Τα πρώτα έργα στη Νέα Σάντα

Εκκλησία

Στη μέση του χωριού και σε ωραίο τοποθεσία είναι χτισμένη η εκκλησία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος (Βασιλικού ρυθμού).

Θεμελιώθηκε το 1926 ,κτίστηκε από μαστόρους Σανταίους, το εσωτερικό της εκκλησίας το διαμόρφωσε ο Χρήστος Μαυρόπουλος σε  διάφορα σημεία και οι κολώνες που στηρίζουν τον θόλο του ναού είναι μελέτη δική του.

 Σαν εργολάβος που ήταν γνώριζε όλους τους Σανταίους μαστόρους και τις ειδικότητες τους. Κάλεσε λοιπόν από τον Λαχανά τον Αβραάμ Καλαϊτζίδη, που ήταν πρώτος τεχνίτης σε κεραμοσκεπές.

Πρώτος ιερέας στην Εκκλησία ήταν ο Δρεπανίδης Αναστάσιος.

Για να υπηρετήσει κανείς στην Εκκλησία σαν Επίτροπος ,έπρεπε να καταβάλει χρηματικό ποσό, όπως το καθόριζε η Εκκλησία. Ο Μαυρόπουλος πλήρωνε κάθε χρόνο το καθορισμένο ποσό και υπηρέτησε σαν Επίτροπος μέχρι τον θάνατο του.

ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

Στην άκρη του χωριού και σε ωραία τοποθεσία βρίσκεται το Δημοτικό Σχολείο. Δημοπρατήθηκε το 1927 και θεμελιώθηκε την ίδια χρονιά από υπεργολάβο Σανταίο ,τον Γραμματικόπουλο Σταύρο και κτίστηκε από τεχνίτες Σανταίους, που ήταν πρώτοι μάστοροι στο κτίσιμο της πέτρας.

Το σχέδιο του Σχολείου δόθηκε από το Υπουργείο Παιδείας ,είναι διώροφο 3/θεσιο με αίθουσα πολλαπλών χρήσεων και λειτούργησε το 1929-30 ,κτισμένο σε οικόπεδο 15 στρεμμάτων.

Παναγιώτης Χαραλαμπίδης

Με πρωτοβουλία του ο αείμνηστος και αξέχαστος δάσκαλος Παναγιώτης Χαραλαμπίδης οργάνωσε σχολικό κήπο με διάφορα φυτά, δέντρα, αμπέλια, μελίσσια και δίδασκε τις ελεύθερες ώρες τα παιδιά  πως φυτεύεται το δέντρο, πως καλλιεργείται το αμπέλι, για την επίβλεψη των μελισσών κ.τ.λ.

Τα παιδιά που αποφοιτούσαν από το Δημοτικό Σχολείο είχαν μια καλή ιδέα για όλα αυτά.

Μεγαλύτερη αδυναμία είχε στα μελίσσια και όλες οι προσπάθειες του ήταν πολύ χρήσιμες. Έτσι στο χωριό αναπτύχθηκε η μελισσοκομία και έφτασαν περίπου τις 500 κυψέλες. Ακόμα και συνταξιούχος επισκεπτόταν όλους αυτούς που είχαν μελίσσια και τα επιθεωρούσε αν πάνε καλά. Εκείνα τα χρόνια δεν υπήρχαν αρρώστιες και ευδοκιμούσαν καλύτερα.

Το 1930 διέθεσε όλες τις διακοπές του και πήγε στην Αμερικανική Σχολή στο τμήμα φυτοπαθολογίας για καλύτερη εκπαίδευση, όπως έλεγε πάντα. Ο μεγαλύτερος μελισσοκόμος της περιοχής ήταν τότε ο Θεόδωρος Κουρτίδης (Μπούμπουρας), όπως τον βάπτισε τότε ο Παναγιώτης Δημακίδης. Ήταν αυτοδίδακτος άριστος μελισσοκόμος με μεγάλη παραγωγή που τροφοδοτούσε όλο το χωριό και τη γύρω περιοχή με γνήσιο μέλι , που σήμερα δεν υπάρχει…

Το Δημοτικό σχολείο είχε 25 στρέμματα γεωργικό κλήρο. Στα χρόνια εκείνα η σπορά και ο θερισμός γινόταν από τους κατοίκους του χωριού δωρεάν και με τα χρήματα που εισέπρατταν κάλυπταν ορισμένες ανάγκες του σχολείου.

Στα χρόνια της κατοχής και του εμφυλίου πολέμου 1941-1950 η κατάσταση στην πατρίδα μας ήταν δραματική και το σοβαρό θέμα για τους Σανταίους παρ' όλη την φτώχεια τους ήταν τι θα γίνει με τα παιδιά τους μετά την αποφοίτηση από το δημοτικό σχολείο.
Το καλοκαίρι του 1941 τους δόθηκε μια ευκαιρία να συναντηθούν με τον Σίμο Λιανίδη, φιλόλογο καθηγητή και μέσα στην συζήτηση που επακολούθησε ο κ. Λιανίδης ανέφερε ότι αν ιδρυθεί ένα αγροτικό φροντιστήριο θα λυθεί το μεγάλο πρόβλημα των παιδιών.
Συμφωνούν ομόφωνα γονείς και καθηγητές και στην περίοδο του σχολικού έτους 1941-42 λειτουργεί το φροντιστήριο στη Νέα Σάντα, όπου φοιτούν πάρα πολλά παιδιά από το χωριό  και από τα γύρω χωριά.
Και χάρη αυτού του φροντιστηρίου εκείνη την εποχή βγάλαμε πολλούς επιστήμονες  και οι υπόλοιποι που δεν συνέχισαν είχαν μια σχετική μόρφωση.
Οι καθηγητές ήταν οκτώ, στην πλειοψηφία του Σανταίοι

Θεοφρονίδης Αναστάσιος

Κοινοτικό Ιατρείο

Δίπλα στο σχολείο ήταν το Κοινοτικό κατάστημα παλιά το έλεγαν ιατρείο γιατί μέχρι το 1927 στεγαζόταν το ιατρείο και πρώτος γιατρός του χωριού ήταν ο Ιωαννίδης και συνεργαζόταν με τον φαρμακοποιό Γεώργιο Ροδόπουλο (Φέρσαλον).

Το 1929 που έγινε η Σάντα έγινε κοινότητα μεταφέρονται τα μητρώα από τον Δρυμό, οπότε μεταφέρεται και το ιατρείο στο σπίτι του φαρμακοποιού.

Στο ιατρείο αυτό όλοι οι κάτοικοι οφείλουν πολλά, γιατί όταν εγκαταστάθηκαν οι Σανταίοι στον τόπο αυτό η πνευμονία και η φυματίωση θέριζαν τους κατοίκους. Αυτό ίσως να οφείλεται στην κακή διατροφή και διαμονή. Γιατί ας μην ξεχνάμε την άθλια οικονομική κατάσταση που αντιμετώπιζαν στα πρώτα χρόνια της εγκατάστασης τους. Το υγιεινό και ορεινό κλίμα στο οποίο ήταν συνηθισμένοι του έλειπε τώρα και ίσως ήταν και αυτά τα αίτια για τις αρρώστιες τους.

Σε αυτές τις  δύο σοβαρές  αρρώστιες ο Φέρσαλος μέρα νύχτα αγωνιζόταν δίπλα στο ασθενή με τα ελάχιστα φαρμακευτικά μέσα από τα οποία ορισμένα κατασκεύαζε ο ίδιος.

Δεν ήταν μόνο οι αρρώστιες, υπήρχαν και οι αιμορραγίες, μικροτραυματισμοί, σε όλα έδινε τις πρώτες βοήθειες ακόμα έκανε μικροχειρουργικές επεμβάσεις, εξυπηρετούσε τα γύρω χωριά, υπήρχε κατά κάποιο τρόπο ιατρική περίθαλψη εκείνα τα χρόνια.

Όλοι οι Σανταίοι πρέπει να τον ευγνωμονούν και η μνήμη του να είναι αιώνια…

Πειραματικός Κήπος

Δίπλα από το γραφείο του Πιστωτικού Συνεταιρισμού υπήρχε ο Πειραματικός κήπος, όπως λεγόταν , σε έκταση 15 στρεμμάτων. Σε αυτόν καλλιεργούσαν διάφορες ποικιλίες σιτηρών και με διάφορα πειράματα διαπίστωναν ποιες ποικιλίες σε απόδοση ευδοκιμούν στον τόπο μας.

  

Χαρίλαος Αθανασιάδης

Κοινότητα

 Από το 1921 μέχρι το 1929 ο συνοικισμός Ραχμαλή υπαγόταν στην Κοινότητα του Δρυμού και χρέη Παρέδρου εκτελούσε ο Τριαντάφυλλος Μαυρόπουλος.

Ο θαρραλέος, ηθικότατος και τιμιότατος αυτός άνθρωπος, ο αγαπητός και συμπαθής πατριώτης εργάστηκε σκληρά σ' όλους τους τομείς. Συμμετείχε στην δημογεροντία και σαν Πάρεδρος μαζί μ' άλλους έλυνε όλα τα σοβαρά προβλήματα του τόπου χωρίς να καταφεύγει σε κάποια αρχή.

 Το 1929 γίνονται δημοτικές εκλογές ,οι Σανταίοι αποκτούν κοινοτικό συμβούλιο με πρώτο Πρόεδρο τον Θεοφρονίδη Αναστάσιο και Γραμματέα τον Αθανασιάδη Χαρίλαο.

 Το συμβούλιο αυτό με απόφαση του επέβαλε υποχρεωτική προσωπική εργασία στους άντρες από 18-50 χρόνων, δέκα ημερών και πέντε ημερών  σ' όσους είχαν ζώα με κάρο.

Με την προσωπική εργασία που προσέφεραν έγιναν πολλά και διάφορα έργα, έστρωσαν με αμμοχάλικο όλους τους δρόμους και τις πλατείες, άνοιξαν χαντάκια για να προστατέψουν τους δρόμους και σε κάθε σταυροδρόμι έγιναν αποστραγγιστικά έργα , λατόκια όπως τα έλεγαν τότε.

Ο Αθανασιάδης Χαρίλαος εργάστηκε σαν γραμματέας με μεγάλο κόπο και ζήλο μέχρι την συνταξιοδότηση του.

Διπλά στο Κοινοτικό κατάστημα βρίσκονται τα γραφεία του Γεωργικού Συνεταιρισμού που προσέφερε πολλές ευκολίες στους συνεταίρους.