Μια θαυμάσια περιγραφή, που περιλαμβάνει συγκεντρωμένα στοιχεία ονοματολογίας, τοπογραφίας και πληροφορίες για το είδος απασχόλησης των κατοίκων και το μέγεθος του πληθυσμού όλων των γνωστών πόλεων και κωμοπόλεων, μας εξασφάλισε ο συγγραφέας του βιβλίου «Ιστορία και στατιστική Τραπεζούντος και της περί ταύτην χώρας» Σάββας Ιωαννίδης, με χρονολογία έκδοσης το έτος 1870.
Η περιγραφή, ως προς τον τομέα που μας ενδιαφέρει, μας επιτρέπει να σχηματίσουμε μια ιδέα για τον πληθυσμό του Πόντου της περιόδου κατά την οποία έγινε η συγγραφή του πονήματος.
Από δυτικά, λοιπόν, με σύνορο τον Άλυ ποταμό, συναντάμε την Πάφρα με πληθυσμό 8.000 κατοίκων, απ’ τους οποίους 2.000 Έλληνες. Σε απόσταση 12 ωρών από την Πάφρα, είναι η Αμισός, που αποικίστηκε από τους Μιλήσιους πρώτα κι ύστερα από τους Αθηναίους, οι οποίοι της έδωσαν το όνομα Πειραιεύς.
Στην Αμισό κατοικούν 4.000 περίπου Έλληνες. Με το ίδιο μέτρο - τις ώρες - που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας, σε απόσταση 10 ωρών προς ανατολάς είναι η Θεμίσκυρα (Τσαρσαμπάς) πάνω στον ποταμό Ίρι, που έχει μεταξύ των κατοίκων της 1.200 Έλληνες. Μ’ ένα τέτοιο τρόπο περιγραφής, που διανθίζεται και με στοιχεία ιστορίας και μύθου, ο συγγραφέας διατρέχει ολόκληρο τον Πόντο κι έχω την εντύπωση, ότι το ενδιαφέρον αυτού του βιβλίου θα πρέπει να ήταν μεγάλο κατά την εποχή που κυκλοφόρησε, με το σύστημα των συνδρομητών και προσωπικά ζηλεύω εκείνους που έζησαν στον Πόντο ή που γνώρισαν καλά τον Πόντο και μπορούν ν’ απολαύσουν, αλλά όχι ακριβώς αυτό, να συγκινηθούν από το πολύτιμο υλικό του βιβλίου.
Πιο συγκεκριμένα στοιχεία για τον πληθυσμό του Πόντου και αναλυτικότερα για τις έξι εκκλησιαστικές επαρχίες στις οποίες διαιρούνταν, μας δίνει ο Δημήτριος Αποστολίδης, καταγόμενος από την Αργυρούπολη του Πόντου, στο βιβλίο του «Συνοπτική Ιστορία του Ελληνισμού του Πόντου», που φέρει χρονολογία έκδοσης το έτος 1934 και τόπο τη Θεσσαλονίκη.
Σ’ ένα από τα κεφάλαια του βιβλίου, ο συγγραφέας καταχωρεί στατιστική έκθεση του ελληνικού πληθυσμού του Πόντου, όπου σημειώνονται επακριβώς τα εξής:
«Αι έξ Εκκλησιαστικαί Επαρχίαι του Πόντου, Τραπεζούντος, Ροδοπόλεως, Χαλδίας, Κολωνίας, Αμασείας και Νεοκαισαρείας, περιλαμβάνουν 697.000 Ελλήνων, κατ’ ακριβείς στατιστικούς πίνακας· τον αριθμόν τούτον ανεγνώρισεν επισήμως και η Τουρκική Κυβέρνησις, παραχωρήσασα επτά βουλευτικός έδρας εις τους Έλληνας, ήτοι ανά μίαν επί 100.000 κατά τον εκλογικόν νόμον· εκ τούτων η μεν Επαρχία Τραπεζούντος περιελάμβανε 55.000 εις 73 χωρία, η της Ροδοπόλεως 24.820 εις 54 χωρία, η της Χαλδίας 197.450 εις 266 χωρία, η της Κολωνίας 65.000 εις 94 χωρία, η της Αμασείας 227.279 εις 360 χωρία και η της Νεοκαισαρείας 127.457 εις 166 χωρία· εκ τούτων 250.000 κατέφυγον εις τον Καύκασον και εις την Κριμαίαν κατά την διάρκειαν του πολέμου, 118.000 απωλέσθησαν δολοφονηθέντες ή θανόντες κατά τας απελάσεις εκ νόσων και ταλαιπωριών, οι δε υπολειφθέντες κατήλθον εις την Ελλάδα κατά την ανταλλαγήν».
Σπουδαία και προσεχτικά γραμμένη είναι η μελέτη του συγγραφέα Γεωργίου Σκαλιέρη «Περί της εθνολογικής, δημογραφικής και κοινωνικής συγκροτήσεως του Πόντου και της Ποντικής Παφλαγονίας».
Η μελέτη εκδόθηκε στην Αθήνα το 1921 και αναβιβάζει τον πληθυσμό της Αυτοκρατορίας της Τραπεζούντος σε 3.227.214 κατοίκους, από τους οποίους οι 719.552 είναι Έλληνες Ορθόδοξοι.
Το σημαντικότερο στοιχείο που προκύπτει απ’ αυτή τη συστηματική έρευνα και συγκέντρωση των εθνογραφικών και στατιστικών στοιχείων είναι ότι πριν από την πτώση της Αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας οι Έλληνες και οι Φρυγοπελασγοί (φυλή συγγενική με την ελληνική) εμφανίζονται να έχουν συντριπτική υπεροχή έναντι των Τούρκων ή Οθωμανών, που αποτελούν μειοψηφία και ο αριθμός των οποίων ανέρχεται μόνο σε 511.869, μεταξύ των οποίων μόνον οι 50.000 είναι γνήσιοι Τούρκοι, ενώ οι υπόλοιποι είναι Τάταροι (20.000) και - προσέξτε τον αριθμό - εξισλαμισθέντες χριστιανοί (441.869).
Γαβριήλ Θ. Λαμψίδης
Δημοσιογράφος
Από την εισήγηση του στο Α' Παγκόσμιο Συνέδριο στη Θεσσαλονίκη (7-14 Ιούλη 1985)
Η περιγραφή, ως προς τον τομέα που μας ενδιαφέρει, μας επιτρέπει να σχηματίσουμε μια ιδέα για τον πληθυσμό του Πόντου της περιόδου κατά την οποία έγινε η συγγραφή του πονήματος.
Από δυτικά, λοιπόν, με σύνορο τον Άλυ ποταμό, συναντάμε την Πάφρα με πληθυσμό 8.000 κατοίκων, απ’ τους οποίους 2.000 Έλληνες. Σε απόσταση 12 ωρών από την Πάφρα, είναι η Αμισός, που αποικίστηκε από τους Μιλήσιους πρώτα κι ύστερα από τους Αθηναίους, οι οποίοι της έδωσαν το όνομα Πειραιεύς.
Στην Αμισό κατοικούν 4.000 περίπου Έλληνες. Με το ίδιο μέτρο - τις ώρες - που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας, σε απόσταση 10 ωρών προς ανατολάς είναι η Θεμίσκυρα (Τσαρσαμπάς) πάνω στον ποταμό Ίρι, που έχει μεταξύ των κατοίκων της 1.200 Έλληνες. Μ’ ένα τέτοιο τρόπο περιγραφής, που διανθίζεται και με στοιχεία ιστορίας και μύθου, ο συγγραφέας διατρέχει ολόκληρο τον Πόντο κι έχω την εντύπωση, ότι το ενδιαφέρον αυτού του βιβλίου θα πρέπει να ήταν μεγάλο κατά την εποχή που κυκλοφόρησε, με το σύστημα των συνδρομητών και προσωπικά ζηλεύω εκείνους που έζησαν στον Πόντο ή που γνώρισαν καλά τον Πόντο και μπορούν ν’ απολαύσουν, αλλά όχι ακριβώς αυτό, να συγκινηθούν από το πολύτιμο υλικό του βιβλίου.
Πιο συγκεκριμένα στοιχεία για τον πληθυσμό του Πόντου και αναλυτικότερα για τις έξι εκκλησιαστικές επαρχίες στις οποίες διαιρούνταν, μας δίνει ο Δημήτριος Αποστολίδης, καταγόμενος από την Αργυρούπολη του Πόντου, στο βιβλίο του «Συνοπτική Ιστορία του Ελληνισμού του Πόντου», που φέρει χρονολογία έκδοσης το έτος 1934 και τόπο τη Θεσσαλονίκη.
Σ’ ένα από τα κεφάλαια του βιβλίου, ο συγγραφέας καταχωρεί στατιστική έκθεση του ελληνικού πληθυσμού του Πόντου, όπου σημειώνονται επακριβώς τα εξής:
«Αι έξ Εκκλησιαστικαί Επαρχίαι του Πόντου, Τραπεζούντος, Ροδοπόλεως, Χαλδίας, Κολωνίας, Αμασείας και Νεοκαισαρείας, περιλαμβάνουν 697.000 Ελλήνων, κατ’ ακριβείς στατιστικούς πίνακας· τον αριθμόν τούτον ανεγνώρισεν επισήμως και η Τουρκική Κυβέρνησις, παραχωρήσασα επτά βουλευτικός έδρας εις τους Έλληνας, ήτοι ανά μίαν επί 100.000 κατά τον εκλογικόν νόμον· εκ τούτων η μεν Επαρχία Τραπεζούντος περιελάμβανε 55.000 εις 73 χωρία, η της Ροδοπόλεως 24.820 εις 54 χωρία, η της Χαλδίας 197.450 εις 266 χωρία, η της Κολωνίας 65.000 εις 94 χωρία, η της Αμασείας 227.279 εις 360 χωρία και η της Νεοκαισαρείας 127.457 εις 166 χωρία· εκ τούτων 250.000 κατέφυγον εις τον Καύκασον και εις την Κριμαίαν κατά την διάρκειαν του πολέμου, 118.000 απωλέσθησαν δολοφονηθέντες ή θανόντες κατά τας απελάσεις εκ νόσων και ταλαιπωριών, οι δε υπολειφθέντες κατήλθον εις την Ελλάδα κατά την ανταλλαγήν».
Σπουδαία και προσεχτικά γραμμένη είναι η μελέτη του συγγραφέα Γεωργίου Σκαλιέρη «Περί της εθνολογικής, δημογραφικής και κοινωνικής συγκροτήσεως του Πόντου και της Ποντικής Παφλαγονίας».
Η μελέτη εκδόθηκε στην Αθήνα το 1921 και αναβιβάζει τον πληθυσμό της Αυτοκρατορίας της Τραπεζούντος σε 3.227.214 κατοίκους, από τους οποίους οι 719.552 είναι Έλληνες Ορθόδοξοι.
Το σημαντικότερο στοιχείο που προκύπτει απ’ αυτή τη συστηματική έρευνα και συγκέντρωση των εθνογραφικών και στατιστικών στοιχείων είναι ότι πριν από την πτώση της Αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας οι Έλληνες και οι Φρυγοπελασγοί (φυλή συγγενική με την ελληνική) εμφανίζονται να έχουν συντριπτική υπεροχή έναντι των Τούρκων ή Οθωμανών, που αποτελούν μειοψηφία και ο αριθμός των οποίων ανέρχεται μόνο σε 511.869, μεταξύ των οποίων μόνον οι 50.000 είναι γνήσιοι Τούρκοι, ενώ οι υπόλοιποι είναι Τάταροι (20.000) και - προσέξτε τον αριθμό - εξισλαμισθέντες χριστιανοί (441.869).
Γαβριήλ Θ. Λαμψίδης
Δημοσιογράφος
Από την εισήγηση του στο Α' Παγκόσμιο Συνέδριο στη Θεσσαλονίκη (7-14 Ιούλη 1985)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου