Οι Πόντιοι αντάρτες εκδικητές — εσκιάδες έδρασαν από το 1690 μέχρι, περίπου, το 1750, στις περιοχές Πάφρας, Γάβζας, Βεζίρ Κιοπρού, Αμάσειας κ. τ. λ., στον Δυτικό Πόντο. Η δράση τους συνδέεται με την επιβολή του τιμαριωτικού συστήματος και την εμφάνιση των ντερεμπέηδων σε ολόκληρο τον Πόντο.
Εσκιάς, που καταγόταν από το χωριό Καπού Καγιά της Πάφρας ήταν ο Μελέτης Τουτσέρ, ο Έμπορος Μελέτιος, όπως ήταν γνωστός, γιατί, από το 1690 μέχρι περίπου το 1700 ασχολήθηκε με το εμπόριο σιτηρών. Είχε μια μικρή μαούνα, με την οποία μετέφερε και πουλούσε δημητριακά μέσω του ποταμού Άλυ (Κιζίλ Ιρμάκ), σε όλα τα χωριά, τα παράκτια με τον ποταμό αυτόν. Το χωριό του Καπού Καγιά βρισκόταν στην όχθη του Άλυ.
Τόσο ο ίδιος ο Χσάν Αλήμπεης, ο αιμοσταγής και δολοφόνος αντιχριστιανός ντερέμπεης, όσο και ο γιος και διάδοχος του Μεμέτ, έτρεφαν κατά των Ελλήνων φοβερό μίσος.
Μια μέρα, οι Τούρκοι του Μεμέτ άρπαξαν όλα τα υπάρχοντα του Τουτσέρ Μελέτη και επίταξαν τα σιτάρια που είχε για πούλημα και έπιασαν τη γυναίκα του Ουρανία και την κόρη του Δέσποινα και τις έκλεισαν στις φυλακές της Πάφρας, ζητώντας από τον Μελέτιο να τους καταβάλει ως λύτρα ένα πολύ μεγάλο ποσό, για να τις αφήσουν ελεύθερες.
Ο Μελέτιος δεν είχε τόσο πολλά χρήματα και έτσι αναγκάστηκε να καταφύγει στο βουνό και να συγκροτήσει εκεί αντάρτικη ομάδα, που την αποτέλεσαν άλλοι φυγάδες από την περιοχή του, με σκοπό να συλλάβει και αυτός όσες περισσότερες Τουρκάλες μπορούσε, να τις ανεβάσει στο βουνό και να διαπραγματευτεί με τον Μεμέτ την απελευθέρωση της συζύγου και της κόρης του.
Όταν πέτυχε τον σκοπό του, να απελευθερώσει, δηλαδή, τη γυναίκα και την κόρη του, απελευθέρωσε τις Τουρκάλες. Τη γυναίκα και την κόρη του τις πήρε στο βουνό, όπου βρίσκονταν και άλλες γυναίκες και παιδιά, για μεγαλύτερη προστασία.
Ο Μελέτιος δεν αρκέστηκε στην απελευθέρωση των δικών του, αλλά συνέχισε τα αντίποινα κατά των Τούρκων μέχρι περίπου το 1720. Τους χτυπούσε όπου κι αν τους συναντούσε και το πεδίο δράσης του δεν ήταν μόνον η μικρή περιοχή της Πάφρας και των γύρω βουνών, αλλά επεκτεινόταν και σε άλλες περιοχές των επαρχιών Σαμψούντας, Αμάσειας, Έρπαα κ. ά.
Πολλές ήταν οι συγκρούσεις του με τους ανθρώπους του ντερέμπεη Μεμέτ, από τον οποίο είχε και επικηρυχθεί.
Είναι, πάντως, γεγονός ότι με την ανταρτική δράση, τόσο του Μελέτιου όσο και των υπόλοιπων εσκιάδων-εκδικητών, και με την απειλή των αντιποίνων, έγινε δυνατόν να περισωθούν από τη μανία του Τούρκου κατακτητή και τύραννου, τουλάχιστον στον Δυτικό Πόντο, χιλιάδες Έλληνες χριστιανοί. Η προσφορά των εσκιάδων- εκδικητών συνέβαλε στην έστω και ελάχιστη ασφάλεια των Ελλήνων, που καταπιέζονταν από τους ντερεμπέηδες.
Γιώργος Αντωνιάδης
Οικονομολόγος-Συγγραφέας
Εσκιάς, που καταγόταν από το χωριό Καπού Καγιά της Πάφρας ήταν ο Μελέτης Τουτσέρ, ο Έμπορος Μελέτιος, όπως ήταν γνωστός, γιατί, από το 1690 μέχρι περίπου το 1700 ασχολήθηκε με το εμπόριο σιτηρών. Είχε μια μικρή μαούνα, με την οποία μετέφερε και πουλούσε δημητριακά μέσω του ποταμού Άλυ (Κιζίλ Ιρμάκ), σε όλα τα χωριά, τα παράκτια με τον ποταμό αυτόν. Το χωριό του Καπού Καγιά βρισκόταν στην όχθη του Άλυ.
Τόσο ο ίδιος ο Χσάν Αλήμπεης, ο αιμοσταγής και δολοφόνος αντιχριστιανός ντερέμπεης, όσο και ο γιος και διάδοχος του Μεμέτ, έτρεφαν κατά των Ελλήνων φοβερό μίσος.
Μια μέρα, οι Τούρκοι του Μεμέτ άρπαξαν όλα τα υπάρχοντα του Τουτσέρ Μελέτη και επίταξαν τα σιτάρια που είχε για πούλημα και έπιασαν τη γυναίκα του Ουρανία και την κόρη του Δέσποινα και τις έκλεισαν στις φυλακές της Πάφρας, ζητώντας από τον Μελέτιο να τους καταβάλει ως λύτρα ένα πολύ μεγάλο ποσό, για να τις αφήσουν ελεύθερες.
Ο Μελέτιος δεν είχε τόσο πολλά χρήματα και έτσι αναγκάστηκε να καταφύγει στο βουνό και να συγκροτήσει εκεί αντάρτικη ομάδα, που την αποτέλεσαν άλλοι φυγάδες από την περιοχή του, με σκοπό να συλλάβει και αυτός όσες περισσότερες Τουρκάλες μπορούσε, να τις ανεβάσει στο βουνό και να διαπραγματευτεί με τον Μεμέτ την απελευθέρωση της συζύγου και της κόρης του.
Όταν πέτυχε τον σκοπό του, να απελευθερώσει, δηλαδή, τη γυναίκα και την κόρη του, απελευθέρωσε τις Τουρκάλες. Τη γυναίκα και την κόρη του τις πήρε στο βουνό, όπου βρίσκονταν και άλλες γυναίκες και παιδιά, για μεγαλύτερη προστασία.
Ο Μελέτιος δεν αρκέστηκε στην απελευθέρωση των δικών του, αλλά συνέχισε τα αντίποινα κατά των Τούρκων μέχρι περίπου το 1720. Τους χτυπούσε όπου κι αν τους συναντούσε και το πεδίο δράσης του δεν ήταν μόνον η μικρή περιοχή της Πάφρας και των γύρω βουνών, αλλά επεκτεινόταν και σε άλλες περιοχές των επαρχιών Σαμψούντας, Αμάσειας, Έρπαα κ. ά.
Πολλές ήταν οι συγκρούσεις του με τους ανθρώπους του ντερέμπεη Μεμέτ, από τον οποίο είχε και επικηρυχθεί.
Είναι, πάντως, γεγονός ότι με την ανταρτική δράση, τόσο του Μελέτιου όσο και των υπόλοιπων εσκιάδων-εκδικητών, και με την απειλή των αντιποίνων, έγινε δυνατόν να περισωθούν από τη μανία του Τούρκου κατακτητή και τύραννου, τουλάχιστον στον Δυτικό Πόντο, χιλιάδες Έλληνες χριστιανοί. Η προσφορά των εσκιάδων- εκδικητών συνέβαλε στην έστω και ελάχιστη ασφάλεια των Ελλήνων, που καταπιέζονταν από τους ντερεμπέηδες.
Γιώργος Αντωνιάδης
Οικονομολόγος-Συγγραφέας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου