Αυτή είναι η έννοια που αρμόζει στο θεωρητικό πλαίσιο δημιουργίας των ανταρτικών σωμάτων στον Πόντο. Ο ελληνισμός του Πόντου, που γνώρισε την έννοια και τις διώξεις των ορδών της οθωμανικής αυτοκρατορίας ήδη από το 1821, με την έκρηξη της ελληνικής επανάστασης, με την έκδοση του Ιερού Φετβά και των σουλτανικών φιρμανιών για την εξόντωση του “βρωμερού γένους των Ελλήνων από την θορυβημένη Πύλη”, δεν άφηνε περιθώρια για μια επανάσταση με πρόγραμμα όπως εκείνου του Ρήγα Φεραίου και του 1821.
Όμως πάντοτε εμφανής ήταν για τους Έλληνες του Πόντου ο σκοπός τους για αγώνα υπέρ βωμών και εστιών, για ελευθερία και ανεξαρτησία. Βέβαια οι Τούρκοι ήταν πάντοτε ο φυσικός εχθρός και ο κατακτητής της χώρας των Ελλήνων και ασφαλώς η συνείδηση αυτή καλλιεργείται στον Πόντο από τον πρόκριτο μέχρι και τον τελευταίο πολίτη. Ιδιαίτερα όμως την εποχή του Αβδούλ Χαμίτ, στη βάση υπήρχε μια προσέγγιση των μαζών, που οφειλόταν κυρίως στη γοητεία που ασκούσε το ελληνικό στοιχείο στο τουρκικό.
Οι απλοϊκοί Τούρκοι, έπαιρναν μέρος στις χριστιανικές γιορτές, όπως λ.χ. του Πάσχα, έβαφαν κόκκινα αυγά, πήγαιναν στις εκκλησίες για λόγους ιαματικούς από τις διάφορες ασθένειές τους κ.ά.
Τα μοναστήρια του Πόντου, ήταν κοινά στο προσκύνημα των χριστιανών, αλλά και των μουσουλμάνων Τούρκων, αλλά και καταφύγιο και για τους δυο λαούς στις δύσκολες περιπτώσεις. Πρέπει να ομολογηθεί ευθέως ότι η διαβίωση των λαών δηλ. της μάζας ήταν κατά καιρούς τόσο οικεία ώστε να φτάνει μερικές φορές στο σημείο αδελφοσύνης.
Αλλά η άρχουσα τάξη, η μερίδα των φανατικών μουσουλμάνων και οι κριτές του Ιερατείου, δεν άφησαν ποτέ τους λαούς στο σωστό δρόμο της διαβίωσής τους. Άλλωστε παραγγελία του Κορανίου ήταν: “Φόνευε τους απίστους όπου και αν τους βρεις μέχρι ενός”.
Παρά ταύτα όμως ο Μουτεσαρίφης Χαλήλ Χαμδή μπέης είχε πολύ φιλικές σχέσεις με τον παλιό Μητροπολίτη Άνθιμο, αλλά και μετά με τον Γερμανό Καραβαγγέλη της Αμισού και Πάφρας. Τούρκοι, Έλληνες και Αρμένιοι χαίρονταν τις αρμονικές σχέσεις τους. Συχνά ο Μητροπολίτης με το διοικητή αντάλλασσαν επισκέψεις φιλοφροσύνης. Όταν οι Τούρκοι είχαν το ραμαζάνι τους που κρατούσε 40 μέρες και έτρωγαν μόνο τα μεσάνυχτα με το σύνθημα του κανονιού, οι Έλληνες παρακολουθούσαν με πολύ συμπάθεια τις εκδηλώσεις αυτές.
Και όταν ερχόταν η άλλη μεγάλη γιορτή το μπαϊράμι, τρεις μέρες διασκέδαζαν στους δρόμους χορεύοντας με νταούλια, βιολιά και σάζια Έλληνες και Τούρκοι μαζί. Το ίδιο έκαναν και οι Τούρκοι τα Χριστούγεννα και το Πάσχα των χριστιανών1.
Οι Ρωμιές στα χαμάμια συναντιόνταν με τις χανούμισσες και έκαναν παρέα. Ένιωθαν σαν αδελφές στο ζεστό εκείνο περιβάλλον.
Με την έναρξη του κεμαλικού κινήματος, τα πράγματα άλλαξαν. Αμνηστεύτηκαν όλοι οι εγκληματίες του κοινού ποινικού δικαίου και πλαισίωσαν τις διάφορες συμμορίες των ατάκτων που λεηλατούσαν και έσφαζαν κυρίως τους ελληνικούς πληθυσμούς. Βέβαια, το 1921 Τούρκοι τσιφλικάδες που ήταν στην πλειοψηφία τους αντικεμαλικοί και ελληνόφιλοι άλλοτε πουλούσαν όπλα στους Έλληνες αντάρτες και πολλές φορές τα διέθεταν και δωρεάν. Ακόμα, συχνά οι Τούρκοι αξιωματικοί με τους Καϊμακάμηδες προστάτεψαν τους άμαχους ελληνικούς πληθυσμούς και καλούσαν τους προέδρους των χωριών (τους Μουχτάρηδες) για συνεννοήσεις.
Ασφαλώς στην πολύχρονη τουρκική διακυβέρνηση τόσο της οθωμανικής Τουρκίας, άλλο τόσο και της κεμαλικής, υπάρχουν έστω και ελάχιστα δείγματα σωστής ανθρώπινης συμπεριφοράς από Τούρκους αξιωματούχους και βέβαια σε σπάνιες περιπτώσεις.
Πολλές φορές Τούρκοι αξιωματικοί, όταν ακόμα ο στρατός δε διακρινόταν για τη θεωρία του τουρανισμού - τουρκισμού, συμπεριφέρθηκαν στον άμαχο πληθυσμό με εξαιρετική ευγένεια και συμπεριφορά. Και στο θέμα αυτό υπάρχουν αρκετά παραδείγματα:
Κάποια μέρα ήρθε ένας λόχος τουρκικού στρατού και πάτησε ένα ελληνικό χωριό όπου βρήκε περίπου 50 γυναικόπαιδα. Κάλεσαν τότε τις ηλικιωμένες γυναίκες και τις μίλησαν με πολύ καλό τρόπο, ώστε αυτές πήραν θάρρος και άρχισαν σιγά - σιγά να συγκεντρώνονται και άλλες 50 περίπου γυναίκες.
Τότε ο Τούρκος αξιωματικός τους έβγαλε λόγο και τους είπε: “Ακούστε: Εδώ στο χωριό που μένετε έρχονται δικοί μας Τούρκοι Τσέτες και σας τυραννούν, αν θέλετε και όποιες από σας θέλετε ελάτε μαζί μας στην πόλη Ερπαά όπου το κράτος θα σας δώσει συσσίτιο και θα σας αποζημιώσει για ότι σας πήραν οι δικοί μας Τούρκοι και εκεί θα είστε εξασφαλισμένοι από φόβο”.
Οι άμαχοι έδωσαν πίστη στις δηλώσεις αυτές και την άλλη μέρα ήρθαν νωρίς μπροστά στο διοικητήριο οπότε τους μέτρησαν και τους έδωσαν από ένα κιλό ψωμί για καθεμιά. Οι τσανταρμάδες στο μεταξύ πήραν εντολή να τους πάνε στη Νεοκαισάρεια του Νικσάρ. Μετά από δυο ημέρες πορεία έφτασαν στο Νικσάρ, όπου τους κράτησαν μια εβδομάδα.
Στη συνέχεια, πήγαν σε έναν ελληνικό συνοικισμό ονόματι Τερί Πάγου. Εκεί όμως δεν τους δέχτηκαν οι συγγενείς τους από φόβο, διότι εκεί βρίσκονταν ένας προδότης δάσκαλος ελληνικής καταγωγής και όσοι πήγαιναν εκεί, αμέσως τους πρόδιδε και τους έστελναν εξορία.
Από όσα είναι γνωστά στις περιοχές γύρω από το Νικσάρ δεν έγιναν εκτελέσεις. Στα χωριά αυτά δεν είχαν γίνει εξορίες και τα γυναικόπαιδα οι Τούρκοι δεν τα πείραξαν καθόλου. Και γι’ αυτό όλοι οι κάτοικοι βρίσκονταν στα σπίτια τους, ενώ οι άνδρες τους ήταν εξόριστοι σε άλλα μέρη.
Αχιλλεας Στ. Ανθεμίδης
1.Τα τουρκόπουλα, γύριζαν κατά μικρές ομάδες στα σπίτια των χριστιανών και έψαλαν τα κάλαντα δηλ. το λεγόμενο “Πεγαμπελλέρ, Μεχτί τελλέρ” και μάζευαν τα δώρα που έπαιρναν από τις οικογένειες των χριστιανών και τα μοίραζαν μεταξύ τους.
Όμως πάντοτε εμφανής ήταν για τους Έλληνες του Πόντου ο σκοπός τους για αγώνα υπέρ βωμών και εστιών, για ελευθερία και ανεξαρτησία. Βέβαια οι Τούρκοι ήταν πάντοτε ο φυσικός εχθρός και ο κατακτητής της χώρας των Ελλήνων και ασφαλώς η συνείδηση αυτή καλλιεργείται στον Πόντο από τον πρόκριτο μέχρι και τον τελευταίο πολίτη. Ιδιαίτερα όμως την εποχή του Αβδούλ Χαμίτ, στη βάση υπήρχε μια προσέγγιση των μαζών, που οφειλόταν κυρίως στη γοητεία που ασκούσε το ελληνικό στοιχείο στο τουρκικό.
 |
| 1920 : Αγροτικη ζωη στον Ποντο |
Τα μοναστήρια του Πόντου, ήταν κοινά στο προσκύνημα των χριστιανών, αλλά και των μουσουλμάνων Τούρκων, αλλά και καταφύγιο και για τους δυο λαούς στις δύσκολες περιπτώσεις. Πρέπει να ομολογηθεί ευθέως ότι η διαβίωση των λαών δηλ. της μάζας ήταν κατά καιρούς τόσο οικεία ώστε να φτάνει μερικές φορές στο σημείο αδελφοσύνης.
Αλλά η άρχουσα τάξη, η μερίδα των φανατικών μουσουλμάνων και οι κριτές του Ιερατείου, δεν άφησαν ποτέ τους λαούς στο σωστό δρόμο της διαβίωσής τους. Άλλωστε παραγγελία του Κορανίου ήταν: “Φόνευε τους απίστους όπου και αν τους βρεις μέχρι ενός”.
Παρά ταύτα όμως ο Μουτεσαρίφης Χαλήλ Χαμδή μπέης είχε πολύ φιλικές σχέσεις με τον παλιό Μητροπολίτη Άνθιμο, αλλά και μετά με τον Γερμανό Καραβαγγέλη της Αμισού και Πάφρας. Τούρκοι, Έλληνες και Αρμένιοι χαίρονταν τις αρμονικές σχέσεις τους. Συχνά ο Μητροπολίτης με το διοικητή αντάλλασσαν επισκέψεις φιλοφροσύνης. Όταν οι Τούρκοι είχαν το ραμαζάνι τους που κρατούσε 40 μέρες και έτρωγαν μόνο τα μεσάνυχτα με το σύνθημα του κανονιού, οι Έλληνες παρακολουθούσαν με πολύ συμπάθεια τις εκδηλώσεις αυτές.
Και όταν ερχόταν η άλλη μεγάλη γιορτή το μπαϊράμι, τρεις μέρες διασκέδαζαν στους δρόμους χορεύοντας με νταούλια, βιολιά και σάζια Έλληνες και Τούρκοι μαζί. Το ίδιο έκαναν και οι Τούρκοι τα Χριστούγεννα και το Πάσχα των χριστιανών1.
Οι Ρωμιές στα χαμάμια συναντιόνταν με τις χανούμισσες και έκαναν παρέα. Ένιωθαν σαν αδελφές στο ζεστό εκείνο περιβάλλον.
Με την έναρξη του κεμαλικού κινήματος, τα πράγματα άλλαξαν. Αμνηστεύτηκαν όλοι οι εγκληματίες του κοινού ποινικού δικαίου και πλαισίωσαν τις διάφορες συμμορίες των ατάκτων που λεηλατούσαν και έσφαζαν κυρίως τους ελληνικούς πληθυσμούς. Βέβαια, το 1921 Τούρκοι τσιφλικάδες που ήταν στην πλειοψηφία τους αντικεμαλικοί και ελληνόφιλοι άλλοτε πουλούσαν όπλα στους Έλληνες αντάρτες και πολλές φορές τα διέθεταν και δωρεάν. Ακόμα, συχνά οι Τούρκοι αξιωματικοί με τους Καϊμακάμηδες προστάτεψαν τους άμαχους ελληνικούς πληθυσμούς και καλούσαν τους προέδρους των χωριών (τους Μουχτάρηδες) για συνεννοήσεις.
Ασφαλώς στην πολύχρονη τουρκική διακυβέρνηση τόσο της οθωμανικής Τουρκίας, άλλο τόσο και της κεμαλικής, υπάρχουν έστω και ελάχιστα δείγματα σωστής ανθρώπινης συμπεριφοράς από Τούρκους αξιωματούχους και βέβαια σε σπάνιες περιπτώσεις.
Πολλές φορές Τούρκοι αξιωματικοί, όταν ακόμα ο στρατός δε διακρινόταν για τη θεωρία του τουρανισμού - τουρκισμού, συμπεριφέρθηκαν στον άμαχο πληθυσμό με εξαιρετική ευγένεια και συμπεριφορά. Και στο θέμα αυτό υπάρχουν αρκετά παραδείγματα:
Κάποια μέρα ήρθε ένας λόχος τουρκικού στρατού και πάτησε ένα ελληνικό χωριό όπου βρήκε περίπου 50 γυναικόπαιδα. Κάλεσαν τότε τις ηλικιωμένες γυναίκες και τις μίλησαν με πολύ καλό τρόπο, ώστε αυτές πήραν θάρρος και άρχισαν σιγά - σιγά να συγκεντρώνονται και άλλες 50 περίπου γυναίκες.
Τότε ο Τούρκος αξιωματικός τους έβγαλε λόγο και τους είπε: “Ακούστε: Εδώ στο χωριό που μένετε έρχονται δικοί μας Τούρκοι Τσέτες και σας τυραννούν, αν θέλετε και όποιες από σας θέλετε ελάτε μαζί μας στην πόλη Ερπαά όπου το κράτος θα σας δώσει συσσίτιο και θα σας αποζημιώσει για ότι σας πήραν οι δικοί μας Τούρκοι και εκεί θα είστε εξασφαλισμένοι από φόβο”.
Οι άμαχοι έδωσαν πίστη στις δηλώσεις αυτές και την άλλη μέρα ήρθαν νωρίς μπροστά στο διοικητήριο οπότε τους μέτρησαν και τους έδωσαν από ένα κιλό ψωμί για καθεμιά. Οι τσανταρμάδες στο μεταξύ πήραν εντολή να τους πάνε στη Νεοκαισάρεια του Νικσάρ. Μετά από δυο ημέρες πορεία έφτασαν στο Νικσάρ, όπου τους κράτησαν μια εβδομάδα.
Στη συνέχεια, πήγαν σε έναν ελληνικό συνοικισμό ονόματι Τερί Πάγου. Εκεί όμως δεν τους δέχτηκαν οι συγγενείς τους από φόβο, διότι εκεί βρίσκονταν ένας προδότης δάσκαλος ελληνικής καταγωγής και όσοι πήγαιναν εκεί, αμέσως τους πρόδιδε και τους έστελναν εξορία.
Από όσα είναι γνωστά στις περιοχές γύρω από το Νικσάρ δεν έγιναν εκτελέσεις. Στα χωριά αυτά δεν είχαν γίνει εξορίες και τα γυναικόπαιδα οι Τούρκοι δεν τα πείραξαν καθόλου. Και γι’ αυτό όλοι οι κάτοικοι βρίσκονταν στα σπίτια τους, ενώ οι άνδρες τους ήταν εξόριστοι σε άλλα μέρη.
Αχιλλεας Στ. Ανθεμίδης
1.Τα τουρκόπουλα, γύριζαν κατά μικρές ομάδες στα σπίτια των χριστιανών και έψαλαν τα κάλαντα δηλ. το λεγόμενο “Πεγαμπελλέρ, Μεχτί τελλέρ” και μάζευαν τα δώρα που έπαιρναν από τις οικογένειες των χριστιανών και τα μοίραζαν μεταξύ τους.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου