Απάν' 'ς σόν παρχάρ' τη χωρί' εμούν, 'ς σό Καγιάπασην, έναν καλοκαιρί ημέραν - εδέβαν απ' ατότες πολλά χρόνια -'ς σο ηλιοβασίλεμαν απάν' τα κοπάδια τα πρόατα επλώθαν και βόσκουν 'ς σά τσιμένια.
Ατότε, τα πρόατα, όλιον την ημέραν, με τη ζεστίαν, εκείσαν' ς σα εβόρας κι άμαν ντ' εσύρνεν ο ήλιον εσκούσαν και εβόσκουσαν όλιεν τη νύχταν.
Τα ζά παντού έσαν εκεί απάν' - τα στειρά, τα γαρκά, τ' αγελαδόπα και τα βούδια το 'κ' εδούλευαν 'ς σα χωράφια - μοναχά 'τουν, απ' έναν-έναν, έρχουν 'ς σην πάραν, πίν'νε νερόν κ' επ' εκεί τοπλαεύκουνταν οξωκά ασ' σο γιατάκ. Εκεί απέσ' θα μετρούν και βάλ'ν άτα οι τσοπάν'. Ατό το γιατάκ' έτον' ς έναν τρανόν λιακάναν, εχώρνεν πεντακόσια και παραπάν' ζά.
Ασ' σ' έναν το μέρος είχεν τρανά κάσια, και τ' άλλ' τ' ολόερα έτον φραγμένον με ψηλά τουβάρια.
Είχεν έναν πόρταν ξυλένιον και εκεί, 'ς σό γιάν' κιάν' έτον ένα μικρόν καλυβόπον, λιθαρόχτιστον και με τα λαμαρίνας σκεπαγμένον. Εκεί απέσ' εκοιμούσαν οι τσοπάν'.
Τσοπάν' εκείνο την εβδομάδαν έσαν ο Θανάης, ο Γρηγοριάδης και ο Νίκον ο Τουμπούλτς. Το χωρίον είχεν τεσσάρτς νοματουνούς τσοπάντς, οι δύ' έσαν αφκά 'ς σό χωρίον με τα γαλάρια τα χτήνια κι οι άλλ' οι δύος 'ς σό Καγιάπασην και κάθαν εβδομάδαν έλλαζαν.
Ο Νίκον ο Τουμπούλτς απ' οξωκά λαλεί και ο Θανάης απάν 'ς σην πόρταν απ' έναν-έναν μετρά και βάλλ' απέσ' 'ς σό γιατάκ' τον βίον.
'Σ σό τέλος ευρέθεν έναν λειψόν. Ετέρεσαν απέσ' 'ς σό γιατάκ', είδαν πως τη Λάζαρε τη Πεγγκλίδη το βούδ' 'κ' έρθεν. Εσπάλτσαν την πόρταν και τρέχ'νε κι αραεύ'νε το βούδ', να μη απομέν' οξωκά μοναχόν το βράδον και τρώει άτο ο λύκον.
Έτρεξαν αδά, έτρεξαν ακεί, ερώτεσαν τοι τσοπάντς τοί προατίων γιάμ' είδαν άτο, πουδέν 'κ' ευρέθεν. Ενεγκάσταν, εβράδυνεν κιόλας, εκλώσταν 'ς σό καλύβ' θα κοιμούνταν και θ' αραεύ'νε τ' άλλο την ημέραν.
Τ' άλλ' την ημέραν εξέγκαν πρωί-πρωί τον βίον να βόσκεται κι ατείν', ο Θανάης κι ο Νίκον ερχίνεσαν τ' αράεμαν.
Ο Νίκον ο Τουμπούλτς έρται 'ς σά κασιά, μερέαν, ντο είναι απάν' α'σ' σο χωρίον κ'επ' εκεί απάν' κουίζ' δυνατά και δι' χαπέρ' 'ς σο χωρίον κ' επεκεί κλώσκεται 'ς σ' αράεμαν.
Ο Λάζαρον τη Πεγγλίδη επέρεν το χαπέρ' κ' εξέβεν 'ς σον παρχάρ'. Ετέρεσεν 'ς σό καλύβ' κανείς 'κ εν' κι αέτσ' πα εκατήβεν 'ς σο τσαϊρ', εδέβεν ασ' σην πάραν καικά κ' εκατηφόρτσεν. Όντες τερεί από μακρά έρται ο Τουμπούλτς. Κουίζ' δυνατά κ' ερωτά 'τον:
- Έι Τουμπούλ', εύρες το βούδ';
Λέει κι ο Τουμπούλτς: - Εύρα αγκούρ'...
Ξάν ερωτά ο Λάζαρον: - Κέρατον εύρες;*
- Αχά κέρατον, λέει κι ο Νίκον και σ'κών' και κατηβάζ' τα χέρια, 'τ' εκεί όθεν όλ' εγροικάτεν.
Ατό το βούδ' 'κ' έφαεν άτο ο λύκον. Ατό επέρεν το ρέμαν κι άσ' σά κάσια, τη Τρύπας εκατήβεν 'ς ση Πόρτας τα χωράφια και τ' υστερ'νόν την ημέραν εύραν άτο να τρώει λαζούδια απέσ' 'ς έναν χωράφ'.
Απ' ατουνούς τοι παλαιούς, κανείς 'κι ζούνε. Αγνοί και θαμαστοί έταν. Λαφρύν το χώμα ντό σκεπάζει άτ'ς 'ς ση Ξηρολίμνης τα ταφία.
1. τσιμένια (τα) (λ.τ.)= εκτάσεις καλυμμένες με χλόη
2. εβόρα (η)= σκιά
3. εβόσκουσαν (αόρ. ρ. βοσκούμαι) = έβοσκαν
4. ζά (τα) (ζώα)= βοοειδή
5. στειρά (τα)= αγελάδες μη αρμεγόμενες, στείρες
6. γαρκά (τα)= μικρά αρσενικά βοοειδή
7. αγελαδόπα (τα)= μικρές θηλυκές μη έγκυες αγελάδες
8. τοπλαεύκουνταν (ρ. τοπλαεύκουμαι) (λ.τ.)= μαζεύονται
9. γιατάκ' (το)— τόπος προφυλαγμένος και περιφραγμένος όπου διανυκτερεύουν τα ζώα
10. λιακάνα (η)= περιοχή σαν λεκάνη
11. κάσια (τα) (λ.τ.)= ψηλά απότομα βράχια
12. χτήνια (τα)= αγελάδες (αρμεγόμενες)
13. λαλεί (ρ. λαλώ)= οδηγεί, προωθεί
14. βίος (ο)= (εδώ) τα κατοικίδια ζώα
15. αραεύ'νε (ρ. αραεύω) (λ.τ.)= ψάχνουν
16. ενεγκάσταν (αόρ. ρ. νεγκάσκουμαι)= κουράστηκαν
17. κουΐζ' (ρ. κουΐζω)= φωνάζει
18. τρύπα (η)= δασική περιοχή όπου μεγάλη σπηλιά
19. πόρτα (η)= κτηματική περιοχή, φυσική δίοδος μεταξύ δύο βουνών
20. λαζούδια (τα)= καλαμπόκια
* Όταν στα θερινά λιβάδια έτρωγε κάποιο ζώο ο λύκος (βοοειδές, πρόβατο κ.λ.π.) οι βοσκοί (τσοπάνηδες) ήταν υποχρεωμένοι να προσκομίσουν στον ιδιοκτήτη κάποιο σημάδι, κέρατο, κεφάλι ή ότι άλλο που θα πιστοποιούσε το ζώο.
Νίκος Κυριαζίδης
Αρχιτέκτων- Μηχανικός
Πηγη: Περιοδικό "ΠΟΝΤΙΑΚΑ"
Ατότε, τα πρόατα, όλιον την ημέραν, με τη ζεστίαν, εκείσαν' ς σα εβόρας κι άμαν ντ' εσύρνεν ο ήλιον εσκούσαν και εβόσκουσαν όλιεν τη νύχταν.
Τα ζά παντού έσαν εκεί απάν' - τα στειρά, τα γαρκά, τ' αγελαδόπα και τα βούδια το 'κ' εδούλευαν 'ς σα χωράφια - μοναχά 'τουν, απ' έναν-έναν, έρχουν 'ς σην πάραν, πίν'νε νερόν κ' επ' εκεί τοπλαεύκουνταν οξωκά ασ' σο γιατάκ. Εκεί απέσ' θα μετρούν και βάλ'ν άτα οι τσοπάν'. Ατό το γιατάκ' έτον' ς έναν τρανόν λιακάναν, εχώρνεν πεντακόσια και παραπάν' ζά.
Ασ' σ' έναν το μέρος είχεν τρανά κάσια, και τ' άλλ' τ' ολόερα έτον φραγμένον με ψηλά τουβάρια.
Είχεν έναν πόρταν ξυλένιον και εκεί, 'ς σό γιάν' κιάν' έτον ένα μικρόν καλυβόπον, λιθαρόχτιστον και με τα λαμαρίνας σκεπαγμένον. Εκεί απέσ' εκοιμούσαν οι τσοπάν'.
Τσοπάν' εκείνο την εβδομάδαν έσαν ο Θανάης, ο Γρηγοριάδης και ο Νίκον ο Τουμπούλτς. Το χωρίον είχεν τεσσάρτς νοματουνούς τσοπάντς, οι δύ' έσαν αφκά 'ς σό χωρίον με τα γαλάρια τα χτήνια κι οι άλλ' οι δύος 'ς σό Καγιάπασην και κάθαν εβδομάδαν έλλαζαν.
Ο Νίκον ο Τουμπούλτς απ' οξωκά λαλεί και ο Θανάης απάν 'ς σην πόρταν απ' έναν-έναν μετρά και βάλλ' απέσ' 'ς σό γιατάκ' τον βίον.
'Σ σό τέλος ευρέθεν έναν λειψόν. Ετέρεσαν απέσ' 'ς σό γιατάκ', είδαν πως τη Λάζαρε τη Πεγγκλίδη το βούδ' 'κ' έρθεν. Εσπάλτσαν την πόρταν και τρέχ'νε κι αραεύ'νε το βούδ', να μη απομέν' οξωκά μοναχόν το βράδον και τρώει άτο ο λύκον.
Έτρεξαν αδά, έτρεξαν ακεί, ερώτεσαν τοι τσοπάντς τοί προατίων γιάμ' είδαν άτο, πουδέν 'κ' ευρέθεν. Ενεγκάσταν, εβράδυνεν κιόλας, εκλώσταν 'ς σό καλύβ' θα κοιμούνταν και θ' αραεύ'νε τ' άλλο την ημέραν.
Τ' άλλ' την ημέραν εξέγκαν πρωί-πρωί τον βίον να βόσκεται κι ατείν', ο Θανάης κι ο Νίκον ερχίνεσαν τ' αράεμαν.
Ο Νίκον ο Τουμπούλτς έρται 'ς σά κασιά, μερέαν, ντο είναι απάν' α'σ' σο χωρίον κ'επ' εκεί απάν' κουίζ' δυνατά και δι' χαπέρ' 'ς σο χωρίον κ' επεκεί κλώσκεται 'ς σ' αράεμαν.
Ο Λάζαρον τη Πεγγλίδη επέρεν το χαπέρ' κ' εξέβεν 'ς σον παρχάρ'. Ετέρεσεν 'ς σό καλύβ' κανείς 'κ εν' κι αέτσ' πα εκατήβεν 'ς σο τσαϊρ', εδέβεν ασ' σην πάραν καικά κ' εκατηφόρτσεν. Όντες τερεί από μακρά έρται ο Τουμπούλτς. Κουίζ' δυνατά κ' ερωτά 'τον:
- Έι Τουμπούλ', εύρες το βούδ';
Λέει κι ο Τουμπούλτς: - Εύρα αγκούρ'...
Ξάν ερωτά ο Λάζαρον: - Κέρατον εύρες;*
- Αχά κέρατον, λέει κι ο Νίκον και σ'κών' και κατηβάζ' τα χέρια, 'τ' εκεί όθεν όλ' εγροικάτεν.
Ατό το βούδ' 'κ' έφαεν άτο ο λύκον. Ατό επέρεν το ρέμαν κι άσ' σά κάσια, τη Τρύπας εκατήβεν 'ς ση Πόρτας τα χωράφια και τ' υστερ'νόν την ημέραν εύραν άτο να τρώει λαζούδια απέσ' 'ς έναν χωράφ'.
Απ' ατουνούς τοι παλαιούς, κανείς 'κι ζούνε. Αγνοί και θαμαστοί έταν. Λαφρύν το χώμα ντό σκεπάζει άτ'ς 'ς ση Ξηρολίμνης τα ταφία.
1. τσιμένια (τα) (λ.τ.)= εκτάσεις καλυμμένες με χλόη
2. εβόρα (η)= σκιά
3. εβόσκουσαν (αόρ. ρ. βοσκούμαι) = έβοσκαν
4. ζά (τα) (ζώα)= βοοειδή
5. στειρά (τα)= αγελάδες μη αρμεγόμενες, στείρες
6. γαρκά (τα)= μικρά αρσενικά βοοειδή
7. αγελαδόπα (τα)= μικρές θηλυκές μη έγκυες αγελάδες
8. τοπλαεύκουνταν (ρ. τοπλαεύκουμαι) (λ.τ.)= μαζεύονται
9. γιατάκ' (το)— τόπος προφυλαγμένος και περιφραγμένος όπου διανυκτερεύουν τα ζώα
10. λιακάνα (η)= περιοχή σαν λεκάνη
11. κάσια (τα) (λ.τ.)= ψηλά απότομα βράχια
12. χτήνια (τα)= αγελάδες (αρμεγόμενες)
13. λαλεί (ρ. λαλώ)= οδηγεί, προωθεί
14. βίος (ο)= (εδώ) τα κατοικίδια ζώα
15. αραεύ'νε (ρ. αραεύω) (λ.τ.)= ψάχνουν
16. ενεγκάσταν (αόρ. ρ. νεγκάσκουμαι)= κουράστηκαν
17. κουΐζ' (ρ. κουΐζω)= φωνάζει
18. τρύπα (η)= δασική περιοχή όπου μεγάλη σπηλιά
19. πόρτα (η)= κτηματική περιοχή, φυσική δίοδος μεταξύ δύο βουνών
20. λαζούδια (τα)= καλαμπόκια
* Όταν στα θερινά λιβάδια έτρωγε κάποιο ζώο ο λύκος (βοοειδές, πρόβατο κ.λ.π.) οι βοσκοί (τσοπάνηδες) ήταν υποχρεωμένοι να προσκομίσουν στον ιδιοκτήτη κάποιο σημάδι, κέρατο, κεφάλι ή ότι άλλο που θα πιστοποιούσε το ζώο.
Νίκος Κυριαζίδης
Αρχιτέκτων- Μηχανικός
Πηγη: Περιοδικό "ΠΟΝΤΙΑΚΑ"
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου