Στον Πόντο δεν είναι μόνο οι Έλληνες. Κατοικούν και άλλες φυλές. Μοσσύνικοι, Μάκρωνες, Χαλδαίοι, Αρμένιοι, Κιρκάσιοι, Κούρδοι, Τούρκοι, Λαζοί.
Οι τελευταίοι αυτοί, από άγνοια ή παρανόηση, ταυτίζονται φυλετικά, από μερικούς, με το ελληνικό στοιχείο, ενώ πρόκειται για αλλόφυλο εθνάριο. Πάντως, όλες αυτές οι φυλές του Πόντου, κατά την διαδρομή των αιώνων, είτε αφομοιώνονται σε σημαντικό βαθμό στη μεγάλη τους πλειοψηφία είτε εξουθενώνονται από πολλών απόψεων με τη λάμψη του ελληνικού πνεύματος.
Ο πολιτισμός του Πόντου έχει τη σφραγίδα του Ελληνισμού. Παρουσιάζει όμως ιδιαίτερο χαρακτήρα, χρώμα και μορφή, που είναι συνάρτηση των ιδιόρρυθμων ιστορικών συνθηκών και ιδιαίτερων χαρακτηριστικών στοιχείων του φυσικού περιβάλλοντος, όπου ανθίζει και διαμορφώνεται. Παρατηρεί σχετικά ο Μητροπολίτης Χρύσανθος: « Η φύσις και τα γεωγραφικά όρια του Πόντου συνετέλεσαν, ώστε ούτος διά των αιώνων να έχη δοκιμασθή υπό των επιδρομών των αλλοφύλων εις βαθμόν μικρότερον ή αι άλλαι χώραι της Ανατολής και επί μακρότερον χρόνον να φυλάξη την ιδίαν αυτού ελευθερίαν και ούτω να καλλιεργήση πρώτον τον Ελληνικόν και έπειτα τον ορθόδοξον χριστιανικόν πολιτισμόν προσδώσας εις αύτόν ιδιαίτερον τοπικόν χρώμα».
Τα πάθη και οι καημοί τής ψυχής των ξένων φυλών μπαίνουν στο ελληνικό χωνευτήρι και εξευγενίζονται. Γίνονται υψηλά ιδανικά ζωής.
Το ελληνικό στοιχείο επιβάλλεται και δίνει τον πολιτισμό του σ' όλους τους κατοίκους του Πόντου. Ήταν φυσικό να δεχτεί κάποιες επιδράσεις από τη δική τους ζωή, σε ασήμαντο όμως βαθμό, καθώς αποδεικνύει ο Ελληνοπρεπέστατος στη βάση του τρόπος ζωής των Ελληνοποντίων.
Οι τελευταίοι αυτοί, από άγνοια ή παρανόηση, ταυτίζονται φυλετικά, από μερικούς, με το ελληνικό στοιχείο, ενώ πρόκειται για αλλόφυλο εθνάριο. Πάντως, όλες αυτές οι φυλές του Πόντου, κατά την διαδρομή των αιώνων, είτε αφομοιώνονται σε σημαντικό βαθμό στη μεγάλη τους πλειοψηφία είτε εξουθενώνονται από πολλών απόψεων με τη λάμψη του ελληνικού πνεύματος.
Ο πολιτισμός του Πόντου έχει τη σφραγίδα του Ελληνισμού. Παρουσιάζει όμως ιδιαίτερο χαρακτήρα, χρώμα και μορφή, που είναι συνάρτηση των ιδιόρρυθμων ιστορικών συνθηκών και ιδιαίτερων χαρακτηριστικών στοιχείων του φυσικού περιβάλλοντος, όπου ανθίζει και διαμορφώνεται. Παρατηρεί σχετικά ο Μητροπολίτης Χρύσανθος: « Η φύσις και τα γεωγραφικά όρια του Πόντου συνετέλεσαν, ώστε ούτος διά των αιώνων να έχη δοκιμασθή υπό των επιδρομών των αλλοφύλων εις βαθμόν μικρότερον ή αι άλλαι χώραι της Ανατολής και επί μακρότερον χρόνον να φυλάξη την ιδίαν αυτού ελευθερίαν και ούτω να καλλιεργήση πρώτον τον Ελληνικόν και έπειτα τον ορθόδοξον χριστιανικόν πολιτισμόν προσδώσας εις αύτόν ιδιαίτερον τοπικόν χρώμα».
Τα πάθη και οι καημοί τής ψυχής των ξένων φυλών μπαίνουν στο ελληνικό χωνευτήρι και εξευγενίζονται. Γίνονται υψηλά ιδανικά ζωής.
Το ελληνικό στοιχείο επιβάλλεται και δίνει τον πολιτισμό του σ' όλους τους κατοίκους του Πόντου. Ήταν φυσικό να δεχτεί κάποιες επιδράσεις από τη δική τους ζωή, σε ασήμαντο όμως βαθμό, καθώς αποδεικνύει ο Ελληνοπρεπέστατος στη βάση του τρόπος ζωής των Ελληνοποντίων.
Με την έλευση των Τούρκων στη χώρα του Πόντου, τα πράγματα βέβαια παίρνουν μια νέα τροπή. Η είσοδος του τουρκικού στοιχείου στον χώρο αυτόν και η κατάργηση της ελληνικής εξουσίας περιορίζουν την κυριαρχία των Ελλήνων σε κρίσιμους τομείς τής ζωής. Ωστόσο, οι Έλληνες του Πόντου αποτελούν και για τους Τούρκους την πιο υπολογίσιμη δύναμη από κάθε άποψη.
Ως προς τον αριθμό των Ελλήνων του Πόντου πριν από τον ξεριζωμό του 1922, επικρατεί μάλλον σύγχυση. Για τις τελευταίες δεκαετίες, τον περιορίζουν στις 700.000 περίπου. Αλλά πρέπει να είναι ο αριθμός πολύ μεγαλύτερος. Παραμένουν ακόμη και σήμερα στον τουρκοκρατούμενο Πόντο αρκετές χιλιάδες Ελλήνων. Εκατοντάδες χιλιάδες βρίσκονται σήμερα σε περιοχές τής Ρωσίας. Γίνονται εκεί και μελέτες πάνω σε ιστορικά και λαογραφικά τους θέματα.
Οι Έλληνες κάτοικοι του Πόντου έχουν απέραντη αγάπη στα γράμματα, στις τέχνες, τις επιστήμες, τις μούσες. Εκατοντάδες ελληνικά σχολεία και δάσκαλοι στον Πόντο, όχι μόνο δημοτικά αλλά και ημιγυμνάσια, με επικεφαλής το Φροντιστήριο Τραπεζούντας, πού μαζί με τη Μεγάλη του Γένους Σχολή της Κωνσταντινούπολης και την Ευαγγελική Σχολή της Σμύρνης αποτελούν τούς τρεις περίλαμπρους ελληνικούς πνευματικούς φάρους στον χώρο της Ανατολής.
Κτηνοτρόφοι και γεωργοί, τεχνίτες και έμποροι, ναυπηγοί από τα χρόνια τα παλιά και κατασκευαστές όπλων της εποχής, παράγουν εκλεκτής ποιότητος προϊόντα, ξακουστά και ανάρπαστα στην Ελλάδα. Αρκεί για ένα προϊόν ή φήμη ότι είναι «ποντιακόν», για να προτιμηθεί αμέσως από τις ελλαδικές αγορές. Τέτοιες σχέσεις στον τομέα τον εμπορικό και των συναλλαγών μεταξύ Πόντου και 'Ελλάδος επιμαρτυρούνται από πολλούς συγγραφείς, από την προχριστιανική κιόλας εποχή.
Ο χαρακτήρας και η ιδιοσυγκρασία του πόντιου διαμορφώνεται μέσα στο δεδομένο φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον. Είναι ο πόντιος συναισθηματικός σε μεγάλο βαθμό. Η πίστη του στα ιδεώδη του παραδοσιακού του βίου είναι απόλυτη και ακλόνητη. Οργανώνει την οικογένειά του κατά το πατριαρχικό και ανδροκρατικό σύστημα. Ασκεί σχεδόν απόλυτη εξουσία στα πλαίσιά της και αναλαμβάνει ολόκληρη την ευθύνη για την προστασία και ευτυχία των μελών της.
Αισθάνεται ο πόντιος κάθε ώρα και στιγμή, ότι βρίσκεται συνεχώς στην υπηρεσία του έθνους. Διακατέχεται πάντοτε από την ψυχολογία του πολεμιστή. Όταν προσφέρει στο βωμό τής κοινωνίας, δεν υπολογίζει καμιά θυσία.
Η ειλικρίνεια και ευθύτητα του πόντιου είναι βασικά στοιχεία του χαρακτήρα του. Συχνά τον εκθέτουν ως ωμό και αγενή. Δείχνει ακόμη ο πόντιος ότι είναι εγωιστής, όταν μένει ανυποχώρητος σε θέματα βασικών αρχών. Μπροστά στο επιτακτικό καθήκον εμφανίζεται σκληρός, ενώ στο βάθος είναι συναισθηματικός και ευαίσθητος. Διψά για κατανόηση και η φιλοτομία του μπορεί να τον οδηγήσει και στην αυταπάρνηση.
Αγαπά τη ζωή απέραντα. Πιστεύει στην Ιερότητα του έρωτα και τον εξαρτά μόνο από τη γνήσια και αυθόρμητη έκφραση των αισθημάτων της καρδιάς.
Πέρα από τις αρετές της ψυχής, οι Έλληνες του Πόντου παρουσιάζουν λεπτοτάτη ομορφιά στο σώμα και ασύγκριτη εκφραστικότητα στο πρόσωπο. Για την ομορφιά τής νεολαίας του τόπου, σημειώνει ο Fallmerayer: «..Ήταν σ’ ολόκληρη την ’Ασία ξακουστή και απασχολούσε περισσότερο από δύο αιώνες τους συγγραφείς ρομαντικών έργων στη Δύση και τους αφηγητές παραμυθιών στις Αυλές της Ανατολής». Η ομορφιά αυτή οφείλεται στις κλιματολογικές συνθήκες της χώρας, ιδίως το νερό, που η θεραπευτικότητά του θέτει, κατά τον από την Τραπεζούντα βυζαντινό συγγραφέα Ι. Ευγενικό «... υπό αμφισβήτηση τις θεραπευτικές ικανότητες των φαρμάκων».
Σταθης Ευσταθιαδης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου