Το 1899 μπήκε στη Θεολογική Σχολή Χάλκης και αποφοίτησε αριστούχος. Κατά την εκκλησιαστική του σταδιοδρομία υπηρέτησε σε διάφορα μέρη. Τελευταία κλήθηκε να υπηρετήσει στη Μητρόπολη της Αμάσειας του Πόντου ως βοηθός επίσκοπος του Μητροπολίτη Γερμανού, αφού χειροτονήθηκε με τον τίτλο του Ζήλων στις 27-7-1912.
Δέκα χρόνια υπηρέτησε στην Επαρχία Αμάσειας και κυρίως της Πάφρας, κατά τις πληροφορίες του Καρασακαλίδη Μωυσή από το Μαργαρίτι Σταυρούπολης Ξάνθης, ο οποίος ως μαθητής στο Γυμνάσιο της Πάφρας για δύο χρόνια τον είχε καθηγητή του. Ανάπτυξε πολύμορφη και πολυποίκιλη δράση. Ήταν η εποχή για τους Έλληνες της πραγματοποίησης της μεγάλης ιδέας.
Οι νίκες των βαλκανικών πολέμων είχαν ανυψώσει το εθνικό φρόνιμα των Ποντίων Παφραίων. Στον Ευρωπαϊκό πόλεμο για λόγους στρατηγικούς οι Τούρκοι αποφάσισαν την εκτόπιση των Ελληνικών πληθυσμών του παραθαλάσσιου Πόντου και της Πάφρας στο εσωτερικό της Ανατολής.
Οι διωγμοί του Χριστιανικού στοιχείου ήταν στην ημερήσια διάταξη και ο Ε.Α. ήταν υποχρεωμένος, επειδή ο Μητροπολίτης Γερμανός απουσίαζε συχνά, να φροντίζει και να διευθύνει όλες τις υποθέσεις των Χριστιανών και να τους σώζει από βέβαιο θάνατο. Είχε πολιτική ευστροφία.
Ήταν ο νους και η ψυχή των αντάρτικών ομάδων του Νεπιέν νταγ και κατ’ επέκταση όλων των ανταρτικών σωμάτων του Ταφσάν Νταγ, Αγιού Τεπέ κ.λ.π., τα οποία είχαν ιδρυθεί από τον Καραβαγγέλη και ο αριθμός τους ανέρχονταν στους είκοσι χιλιάδες περίπου. Μετά την ανακωχή και με την επιστροφή του Καραβαγγέλη στην Αμισό, η Μητρόπολη φανερά πλέον εκτελούσε εθνικοθρησκευτική προπαγάνδα.
Η Μητρόπολη είχε μετατραπεί σε στρατηγείο ανταρτικών σωμάτων. Τα βοηθήματα που στέλλονταν για φτωχούς στη Μητρόπολη μετατρέπονταν σε όπλα και μοιράζονταν στους κατοίκους. Τελευταία είχε έρθει στο προσκήνιο και το ζήτημα της αυτονομίας του Πόντου.
Όλα τα παραπάνω είχαν πληγώσει την αξιοπρέπεια των Τούρκων, που ξύπνησε με το κίνημα του Μουσταφά Κεμάλ και ξαπλώθηκε αστραπιαία σ’ όλη την Ανατολή. Τότε άρχισε καινούργιος διωγμός των Ελλήνων του Πόντου-Πάφρας και πολλοί φυλακίστηκαν.
Ο Μητροπολίτης Γ.Κ. κατόρθωσε να διαφύγει. Ο Επίσκοπος Ε.Α. πιάστηκε με πολλούς άλλους και σύρθηκε στις φυλακές και απ’ εκεί στο δικαστήριο της Ανεξαρτησίας της Αμάσειας. Κάποια μέρα μάλιστα η συμμορία κάποιου Μεχμέτ ενώ ο Επίσκοπος Ευθύμιος επέστρεφε από την Πάφρα έψαχνε να τον βρει για να τον σκοτώσουν.
Με ενέργειες του Γ.Κ. οι Άγγλοι έστειλαν 2.000 άνδρες στην Αμισό και υποχρέωσαν το Σουλτάνο να ανακαλέσει τον Κεμάλ. Ο Κεμάλ δεν πειθάρχησε, γι’ αυτό κηρύχτηκε αντάρτης και σχημάτισε δική του κυβέρνηση. Ύστερα από την αναπόφευκτη ήττα των Ελληνικών στρατευμάτων μπροστά στα στενά της Άγκυρας οι Τούρκοι αποθρασύνθηκαν και ξέσπασε η μανία τους στον ανυπεράσπιστο πληθυσμό του Πόντου. Οχτώ ολόκληρους μήνες βρίσκονταν στις φυλακές της Αμάσειας ο βοηθός επίσκοπος Ευθύμιος, ο ηρωικός και αφοσιωμένος από το Μακεδονικό αγώνα Πρωτοσύγκελος του Πλάτωνας Αγριτέλης και εκατοντάδες εξέχοντες ομογενείς από την Αμισό, την Πάφρα, το Αλάτσαμ, τη Μερζιφούντα, το Βεζύρ-κιοπρου κ.λ.π.
Όλοι οι παραπάνω, αδίκαστοι, σάπιζαν στα μπουντρούμια, γιατί οι Τούρκοι φοβόντουσαν να τους σκοτώσουν πριν από την τελική έκβαση των πολεμικών επιχειρήσεων. Μόλις μαθεύτηκε η υποχώρηση του Ελληνικού στρατού, στάλθηκε από την Άγκυρα στην Αμάσεια ο Παφραίος κακούργος Δικηγόρος Εμίν Βέης, άλλοτε νεότουρκος και τώρα οπαδός του Κεμάλ και μέσα σε μια νύχτα τους καταδίκασε όλους σε θάνατο.
Η σύλληψή του Ευθύμιου Αγριτέλη έγινε κατά τον Οκτώβριο του 1920 μετά από λεπτομερή έρευνα στα Γραφεία της Μητρόπολης, θεωρούμενος ως υπαρχηγός του κινήματος περί ανεξαρτησίας του Πόντου, ως εκπρόσωπος του εν ΚΠόλει Μητροπολίτη Αμάσειας Γερμανού Καραβαγγέλη.
Το Πάσχα του 1921 το γιόρτασε στις φυλακές της Αμάσειας. Επειδή στο διάδρομο των φυλακών το Πάσχα χαιρέτισε τους φυλακισμένους με το «Χριστός Ανέστη» και τους ευχήθηκε καλή λευτεριά, τον οδήγησαν στο κάτω διαμέρισμα των φυλακών, όπου κρατούνταν οι βαρυποινίτες και ήσαν γεμάτοι από μικρόβια και ψείρες. Σε 3-4 μέρες κρυολόγησε, μολύνθηκε από τα μικρόβια του εξανθηματικού τύφου, που έκαναν θραύση στο μέρος εκείνο. Όταν τον ανέβασαν στον επάνω όροφο ήταν στα κακά του τα χάλια. Το αποτέλεσμα ήταν να πεθάνει σε λίγες μέρες στις 30 Μαΐου 1921 μαζί με δύο άλλους κρατούμενους, το Βασίλη Καλαϊτζή και τον Ανδρέα Κολλάρο από τη φοβερή αυτή αρρώστια. Ο Επίσκοπος τάφηκε με αφάνεια στην Αμάσεια από τους λίγους Χριστιανούς της Αμάσειας. Τον προέπεμψε στην τελευταία του κατοικία ο αχώριστος σύντροφός του Πρωτοσύγγελος Πλάτωνας Αϊβατσίδης.
Παρακάτω θεωρήσαμε καλό να αναφέρουμε ένα συμβάν μεταξύ του Επισκόπου Ευθυμίου και του γενναίου καπετάνιου Αναστασιάδη Παντελή, που δείχνει το μεγαλείο του χαρακτήρα και της φιλοπατρίας των δύο ανδρών. Το γεγονός λοιπόν αυτό έχει ως εξής, όπως μας το διηγείται ο Σαμουηλίδης στο βιβλίο του "Μαύρη Θάλασσα".
Τον Απρίλη του 1919 ο Επίσκοπος Ζήλων Ευθύμιος, βοηθός και αντικαταστάτης του Μητροπολίτη Γερμανού, ειδοποίησε τον Καπετάν Παντελή από το Τσίμελη να έρθει στη Μητρόπολη. Ο Επίσκοπος δυσκολεύτηκε να τον αναγνωρίσει, γιατί ήταν κομψά ντυμένος και έμοιαζε περισσότερο με σπουδαστή του Φροντιστηρίου παρά με καπετάνιο. Ο Επίσκοπος του είπε:
— Δεν μπορώ να σε αναγνωρίσω, τέκνο μου. Πού είναι τα γένια σου και το πολεμικό σου μένος;
— Είναι μαζί με τα όπλα μου, Δέσποτα! Αν χρειαστούν, θα τα φορέσω πάλι.
— Είθε να μη χρειαστούν, παιδί μου. Η Χριστιανική θρησκεία είναι θρησκεία της αγάπης και της ελευθερίας. Αν όμως δεν επιβιώσει το γένος μας με την αγάπη και κινδυνέψει ο Σταυρός, θα γίνουμε όλοι υπέρμαχοι της πίστεως.
— Συμφωνώ, Δέσποτα, και ανυπομονώ να μάθω ποια ήταν η αιτία της προσκλήσεως που έλαβα.
— Άκουσε, τέκνο μου, σε κάλεσα για μια επείγουσα δουλειά. Πρόκειται να συναντηθείς με τον Άγγλο Αρμοστή.
— Ευχαρίστως, είπε ο Καπετάν Παντελής, είμαι στη διάθεσή του.
Ο Επίσκοπος μετά από τηλεφωνική επικοινωνία με τον Αρμοστή, είπε στον Παντελή.
— Ο μίστερ Σόλδερ σε περιμένει στο γραφείο του. Θα πας με το αμάξι της Μητρόπολης για να μη γίνεις αντιληπτός από τους Τούρκους. Θα σε συνοδέψει ο Καβάζης μου. Η επίσκεψη έγινε. Ο Άγγλος Αρμοστής τους υποδέχτηκε με τιμές. Μετά από φιλική συζήτηση, ευχάριστη, τους είπε σοβαρά ότι ο πόλεμος έληξε και πρέπει να παραδώσουν τα όπλα. (Ήταν η περίοδος της ανακωχής). Υπάρχει τακτικός Αγγλικός στρατός, για να προστατέψει τους Έλληνες.
Ο Καπετάν Παντελής αρνήθηκε να παραδώσει τα όπλα, γιατί, είπε, αυτά είναι η ζωή μας και με το αίμα μας τα πήραμε. Υποσχέθηκε όμως ότι θα συνεννοηθεί με τους άλλους οπλαρχηγούς και θα του στείλουν την τελική απάντηση.
Μετά από μερικές μέρες έγινε συμβούλιο των Καπεταναίων του Αγιού-Τεπέ. Παραβρέθηκαν ο Στύλος Κοσμίδης, ο καπετάν Παπούλας, ο καπετάν Χασαρής, ο καπετάν Τσογκάρης, ο καπετάν Ονούφρης, ο καπετάν Αμπατσής, ο καπετάν Καμανλής, ο Τσαμ-Νικολής και ο Καπετάν Παντελής. Μετά από συζήτηση γύρω από το θέμα της παράδοσης των όπλων, η πρόταση του Αρμοστή θεωρήθηκε απαράδεκτη. Και έτσι τελικά έστειλαν αρνητική απάντηση.
Τα γεγονότα που επακολούθησαν απέδειξαν πόσο δίκαιο είχαν οι καπεταναίοι. Το αισθητήριο της επιβίωσής τους ήταν πάρα πολύ ισχυρό και αλάθητο, διότι τελικά οι Άγγλοι αποσύρθηκαν και έφυγαν και άφησαν τους πόντιους Έλληνες ανυπεράσπιστους στη μανία των Τούρκων με την εμφάνιση του Κεμάλ.
Νικολαος Κυνηγοπουλος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου