Η ΓΗ ΤΩΝ ΜΥΘΩΝ

Στα παράλια της άξενης θάλασσας που εκτείνεται πέρα από τα στενά του Βοσπόρου, Έλληνες πριν από σχεδόν 3.000 χρόνια έχτισαν φιλόξενες πολιτείες-κιβωτούς του πολιτισμού τους στο διάβα των αιώνων.
Στα δαντελωτά ακρογιάλια της βόρειας Μ. Ασίας οι μυθολογικοί τους ήρωες όπως ο Φρίξος και ο Ιάσων, εκφραστές του ανήσυχου ελληνικού πνεύματος, αναζήτησαν περιπέτειες, δόξα και πλούτο.
Οι απαρχές της ελληνικής παρουσίας στον Πόντο πρέπει να αναζητηθούν κατά τη β΄ φάση του ελληνικού αποικισμού τον 8ο-7ο αιώνα π.Χ. Πρώτοι οι κάτοικοι της ιωνικής Μιλήτου ίδρυσαν αποικίες στα παράλια του Εύξεινου Πόντου.
Οι πηγές ανάγουν την ίδρυση πόλεων όπως η Σινώπη, η Αμισός, η Κύτωρος, η Κερασούντα και η Τραπεζούντα, στα μέσα του 8ου αιώνα π.Χ., αν και τα αρχαιολογικά ευρήματα στις περιοχές αυτές υποδηλώνουν ελληνική παρουσία και εγκαταστάσεις κατά ένα ή ενάμιση αιώνα παλαιότερες.
Πρώτη ιδρύθηκε από τη Μίλητο η Σινώπη και έγινε μητρόπολη για όλες σχεδόν τις άλλες αποικίες. Εξαίρεση αποτελεί η Αμισός, που συνοικίστηκε από Μιλήσιους και Αθηναίους.

Η Τραπεζούντα αποικίστηκε το 756 π.Χ. Η επιλογή των νέων αποικιακών εγκαταστάσεων έγινε με βάση κυρίως τις εμποροναυτικές δυνατότητες που παρείχαν, γεγονός που σημάδεψε το γενικότερο χαρακτήρα αυτών των πόλεων ως τα νεότερα χρόνια.
Οι πόλεις αυτές ήταν στην αφετηρία ή στο τέρμα ενός μακρού εμπορικού δρόμου που εκτεινόταν ως τα βάθη της Ασίας, και αποτελούσαν κέντρα εμπορίου με το εσωτερικό της Μικράς Ασίας, με τους λαούς των παραλίων του Εύξεινου Πόντου και με τους Έλληνες της μητροπολιτικής Ελλάδας.
Το γεγονός αυτό συχνά προκαλούσε επιθετικές ενέργειες εκ μέρους των γειτονικών βαρβαρικών φύλων. Στους κλασικούς χρόνους, την εποχή του Κύρου του Μεγάλου (μέσα 6ου αιώνα π.Χ.), η περιοχή ήταν γνωστή ως «Καππαδοκία Ή προς Πόντον».
Παρόλο που ο Πόντος γρήγορα, όπως κι η υπόλοιπη Μικρά Ασία, μετατράπηκε σε περσική σατραπεία με εκτεταμένη αυτονομία, συνέχισε να διατηρεί αδιάσπαστο τον κατεξοχήν ελληνικό χαρακτήρα του. Η ελληνική γλώσσα και γενικότερα η ανωτερότητα του πολιτισμού των Ελλήνων σε σχέση με τους συνοικούντες λαούς συνέβαλαν αποφασιστικά στην απόκρουση των επιθέσεων των βαρβαρικών ιθαγενών φύλων.
Εκεί γεννήθηκε τον 4ο αιώνα π.Χ. ο κυνικός φιλόσοφος Διογένης, και εκεί οι «μύριοι» του Ξενοφώντα βρήκαν το 401 π.Χ. φιλόξενο καταφύγιο μετά τις οδυνηρές περιπέτειες τους στην Περσία.
Όταν δε στα 301 π.Χ. ο Μιθριδάτης Α΄, ο ιδρυτής της φιλελληνικής δυναστείας των Μιθριδατιδών (302-63π.Χ.), δημιούργησε το δικό του κράτος στην περιοχή, στήριξε την πολιτική του εξουσία πάνω κυρίως στο ελληνικό στοιχείο.
Έλληνες κατέλαβαν όλες τις καίριες θέσεις του βασιλείου του και η ελληνική παιδεία ήταν το κυρίαρχο μέσο για την σταδιοδρομία στην κρατική διοίκηση.
Αλλά κι οι Ρωμαίοι, μετά την κατάληψη της περιοχής το 63 π.Χ. από τον Πομπήιο, οι οποίοι γνώριζαν τη μεγάλη στρατηγική σημασία του Πόντου, εξόπλισαν την περιοχή με λιμενικά έργα στις παράλιες πόλεις και κυρίως την Τραπεζούντα, ιδρύοντας έτσι ισχυρές ναυτικές βάσεις για τον εφοδιασμό των λεγεώνων τους στην Ασία.
Από τον Νέρωνα (54-68μ.Χ.) και μετά, όλοι οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες χρησιμοποίησαν τον Πόντο ως ορμητήριο κατά των Περσών και των Πάρθων.