Ανώτατη παιδεία στον Πόντο.

Φροντιστήριο Τραπεζούντας ( όπως ειναι σήμερα)

Αμυδράν ιδέαν είχον περί της ανωτάτης παιδείας οι πλείστοι. Απλώς εγνώριζον ότι τελειώνοντας το γυμνάσιον Τραπεζούντος μπορούσε κανείς να πάη στην Αθήνα, ή στην Κων/πολιν, αν εγνώριζεν την Τουρκικήν, και να γίνη ιατρός ή δικηγόρος (αβουκατος), διότι κυρίως αυτοί ήσαν τότε οι εν Τραπεζούντι επιστήμονες, ελάχιστοι δε ήσαν πτυχιούχοι άλλων σχολών και τινες του  πολυτεχνείου.
Ενθυμούμαι ότι το ωραιοτάτης κατασκευής, και διαρρυθμίσεως Φροντιστήριον Τραπεζούντος, έφερεν επί του τοίχου του επιγραφήν «Φιλλήρης εποίει». Φαίνεται θα ήτο ο ειδικός αρχιτέκτων ο κατασκευάσας αυτό.
Βεβαίως η επιγραφή αυτή ως και η επί της προσόψεως του κτιρίου ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟΝ εξηφανίσθησαν το δε εις το προαύλιον παρεκκλήσιον των τριών ιεραρχών, αντεκατεστάθη με την προτομήν του ΜΟΥΣΤΑΦΑ ΚΕΜΑΛ.
Σχετικόν είναι και αυτό που συνέβη, όταν κάποιος εκ των εν Αθήναις σπουδαζόντων Σανταίων επιστρέψας εις Σαντά κατά τας θερινάς του διακοπάς, και εις το παρά την πλατείαν Τερζάντων καφενείον όπου ήσαν μαζευμένοι αρκετοί, ήρχισεν να διηγήται τα περί Αθηνών, και ειδικότερον τα περί Πανεπιστημίου οπότε τον διέκοψεν ο κάπως πλέον μορφωμένος από τους ακροατάς του, διότι έτυχεν κάποτε να ταξιδέψη έως την Κωνσταντινούπολη, και τον ηρώτησεν.
- Για πες με ατό το Πανεπιστήμιον ντο λές ή Αγγλία πα ες απές το δάχτυλο νατς; (για λέγε με αυτό το Πανεπιστήμιον που λες η Αγγλία έχει μέσα το δάκτυλον της) όπως συνηθίζετο να λέγεται ότι σε κάθε μεγάλον γεγονός, ή συμβάν, υπήρχεν μέσα και Αγγλικός δάκτυλος;
Όταν δε κάποιος μαθητής του σχολείου Τερζάντων κάπου ακούσας την λέξιν Πολυτεχνείον ηρώτησεν την επομένην τον δάσκαλον του κατά την ώραν του μαθήματος.
-Κύριε το πολυτεχνείον πά ντό έν; Έλαβεν την απάντησιν.
-Το πολυτεχνείον έν έναν τρανόν σχολείον που μαθαίν ίντζαν θελ ντεμιρτζής, ταχτσής, σουβατζής κ.λ.π.
(Κύριε τι είναι το Πολυτεχνείον; Πήρε την απάντησιν.
Το Πολυτεχνείον είναι ένα μεγάλο σχολείον όπου όποιος θέλει μαθαίνει σιδεράς, κτίστης, σουβατζής κ.λ.π.).

Ανδρέας Σπυράντης
Ιατρός


Σ.Σ. Προσπαθήσαμε να μην κάνουμε επεμβάσεις στο αρχικό κείμενο , αφού πρόκειται για ένα είδος απομνημονευμάτων, τα οποία δεν μεταβάλλονται "επ' ουδενί λόγω"εντούτοις για την ομαλοποίηση του κειμένου , προβήκαμε στις απαραίτητες διορθώσεις, εκείνες που θεωρήσαμε αναγκαίες.