ΤΣΙΝΤΣΚΑΡΟ

Αγιος Θωμάς (πριν την αναστήλωση)

Το παλιό όνομα αυτού του χωριού στα γεωργιανά είναι Κβιρατσχοβέλι. Ιδρύθηκε το 1835 από τις 20 οικογένειες του χωριού Κάτω Τσιντσκαρό της περιοχής Τετρισκάρο. Οι πρόγονοί τους προέρχονται από τη διοικητική μονάδα Πασέν της περιοχής Αρζρούμ, που το 1813 μετανάστευσαν στην περιοχή Καρανούχ Ντερέ. Η συρροή των προσφύγων - συγγενών από τη Μικρά Ασία προκάλεσε πρόβλημα με την έλλειψη των χωραφιών, γεγονός που ανάγκασε μερικές οικογένειες να μετακομίσουν στην περιοχή της Τσάλκας. Αυτοί, που ήρθαν στο Κβιρατσχοβέλι, στο παλιό γεωργιανό χωριό, ανακάλυψαν μερικές ελληνικές οικογένειες, που ζούσαν εκεί πριν την εμφάνιση των Ελλήνων στην περιοχή της Τσάλκας.
 Μετά από 10 χρόνια οι πιστοί άρχισαν να σκέφτονται την κατασκευή της εκκλησίας και το 1846 άρχισαν να συγκεντρώνουν τα χρήματα. Την ευθύνη για την κατασκευή της εκκλησίας πήρε ο ιερέας Γεώργιος Κέπζο. 
Παρόλο που οι κάτοικοι του χωριού ήταν φτωχοί, είχαν αποφασίσει να δώσουν τα πάντα για την υπόθεση αυτή. Έτσι οι πιστοί, αντί για χρήματα, χάριζαν στην εκκλησία πολύτιμα αντικείμενα. 
Είναι γεγονός ότι ο ελληνικός πληθυσμός της διοικητικής περιφέρειας Πασέν της περιοχής του Αρζρούμ γνώρισε δύσκολες στιγμές λόγω των εισβολών των ασιατικών φυλών. Το 1813, όταν οι Έλληνες μετανάστευαν στην ομόθρησκη Ρωσική Αυτοκρατορία, ήταν αποφασισμένοι πρώτα να χτίσουν τις ορθόδοξες εκκλησίες για την αναγέννηση της ορθόδοξης θρησκείας και της μητρικής γλώσσας. Πρώτα δεν τους πείραζε η γνώση της γλώσσας του κατακτητή τους.

 Μόλις μάζεψαν ένα συγκεκριμένο ποσό από τους πιστούς, το 1846 οι αντιπρόσωποι άρχισαν να χτίζουν την εκκλησία πάνω στα θεμέλια μιας παλιάς γεωργιανής εκκλησίας, που βρισκόταν κοντά στο χωριό. Στο τέλος αυτού του έτους η κατασκευή της εκκλησίας τελείωσε γρήγορα, επειδή υπήρχαν καλοί μάστορες και καλή οργάνωση στην εργασία από τον ιερέα Γεώργιο Κέπζο, ο οποίος και την εγκαινίασε αφιερώνοντάς την στη μνήμη του Αποστόλου Θωμά.
Οι κάτοικοι ευχαριστημένοι από τον ιερέα αποφάσισαν να τον αφήσουν στη θέση του. Έτσι ο πρώτος ιερέας της εκκλησίας του Αγίου Αποστόλου Θωμά έγινε ο Γεώργιος Κέπζο. Η εκκλησία, μολονότι βρισκόταν στην άκρη του χωριού, έγινε ο κεντρικός ναός για τους πιστούς και η λειτουργία σ’ αυτόν γινόταν στην ελληνική γλώσσα.
Αρχικά το χωριό Τσιντσκαρό βρισκόταν στη χαράδρα κοντά στο ποτάμι Κτσία, δηλαδή σε απόσταση ενός χιλιομέτρου από το ναό του Αγίου Αποστόλου Θωμά. Γι’ αυτό οι κάτοικοί του αποφάσισαν να μαζέψουν χρήματα και να επισκευάσουν την παλιά γεωργιανή εκκλησία στο κέντρο του χωριού. Το 1879 οι Έλληνες έχτισαν και αυτήν την εκκλησία και την εγκαινίασαν αφιερώνοντας την στο μεγαλομάρτυρα Αγιο Γεώργιο. Με την υποστήριξη του Γεώργιου Κέπζο πρώτος ιερέας της νέας εκκλησίας διορίστηκε ο Γεώργιος Κυριάκοβ, απόφοιτος του ελληνικού σχολείου του Σαναμέρ.
Έτσι από το 1879 στο χωριό Τσιντσκαρό άρχισαν να λειτουργούν δύο ορθόδοξες εκκλησίες, όπου οι πιστοί ελεύθερα τελούσαν τις θρησκευτικές τελετές τους. Οι ιερείς Κυριάκοβ και Κέπζο και οι ενορίτες της εκκλησίας αποφάσισαν να ιδρύσουν ένα εκκλησιαστικό σχολείο στην εκκλησία του μεγαλομάρτυρα Αγίου Γεωργίου. Οι κάτοικοι υποχρεώθηκαν κάθε έτος να πληρώνει 1 ρούβλι και 50 καπίκια (κάθε οικογένεια) και έτσι πέτυχαν το 1879 να αρχίσει η λειτουργία του σχολείου.
Στο νέο σχολείο τα παιδιά μάθαιναν τη μητρική τους γλώσσα. Για τη    δραστηριότητα του σχολείου όμως δεν υπήρχε επίσημο πρωτόκολλο, γι' αυτό και λείπουν οι πληροφορίες για τη λειτουργία του. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις παίρνουμε πληροφορίες από έμμεσες πηγές. Εδώ τίθεται το ερώτημα, γιατί οι Έλληνες τελικά δεν μπόρεσαν να χρησιμοποιήσουν τη μητρική γλώσσα τους;
Σχεδόν όλος ο πληθυσμός της περιοχής Τσάλκας ασχολούνταν τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Ο κόσμος πάνω στα άγρια αυτά βουνά έπρεπε με κάθε τρόπο να βγάλει το ψωμί του. Έτσι ησύχαζε, όταν κατάφερνε να διατηρήσει τη θρησκεία του. Δεν είχαν όμως οι άνθρωποι ούτε χρόνο ούτε δυνάμεις ούτε δυνατότητες για την εκμάθηση γλώσσας τους. Έφταιγε, επίσης, το τουρκόφωνο περιβάλλον, οι σχέσεις με τους εβραίους εμπόρους, με τους Κούρδους μισθωτούς εργάτες με τους Τατάρους βοσκούς και τις οικογένειές τους και με τους γείτονες Αρμενίους.
Σ’ όλη τη Ρωσική Αυτοκρατορία και ιδιαίτερα στον Καύκασο οι γλώσσες της τουρκικής προέλευσης ονομάζονταν ταταρικές και οι άνθρωποι που τις μιλούσαν ονομάζονταν Τάταροι. Οι γλωσσες αυτές έγιναν γνωστές μετά από την επιδρομή των Ταταρο - Μογγόλων.
 

Αγιος Θωμάς (Μετά την αναστήλωση)

Από τότε χρησιμοποιούνται οι λέξεις Τάταρος και ταταρικός. Όσον αφορά τους ιθύνοντες κύκλους, η πολιτική τους ήταν υπέρ της χρήσης της ταταρικής γλώσσας, επειδή αυτή ήταν η γλώσσα των γειτόνων τους. Επίσης υποστηριζόταν η διείσδυση της Ρωσικής γλώσσας στον ελληνικό πληθυσμό. Στην Οθωμανική Αυτοκρατορία οι Έλληνες μιλούσαν τη μητρική τους γλώσσα για πολιτικούς και θρησκευτικούς λόγους.
 Στον Καύκασο όμως δεν τη μιλούσαν για οικονομικούς και εθνικούς λόγους. Οι ιθύνοντες κύκλοι ήθελαν να κάνουν τους Έλληνες να ξεχάσουν τη γλώσσα και τον πολιτισμό τους, η πολιτική όμως της Αυτοκρατορίας και των τοπικών αρχών δεν ήταν ίδια. 
Τους τελευταίους δεν ενδιέφερε σε ποια γλώσσα θα μιλάνε οι Έλληνες, αρκεί να χτίζουν ορθοδόξους ναούς και να τους επισκέπτονται. Κανένα εκπαιδευτικό ίδρυμα δεν ετοίμαζε επαγγελματίες δασκάλους της ελληνικής γλώσσας.
Σε μερικά ιδρύματα μόνο υπήρχαν κάποιες σειρές μαθημάτων αυτής της γλώσσας, σκοπός των οποίων ήταν η διάδοση και στερέωση της Ορθοδοξίας στην περιοχή. Όσοι από τους νέους της περιοχής Τσάλκας μορφώθηκαν, πρώτα απ’ όλα ήξεραν τη Ρωσική και μετά την ελληνική γλώσσα. Αυτή ήταν η πολιτική εκείνης της εποχής. 0ι δυνάμεις του λαού καταπνίγονταν με τις δύσκολες οικονομικές και εθνικές καταστάσεις. Όλα τα προβλήματα, που αφορούν τη γλώσσα, πρέπει να τα μελετάμε βάσει της πολιτικής και οικονομικής εκείνης της εποχής. 
Ακόμα και στη δική μας εποχή η κάθε Δημοκρατία της πρώην Σοβιετικής Ένωσης εξετάζει τα προβλήματα της δικής της εθνικής γλώσσας και όχι των ξένων γλωσσών. Πάντως έχει σημασία ότι οι πρόσφυγες διατήρησαν την πίστη τους στην Ορθοδοξία. Η γλώσσα δε δημιουργεί σοβαρά προβλήματα, αφού οι Έλληνες τη μαθαίνουν τώρα στην πατρίδα τους την Ελλάδα.
Τώρα στην άκρη του χωριού Τσιντσκαρό, στις ακτές της δεξαμενής της Τσάλκας, βρίσκεται μια μικρή εκκλησία του μεγαλομάρτυρα Αγίου Γεωργίου, που μεταφέρθηκε εδώ πριν το βούλιαγμά της. Τα παλιά θεμέλια αυτής της εκκλησίας έμειναν κάτω από το νερό. Παλιότερα το Τσιντσκαρό βρισκόταν πιο κάτω από τη σημερινή τοποθεσία. 
Υποθέτουμε πως πολλά ιστορικά μνημεία έμειναν κάτω από τα νερά της δεξαμενής της Τσάλκας.
 Τα νερά αυτά έπαιξαν αρνητικό ρόλο και για την εκκλησία του Αποστόλου Θωμά. Στα 1950 μετά από ένα σεισμό αυτή η εκκλησία καταστράφηκε. Οι κάτοικοι του χωριού σχεδίαζαν να την επισκευάσουν, αλλά  αυτό τότε απαγορευόταν από τις αρχές.

Σωκράτης Αγγελίδης
Διδάκτορας Ιστορίας -Ανατολικολόγος