Το
επίσημο χρονολογικό ορόσημο της ίδρυσης της αυτοκρατορίας της
Τραπεζούντας θεωρείται το έτος 1204, όταν οι δύο αδελφοί Αλέξιος και
Δαβίδ Κομνηνός κατέλαβαν την πόλη της Τραπεζούντας. Η επιλογή του χώρου
δεν υπήρξε τυχαία αλλά μάλλον επιτυχής.
Η άμυνα από εξωτερικούς εχθρούς ήταν δυνατή μιας και η περιοχή ήταν απομονωμένη και γεωγραφικά σχεδόν κλειστή. Ο εμπορικός δρόμος της Τραπεζούντας προς την Ταυρίδα είχε τεράστια οικονομική σημασία, κυρίως λόγω των υψηλών τελωνειακών εσόδων που προσέφερε.
Ο πληθυσμός, σχεδόν εξολοκλήρου ελληνικός ή εξελληνισμένος, ήταν ορθόδοξος με στενότατους δεσμούς με το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης. Οι αυτοκράτορες που εξουσίασαν τον Πόντο ανήκαν όλοι στην ίδια οικογένεια που προήλθε άμεσα από τον βυζαντινό αυτοκράτορα Ανδρόνικο Α΄ Κομνηνό.
Από την αρχή πήραν την ονομασία Μεγάλοι Κομνηνοί που σήμαινε ότι αυτοί μόνο ήταν άμεσοι απόγονοι του αυτοκρατορικού οίκου των Κομνηνών. Το κράτος των Μεγάλων Κομνηνών εκτεινόταν σε αρκετά μεγάλη έκταση δυτικά και ανατολικά της Τραπεζούντας.
Ειδικά μετά τη νίκη του αυτοκράτορα Ανδρόνικου Α΄ Γίδωνος (1222 - 1235) κατά του Σελτζούκου σουλτάνου Μελίκ το 1223, η εξουσία του απλώθηκε από τη Σινώπη ως τα σύνορα με τη Λαζική ενώ στο νότο έφτανε ώς την Κολωνεία.
Το διαμετακομιστικό εμπόριο υπήρξε, όπως και παλιότερα, η βασική πηγή οικονομικής ανάπτυξης για όλη αυτήν την περιοχή. Για το λόγο αυτό, η περιοχή από νωρίς προσείλκυσε το ενδιαφέρον μεγάλων εμποροναυτικών δυνάμεων της Δύσης (Γένουα, Βενετία) αλλά κι αύξησε τις ληστρικές διαθέσεις των Σελτζούκων Τούρκων.
Ο 14ος αιώνας βρήκε την αυτοκρατορία της Τραπεζούντας να δοκιμάζεται έντονα τόσο από τους εξωτερικούς εχθρούς που καιροφυλακτούσαν, όσο κυρίως από εσωτερικές έριδες που οδήγησαν σε εμφύλια σύγκρουση. Η υποβόσκουσα διαμάχη μεταξύ των αριστοκρατικών φατριών του Πόντου δεν άργησε να ξεσπάσει αμέσως μετά το θάνατο του αυτοκράτορα Βασιλείου (1332-1340).
Η
Τραπεζούντια αριστοκρατία αντιπροσωπευόταν από τους Σχολαρίους και τους
Αμυντζανταράντες. Η κατάσταση εξομαλύνθηκε κάπως με την ανάρρηση του
Ιωάννη Γ΄ (1342 - 1344), οπότε κι η ομάδα των Σχολαρίων τελικά
επικράτησε. Τα πράγματα πάλι εκτραχύνθηκαν επί Μιχαήλ (1344-1349).
Κάτω από τη λαϊκή αντίδραση, που υποκινείτο από τους Αμυτζανταράντες, ο αυτοκράτορας αναγκάστηκε να παραχωρήσει το θρόνο στον Αλέξιο Γ΄, γιο του Βασιλείου. Χάρη στον αυτοκράτορα αυτόν, ο Πόντος γνώρισε σημαντική πολιτιστική ανάπτυξη.
Οι διάδοχοι του Αλεξίου Γ΄, το 15ο αιώνα, ασχολήθηκαν περισσότερο με τον έλεγχο της δράσης των ιταλικών ναυτικών πόλεων (Βενετία-Γένουα) μέσα στην αυτοκρατορία τους. Αν όμως ο ιταλικός κίνδυνος αντιμετωπιζόταν χλιαρά εξαιτίας του πρόσκαιρου αποικιακού χαρακτήρα του, ο οθωμανικός κίνδυνος φάνταζε σημαντικότερος.
Η συμφωνία που πέτυχε στα 1442 ο Αλέξιος Δ΄ με τους Οθωμανούς δεν εμπόδισε τους τελευταίους να επιτεθούν κατά της Τραπεζούντας την εποχή του Ιωάννη Δ΄ (1446-1458). Αν κι η απόκρουση του εχθρού ήταν αυτή τη φορά επιτυχής, το τέλος ήταν πολύ κοντά.
Στα 1461, ο Μωάμεθ ο Πορθητής πολιόρκησε και κατέλαβε την πόλη της Τραπεζούντας σβήνοντας έτσι από το χάρτη την τελευταία ελληνική γωνιά που επιβίωσε και μετά την πτώση της Βασιλεύουσας.
Η άμυνα από εξωτερικούς εχθρούς ήταν δυνατή μιας και η περιοχή ήταν απομονωμένη και γεωγραφικά σχεδόν κλειστή. Ο εμπορικός δρόμος της Τραπεζούντας προς την Ταυρίδα είχε τεράστια οικονομική σημασία, κυρίως λόγω των υψηλών τελωνειακών εσόδων που προσέφερε.
Ο πληθυσμός, σχεδόν εξολοκλήρου ελληνικός ή εξελληνισμένος, ήταν ορθόδοξος με στενότατους δεσμούς με το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης. Οι αυτοκράτορες που εξουσίασαν τον Πόντο ανήκαν όλοι στην ίδια οικογένεια που προήλθε άμεσα από τον βυζαντινό αυτοκράτορα Ανδρόνικο Α΄ Κομνηνό.
Από την αρχή πήραν την ονομασία Μεγάλοι Κομνηνοί που σήμαινε ότι αυτοί μόνο ήταν άμεσοι απόγονοι του αυτοκρατορικού οίκου των Κομνηνών. Το κράτος των Μεγάλων Κομνηνών εκτεινόταν σε αρκετά μεγάλη έκταση δυτικά και ανατολικά της Τραπεζούντας.
Ειδικά μετά τη νίκη του αυτοκράτορα Ανδρόνικου Α΄ Γίδωνος (1222 - 1235) κατά του Σελτζούκου σουλτάνου Μελίκ το 1223, η εξουσία του απλώθηκε από τη Σινώπη ως τα σύνορα με τη Λαζική ενώ στο νότο έφτανε ώς την Κολωνεία.
Το διαμετακομιστικό εμπόριο υπήρξε, όπως και παλιότερα, η βασική πηγή οικονομικής ανάπτυξης για όλη αυτήν την περιοχή. Για το λόγο αυτό, η περιοχή από νωρίς προσείλκυσε το ενδιαφέρον μεγάλων εμποροναυτικών δυνάμεων της Δύσης (Γένουα, Βενετία) αλλά κι αύξησε τις ληστρικές διαθέσεις των Σελτζούκων Τούρκων.
Ο 14ος αιώνας βρήκε την αυτοκρατορία της Τραπεζούντας να δοκιμάζεται έντονα τόσο από τους εξωτερικούς εχθρούς που καιροφυλακτούσαν, όσο κυρίως από εσωτερικές έριδες που οδήγησαν σε εμφύλια σύγκρουση. Η υποβόσκουσα διαμάχη μεταξύ των αριστοκρατικών φατριών του Πόντου δεν άργησε να ξεσπάσει αμέσως μετά το θάνατο του αυτοκράτορα Βασιλείου (1332-1340).
 |
| 1697: Ευξεινος Ποντος |
Κάτω από τη λαϊκή αντίδραση, που υποκινείτο από τους Αμυτζανταράντες, ο αυτοκράτορας αναγκάστηκε να παραχωρήσει το θρόνο στον Αλέξιο Γ΄, γιο του Βασιλείου. Χάρη στον αυτοκράτορα αυτόν, ο Πόντος γνώρισε σημαντική πολιτιστική ανάπτυξη.
Οι διάδοχοι του Αλεξίου Γ΄, το 15ο αιώνα, ασχολήθηκαν περισσότερο με τον έλεγχο της δράσης των ιταλικών ναυτικών πόλεων (Βενετία-Γένουα) μέσα στην αυτοκρατορία τους. Αν όμως ο ιταλικός κίνδυνος αντιμετωπιζόταν χλιαρά εξαιτίας του πρόσκαιρου αποικιακού χαρακτήρα του, ο οθωμανικός κίνδυνος φάνταζε σημαντικότερος.
Η συμφωνία που πέτυχε στα 1442 ο Αλέξιος Δ΄ με τους Οθωμανούς δεν εμπόδισε τους τελευταίους να επιτεθούν κατά της Τραπεζούντας την εποχή του Ιωάννη Δ΄ (1446-1458). Αν κι η απόκρουση του εχθρού ήταν αυτή τη φορά επιτυχής, το τέλος ήταν πολύ κοντά.
Στα 1461, ο Μωάμεθ ο Πορθητής πολιόρκησε και κατέλαβε την πόλη της Τραπεζούντας σβήνοντας έτσι από το χάρτη την τελευταία ελληνική γωνιά που επιβίωσε και μετά την πτώση της Βασιλεύουσας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου