αυτή διασκέδαζαν και χόρευαν μαζί.
Την εποχή εκείνη είχαν τρεις ναούς, στις ενορίες Γιαννάντων, Θοδωράντων και στα Λιμνία, αλλά ένα παπά (από τους Δρεπάναντας) και γι αυτό εκκλησιάζονταν εναλλάξ και στις 3 ενορίες, το δε Πάσχα στην ενορία Γιαννάντων. Τις εκκλησίες τους έχτιζαν σε μέρη απόκεντρα, μακριά από τα μάτια των Τούρκων και τις πιο πολλές φορές τη νύχτα. Όταν ήθελαν να εργαστούν και την ημέρα, έστηναν μπροστά από το κτίριο κατζάδες (είδος στρωσίδια από πίλημα) ή σανίδια για να μην τους δουν οι Τούρκοι*.
Σε καμιά εκκλησία δεν είχαν καμπάνες αντί αυτών μεταχειρίζονταν τσαλπαρά δηλ. κομμάτι σανίδας που την χτυπούσαν μπροστά από κάθε πόρτα μ' ένα σίδερο.
Ευτύχημα ήταν ότι ποτέ οι αγάδες δεν ζήτησαν να χτίσουν τζαμί, ούτε κανένας μολλάς (μωαμεθανός ιερωμένος) είχε επισκεφτεί τη Σάντα για να εξασκήσει το λειτούργημά του.
Κατόρθωναν να απατούν τους Τούρκους με διάφορα τεχνάσματα, προπάντων οι κάτοικοι της ενορίας Ζουρνατζάντων, που έθαβαν τους Κλωστούς στο χριστιανικό νεκροταφείο κατά τα χριστιανικά έθιμα, στο ανατολικό δε μέρος του χωριού έσκαβαν λάκκο και τον γέμιζαν με πέτρες και χώμα, κάρφωναν στις δυο άκρες κατά τα μωαμεθανικά έθιμα δυο πλάκες ή δυο σανιδάκια και το λάκκο αυτό έδειχναν σαν τάφο. Με τέτοια ψεύτικα κενοτάφια ήταν σκεπασμένη όλη η έκταση που είναι πάνω από το χωριό.
Πολλές φορές μεταξύ των Κλωστών και Φανερών έγιναν φιλονικίες και λογομαχίες και αλληλοσπαραγμοί, και όμως καμιά φορά δεν τόλμησε κανένας να καταγγείλει τους Κλωστούς στον αγά ή στις Αρχές· έχομε μάλιστα πολλά παραδείγματα κατά τα οποία και σ’ αυτές ακόμα τις δυσκολότερες στιγμές του μίσους και της εκδίκησης, τα προσωπικά πάθη υποχώρησαν και Κλωστός και Φανερός που πριν ήσαν εχθροί, πολέμησαν ο ένας στο πλάι του άλλου, για να υπερασπιστούν την κοινή πατρίδα και θρησκεία.
Μέχρι τότε οι Σανταίοι είχαν μεν σχέσεις με διάφορους τιμαριούχους, αλλά δεν αναγνώρισαν την εξουσία κανενός, τώρα όμως κατάλαβαν ότι αν έμεναν ανεξάρτητοι από αγάδες θα διέτρεχαν πάντοτε τον κίνδυνο από αυτούς, ενώ η αγγελία μιας τέτοιας συμμαχίας θα συγκρατούσε και θα αφόπλιζε και τους θρασύτερους εχθρούς, αλλά και σε περίπτωση προσβολής θα είχαν την υποστήριξη του αγά.
Είναι βέβαιο ότι και οι πιο ''άγριοι" ακόμα αγάδες, πού καταδυνάστευαν το λαό του τιμαρίου τους, θεωρούσαν καθήκον τους να τον προστατεύσουν από τους ξένους πολύ δε περισσότερο ήθελαν να προστατεύσουν τη Σάντα οι αγάδες της, που λογάριαζαν τιμή τους να θεωρηθούν Σάντανουν αγασί (αγάς της Σαντάς).
Πρώτος αγάς της Σάντας ήταν ο Χαφήζ - όγλους από τη Γιαγμούρτερε αυτός για να δείξει την ευαρέσκειά του, χάρισε στους προκρίτους από ένα περσικό ζωνάρι, και το παράδειγμά του αυτό το μιμήθηκαν και οι κατοπινοί αγάδες. Αγαπούσε πολύ τους Σανταίους και κέρδισε την εμπιστοσύνη τους σε βαθμό να λύνει αυτός τις μεταξύ τους διαφορές.
* Για το λόγο αυτό οι παλιές εκκλησίες σχεδόν κατά το μισό ήταν μέσα στη γη.
 |
| Άγιος Κωνσταντίνος Ζουρνατσάντων |
Οι Σανταίοι έμαθαν πως οι Κολοσιαλήδες ετοιμάζονται να τους επιτεθούν και ετοιμάστηκαν και αυτοί να τους αποκρούσουν όταν όμως έμαθαν ότι οι εχθροί ζήτησαν τη βοήθεια και των Σουρμενιτών, βρέθηκαν σε μεγάλη αμηχανία.
Κατάλαβαν ότι η αντίσταση τους ήταν άσκοπη και μόνο ένα τρόπο σωτηρίας έβλεπαν, δηλαδή πως να γελάσουν τους εχθρούς προσποιούμενοι ότι αλλαξοπιστούν. Προσκάλεσαν γενική συνεδρίαση στην οποία πήραν την απόφαση: Μερικοί μεν να προσποιηθούν ότι αλλαξοπιστούν, οι δε άλλοι να εξακολουθούν να είναι χριστιανοί στα φανερά, «ίνα μη συν τω χρόνω οι επίγονοι επιλήσμονες της χριστιανικής θρησκείας και των προπατορικών προθέσεων άφιστάμενοι, ψυχρότεροι και άθυμότεροι προς ταύτην καθίστανται ή εν κινδύνω αποπτύσσωσιν αυτήν εντελώς».
Ήταν ο μήνας του Ραμαζανίου (νηστείας) και πλησίαζαν οι ημέρες του Μπαϊραμιού (μεγάλης γιορτής)· απ' όλες τις ενορίες οπλισμένοι πήγαν στην Κολόσια για να γιορτάσουν μαζί το Παϊράμ’. Όταν οι Κολοσιαλήδες έμαθαν ότι οι Σανταίοι είχαν παραδεχτεί την αληθινή θρησκεία (χάκ τιvί ιμάν καπούλ εττιλέρ) χάρηκαν και το γιόρτασαν με μεγαλοπρέπεια.
Μετά το τέλος της γιορτής τους ξεπροβόδισαν με μεγάλες τιμές, ανέβηκαν στο Κωφολείβαδο και γιόρτασαν και εκεί, ενώ μερικοί Σανταίοι γιόρταζαν κάτω από αυτό, γι' αυτό και τα ονόματα Απάν’ Παϊράμ και Αφκά Παϊράμ.
Το σχέδιο αυτό είχε θαυμάσια αποτελέσματα γιατί αμέσως οι Κολοσαλήδες και Σουρμενίτες κατέθεσαν τα όπλα, μεγάλη εντύπωση έκανε και στις πολιτικές και θρησκευτικές αρχές, μεγαλύτερη εύνοια απέκτησαν στα δικαστήρια και πιο τολμηροί έγιναν. Επειδή κανένας Τούρκος δεν κατοικούσε στη Σαντά, γι αυτό και αυτοί που αλλαξοπίστησαν και ονομάστηκαν Κλωστοί ή Κρυφοί, δεν έκαναν ποτέ τα καθήκοντα της Μωαμεθανικής θρησκείας· μόνο πήραν και από ένα τουρκικό όνομα.
Για να μπορέσουν οι Κλωστοί να λειτουργούνται μαζί με τους φανερούς χριστιανούς, χωρίς φόβο, πήγαιναν στην εκκλησία τη νύχτα και έβγαιναν κατά τα ξημερώματα. Μόνο τη στέψη τους έκαμναν κρυφά, ύστερα όμως από αυτή διασκέδαζαν και χόρευαν μαζί.
 |
| Αγία Κυριακή Ισχανάντων |
Την εποχή εκείνη είχαν τρεις ναούς, στις ενορίες Γιαννάντων, Θοδωράντων και στα Λιμνία, αλλά ένα παπά (από τους Δρεπάναντας) και γι αυτό εκκλησιάζονταν εναλλάξ και στις 3 ενορίες, το δε Πάσχα στην ενορία Γιαννάντων. Τις εκκλησίες τους έχτιζαν σε μέρη απόκεντρα, μακριά από τα μάτια των Τούρκων και τις πιο πολλές φορές τη νύχτα. Όταν ήθελαν να εργαστούν και την ημέρα, έστηναν μπροστά από το κτίριο κατζάδες (είδος στρωσίδια από πίλημα) ή σανίδια για να μην τους δουν οι Τούρκοι*.
Σε καμιά εκκλησία δεν είχαν καμπάνες αντί αυτών μεταχειρίζονταν τσαλπαρά δηλ. κομμάτι σανίδας που την χτυπούσαν μπροστά από κάθε πόρτα μ' ένα σίδερο.
Ευτύχημα ήταν ότι ποτέ οι αγάδες δεν ζήτησαν να χτίσουν τζαμί, ούτε κανένας μολλάς (μωαμεθανός ιερωμένος) είχε επισκεφτεί τη Σάντα για να εξασκήσει το λειτούργημά του.
Κατόρθωναν να απατούν τους Τούρκους με διάφορα τεχνάσματα, προπάντων οι κάτοικοι της ενορίας Ζουρνατζάντων, που έθαβαν τους Κλωστούς στο χριστιανικό νεκροταφείο κατά τα χριστιανικά έθιμα, στο ανατολικό δε μέρος του χωριού έσκαβαν λάκκο και τον γέμιζαν με πέτρες και χώμα, κάρφωναν στις δυο άκρες κατά τα μωαμεθανικά έθιμα δυο πλάκες ή δυο σανιδάκια και το λάκκο αυτό έδειχναν σαν τάφο. Με τέτοια ψεύτικα κενοτάφια ήταν σκεπασμένη όλη η έκταση που είναι πάνω από το χωριό.
Πολλές φορές μεταξύ των Κλωστών και Φανερών έγιναν φιλονικίες και λογομαχίες και αλληλοσπαραγμοί, και όμως καμιά φορά δεν τόλμησε κανένας να καταγγείλει τους Κλωστούς στον αγά ή στις Αρχές· έχομε μάλιστα πολλά παραδείγματα κατά τα οποία και σ’ αυτές ακόμα τις δυσκολότερες στιγμές του μίσους και της εκδίκησης, τα προσωπικά πάθη υποχώρησαν και Κλωστός και Φανερός που πριν ήσαν εχθροί, πολέμησαν ο ένας στο πλάι του άλλου, για να υπερασπιστούν την κοινή πατρίδα και θρησκεία.
Μέχρι τότε οι Σανταίοι είχαν μεν σχέσεις με διάφορους τιμαριούχους, αλλά δεν αναγνώρισαν την εξουσία κανενός, τώρα όμως κατάλαβαν ότι αν έμεναν ανεξάρτητοι από αγάδες θα διέτρεχαν πάντοτε τον κίνδυνο από αυτούς, ενώ η αγγελία μιας τέτοιας συμμαχίας θα συγκρατούσε και θα αφόπλιζε και τους θρασύτερους εχθρούς, αλλά και σε περίπτωση προσβολής θα είχαν την υποστήριξη του αγά.
Είναι βέβαιο ότι και οι πιο ''άγριοι" ακόμα αγάδες, πού καταδυνάστευαν το λαό του τιμαρίου τους, θεωρούσαν καθήκον τους να τον προστατεύσουν από τους ξένους πολύ δε περισσότερο ήθελαν να προστατεύσουν τη Σάντα οι αγάδες της, που λογάριαζαν τιμή τους να θεωρηθούν Σάντανουν αγασί (αγάς της Σαντάς).
Πρώτος αγάς της Σάντας ήταν ο Χαφήζ - όγλους από τη Γιαγμούρτερε αυτός για να δείξει την ευαρέσκειά του, χάρισε στους προκρίτους από ένα περσικό ζωνάρι, και το παράδειγμά του αυτό το μιμήθηκαν και οι κατοπινοί αγάδες. Αγαπούσε πολύ τους Σανταίους και κέρδισε την εμπιστοσύνη τους σε βαθμό να λύνει αυτός τις μεταξύ τους διαφορές.
* Για το λόγο αυτό οι παλιές εκκλησίες σχεδόν κατά το μισό ήταν μέσα στη γη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου