ΑΔΟΥΛΩΤΗ ΨΥΧΗ
Η δουλεία στον Πόντο αρχίζει το 1461 (άλωση Τραπεζούντας) και διαρκεί πέντε περίπου αιώνες. Τελειώνει με τον ξεριζωμό του 1922. Η ποντιακή ψυχή παραμένει πάντα αδούλωτη, προσηλωμένη στις εθνικοθρησκευτικές παραδόσεις.
Έναν άστρεν έξέβεν σήν ’Ανατολήν,
άλλ’ έναν κι άλλο έξέβεν σήν Τουρνάκελην,
άλλ’ έναν κι άλλο έξέβεν σό Τεβέποϊν
κι άλλ’ έναν κι άλλο έξέβεν σό Βαθύν τ' Όρμίν,
άλλ’ έναν κι άλλο έξέβεν σό Καρά-Καπάν
κι άλλ’ έναν κι άλλο έξέβεν σ’ Άρμαλού το Χάν.
Σοφίτσα μ’ εξ’ μ’ έβγαίνεις και μη φαίνεσαι,
έλέπνε σε και τ’ άστρια και μαραίνεσαι,
έλέπ’ σε και ν’ ο φέγγον και δειλαίνεσαι,
έλέπ’ σε καί ν’ ό ήλεν και ηλαίνεσαι,
τα παλληκάρια κλαίγνε κι αραεύνε σε.
ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ
δειλαίνεσαι = σε πιάνει δειλία, φοβασαι,
ηλαίνεσαι = παθαίνεις ηλίαση, κακό,
αραεΰνε σε = σε αναζητούν, σέ νοσταλγούν.
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΑ
Είναι από τα πιο θρυλικά τραγούδια του Πόντου. 0 πολύς κόσμος το ξέρει απλώς σαν τραγούδι ερωτικό. Όμως, στο περιεχόμενό του κυριαρχεί το φυλετικό συναίσθημα.Ο λαϊκός ποιητής διαδηλώνει την πίστη του στα πάτρια. Η μελωδία και μερικοί στίχοι του τραγουδιού αποθανατίστηκαν σε δίσκο από τον αείμνηστο και θρυλικό λυράρη και τραγουδιστή Σ. Πετρίδη (Σταύρης).
Το τραγούδι περιέχει αλληγορίες και συμβολισμούς. Ή έκφραση «'Έναν άστρεν έξέβεν» και ή επανάληψη της «άλλ’ έναν κι άλλο έξέβεν κλπ.», έχουν ιδιαίτερη σημασία. Βγαίνουν «άστρα» από διάφορες περιοχές του Πόντου, από διάφορα βουνά, π.χ., Τεβέποϊν, Καρά-Καπάν κλπ. ή από διάφορες τοποθεσίες, π.χ., σ’ Αρμαλού το Χάν κλπ.
Μέσα στην τουρκιά, οι πόντιοι ζουν με τις αναμνήσεις του παρελθόντος. 'Ο κατακτητής είναι απολίτιστος. Τίποτε δεν μπορούν να πάρουν απ’ αυτόν. Ανάμεσα στα άλλα, φυλάγουν με θρησκευτική ευλάβεια αλλά και με άκρα προσοχή την φυλετική τους καθαρότητα. Είναι ολότελα αδιανόητο να παντρευτεί μια ποντιοπούλα ένα Τούρκο.
Στάθης Ευσταθιάδης
Η δουλεία στον Πόντο αρχίζει το 1461 (άλωση Τραπεζούντας) και διαρκεί πέντε περίπου αιώνες. Τελειώνει με τον ξεριζωμό του 1922. Η ποντιακή ψυχή παραμένει πάντα αδούλωτη, προσηλωμένη στις εθνικοθρησκευτικές παραδόσεις.
Έναν άστρεν έξέβεν σήν ’Ανατολήν,
άλλ’ έναν κι άλλο έξέβεν σήν Τουρνάκελην,
άλλ’ έναν κι άλλο έξέβεν σό Τεβέποϊν
κι άλλ’ έναν κι άλλο έξέβεν σό Βαθύν τ' Όρμίν,
άλλ’ έναν κι άλλο έξέβεν σό Καρά-Καπάν
κι άλλ’ έναν κι άλλο έξέβεν σ’ Άρμαλού το Χάν.
Σοφίτσα μ’ εξ’ μ’ έβγαίνεις και μη φαίνεσαι,
έλέπνε σε και τ’ άστρια και μαραίνεσαι,
έλέπ’ σε και ν’ ο φέγγον και δειλαίνεσαι,
έλέπ’ σε καί ν’ ό ήλεν και ηλαίνεσαι,
τα παλληκάρια κλαίγνε κι αραεύνε σε.
ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ
δειλαίνεσαι = σε πιάνει δειλία, φοβασαι,
ηλαίνεσαι = παθαίνεις ηλίαση, κακό,
αραεΰνε σε = σε αναζητούν, σέ νοσταλγούν.
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΑ
Είναι από τα πιο θρυλικά τραγούδια του Πόντου. 0 πολύς κόσμος το ξέρει απλώς σαν τραγούδι ερωτικό. Όμως, στο περιεχόμενό του κυριαρχεί το φυλετικό συναίσθημα.Ο λαϊκός ποιητής διαδηλώνει την πίστη του στα πάτρια. Η μελωδία και μερικοί στίχοι του τραγουδιού αποθανατίστηκαν σε δίσκο από τον αείμνηστο και θρυλικό λυράρη και τραγουδιστή Σ. Πετρίδη (Σταύρης).
Το τραγούδι περιέχει αλληγορίες και συμβολισμούς. Ή έκφραση «'Έναν άστρεν έξέβεν» και ή επανάληψη της «άλλ’ έναν κι άλλο έξέβεν κλπ.», έχουν ιδιαίτερη σημασία. Βγαίνουν «άστρα» από διάφορες περιοχές του Πόντου, από διάφορα βουνά, π.χ., Τεβέποϊν, Καρά-Καπάν κλπ. ή από διάφορες τοποθεσίες, π.χ., σ’ Αρμαλού το Χάν κλπ.
Μέσα στην τουρκιά, οι πόντιοι ζουν με τις αναμνήσεις του παρελθόντος. 'Ο κατακτητής είναι απολίτιστος. Τίποτε δεν μπορούν να πάρουν απ’ αυτόν. Ανάμεσα στα άλλα, φυλάγουν με θρησκευτική ευλάβεια αλλά και με άκρα προσοχή την φυλετική τους καθαρότητα. Είναι ολότελα αδιανόητο να παντρευτεί μια ποντιοπούλα ένα Τούρκο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου