ΤΑ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΑ ΙΔΡΥΜΑΤΑ ΚΑΤΩ ΑΠ' ΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΚΗ ΕΞΟΥΣΙΑ

Η σύντομη αυτή περιγραφή σχετικά με την μεθοδική εξόντωση του Χριστιανισμού πού ενήργησαν οι Τούρ­κοι, θα έπρεπε να πείσει τον καθένα για το ότι αυτοί δεν έχουν τώρα καμιά πρόθεση να επιτρέψουν στον Χρι­στιανισμό, να ξαναζωντανέψει και να διαδίδεται μέσα στα εδάφη τους με ξένα σχολεία. 
Σε προηγούμενο κεφάλαιο δώσαμε μια περιγραφή σχετικά με τη βοήθεια και υποστήριξη, ηθική και οικονομική, πού έδωσαν στα ιεραποστο­λικά και φιλανθρωπικά ιδρύματα των Αμερικανών οι Έλληνες κατά το διάστημα πού κατείχαν την περιοχή της Σμύρνης καθώς και στη Θεσ/νίκη. Η έκθεση πού ακολουθεί σχετικά με τη συμπεριφορά των Τούρκων απέναντι στα ίδια ιδρύματα κάτω απ' το Τουρκικό καθεστώς γράφηκε απ' την Dana K. Getchell, πού είναι πασίγνωστη μέσα στους ιεραποστολικούς κύκλους:

Anatolia College

«Στα 1914, όταν άρχισε ο (πρώτος) Παγκόσμιος Πόλεμος, το Anatolia College πού λειτουργούσε στην Μερζιφούντα (Marsovan) της Τουρκίας είχε εγγεγραμμένους τετρακόσιους είκοσι πέντε σπουδαστές και το Παρθενα­γωγείο του τριακόσιες σπουδάστριες περίπου. Συνολικά χίλια περίπου άτομα βρίσκονταν μέσα στο Αμερικανικό συγκρότημα οικημάτων, στα oποία συνυπολογίζονται οι οικογένειες των καθηγητών, το υπηρετικό προσωπικό με τις οικογένειες τους και η Αμερικανική παροικία. Στο τέλος του 1914 οι Αμερικανοί μόλις είχαν αποπερατώσει την οικοδομή ενός μεγάλου νοσοκομείου, το οποίο κατέλαβαν οι Τούρκοι πριν να προφτάσει να εγκατασταθεί σ' αυτό ο Αμερικανός γιατρός.

«Στα 1915 έλαβε χώρα η εκτόπιση των Αρμενίων στην αρχή της ανοίξεως αυτού του έτους. Απ' τους δέκα πέ­ντε ντόπιους καθηγητές κι απ' το υπηρετικό προσωπικό πού αριθμούσε δέκα πέντε άτομα ακόμα, εκτοπίσθηκαν είκοσι άτομα, όλοι άνδρες, και απ' ότι μπόρεσαν να μάθουν οι αρχές του κολλεγίου σκοτώθηκαν όλοι, γιατί δεν ακούστηκε γι αυτούς τίποτε από τότε.

«Ο οικονόμος του κολλεγίου την εποχή εκείνη πήγε στην αγορά για τη συνηθισμένη δουλειά του και δεν γύρισε ποτέ. Ένας πασίγνωστος Τούρκος δικηγόρος των πόλεων πού συνδεόταν τότε με το κολλέγιο, με πληροφόρη­σε ότι αν πήγαινα μαζί του σ' ένα ορισμένο σημείο ενός αμπελιού κοντά στην πόλη θα μου έδειχνε το πηγάδι μέ­σα στο οποίο είχαν ρίξει το πτώμα του ανθρώπου εκείνου. Ήταν πάρα πολύ στενοχωρημένος εξ αιτίας της πράξεως αυτής πού είχε διαπραχθεί.

Ταλαάτ Πασά

 «Στη διάρκεια του Ιουνίου του 1915, συνόδευσα μια ομάδα από δέκα Αμερικανίδες κυρίες και παιδιά πού πήγαιναν στην Κωνσταντινούπολη μέσω Άγκυρας, γιατί ο δρόμος απ' τη Μαύρη Θάλασσα είχε αποκλειστεί. Όταν έφθασα στην Κωνσταντινούπολη πληροφορήθηκα για την εκτόπιση των Αρμενίων προς το εσωτερικό και ειδικά απ' την Μερζιφούντα και τα περίχωρα της. Επί πολλές ημέρες προσπάθησα να επιτύχω απ' τον Ταλαάτ Πασά τη άδεια να γυρίσω στη Μερζιφούντα, αλλ' εκείνος μου την αρνήθηκε με τη δικαιολογία ότι «γί­νονταν σοβαρά πράγματα» στο εσωτερικό και ότι ο καιρός δεν ήταν κατάλληλος για τους ξένους να ταξιδεύουν. Αργότερα, όταν μάθαμε ότι περισσότεροι από τετρακόσιους Αρμένιοι είχαν συγκεντρωθεί μέσα στα οικήματα των Αμερικανών, ειδοποιήθηκε σχετικά ο Ταλαάτ και του πήραμε την υπόσχεση ότι κανένας απ' τους Αρμενίους πού βρίσκονταν μέσα σε Αμερικανικά οικήματα δεν θα εκτοπιζόταν. Στηριζόμενη στην υπόσχεση αυτή έστειλα ένα τηλεγράφημα στους συνεργάτες μου στην Μερζιφούντα και αφού επέτυχα κείνες τις μέρες την αδεια να ταξι­δέψω, έσπευσα να επιστρέψω στη δουλειά μου. Μόλις έφθασα στην Μερζιφούντα, έμαθα ότι η πρώτη μεγάλη ε­κτόπιση εκείνων πού είχαν καταφύγει μέσα στα Αμερικάνικα οικήματα είχε γίνει την προηγούμενη μέρα.

«Ύστερα από δυο μέρες ήρθαν στα κτίρια μας Τούρκοι χωροφύλακες και μας εζήτησαν τις μαθήτριες του Α­μερικάνικου Παρθεναγωγείου, σαράντα εννιά τον αριθμό. Η αξίωση αυτή επαναλήφθηκε μέσα στην ίδια μέρα υ­στερα από διαταγή της Τουρκικής Κυβερνήσεως και έτσι όλα εκείνα τα κορίτσια ξεκίνησαν για ένα ταξίδι έξη η­μερων επάνω στον δρόμο απ' την Μερζιφούντα για την Σεβάστεια. Δυο απ' τις Αμερικανίδες διδασκάλισσες επέ­μειναν και πέτυχαν την αδεια ν' ακολουθήσουν τα κορίτσια αυτά στο ταξίδι τους μια μέρα υστερα απ' το ξεκίνημα τους και τα πρόφτασαν υστέρα από έξη μέρες τη στιγμή ακριβώς πού έμπαιναν στη Σεβάστεια. Ύστερα από ενέρ­γειες πού έκαναν οι Αμερικανίδες αυτές επί πολλές ημερες προς τον Διοικητή (βαλή) της περιοχής, πέτυχαν επί τέλους την άδεια να επιστρέψουν όλα αυτά τα κορίτσια στο Παρθεναγωγείο της Μερζιφούντας.

«Όταν άρχισαν οι εκτοπίσεις στα 1915 στη Μερζιφούντα κατοικούσαν δώδεκα χιλιάδες Αρμένιοι. Όταν είχαν τελειώσει οι εκτοπίσεις μόλις χίλια άτομα αυτής της εθνικότητας μπορούσε κανείς να βρει μέσα στην πόλη αυτή. Η πλήρης εξόντωση των Αρμενίων στην παραπάνω πόλη είναι μόνο ένα παράδειγμα για το τι έλαβε χώρα μέσα σ' όλο τον πληθυσμό της Σεβάστειας.

«Τον Ιανουάριο του 1916 άρχισαν οι εκτοπίσεις των Ελλήνων από τη Μαύρη Θάλασσα. Οι Έλληνες αυτοί περνούσαν μέσα απ' την πόλη της Μερζιφούντας κατά χιλιάδες, περπατώντας οι ποιό πολλοί όλο το δρόμο των τριών ημερων μέσα απ' τα χιόνια και τη λάσπη του χειμώνα. Χιλιάδες πέθαναν στον δρόμο από εξάντληση και άλ­λοι έφτασαν στην πόλη της Μερζιφούντας σε ομάδες από πενήντα, εκατό και εκατόν πενήντα άτομα με τη συνο­δεία πάντοτε Τούρκων χωροφυλάκων. Το άλλο πρωί οι δυστυχείς αυτοί πρόσφυγες εξακολούθησαν και πάλι την οδοιπορία επάνω στον δρόμο για να εξοντωθούν μ' αυτόν τον τρόπο ποιό σίγουρα παρά με άμεση σφαγή πού είχαν υποστεί πρωτύτερα οι Αρμένιοι.

«Στα 1917 κατά τα τέλη του χειμώνα άρχισε μια δεύτερη εκτόπιση Αρμενίων απ' την παραλία της Μαύρης Θάλασσας και όλοι εκείνοι πού είχαν αναγκαστεί να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους υπέστησαν την ίδια μεταχείρι­ση.

«Στις 16 Μαΐου, οι δέκα πέντε Αμερικανοί, άνδρες, γυναίκες και παιδιά εξαναγκάσθηκαν να υποστούν την δοκιμασία αυτή — να εγκαταλείψουν τα σπίτια και τις περιουσίες τους — για το μακρινό αυτό ταξίδι δια ξηράς. Την ίδια μέρα Τούρκοι στρατιώτες κατέλαβαν τις Αμερικανικές εγκαταστάσεις και όλα τα κτίρια χρησιμοποιήθη­καν σαν κεντρικό νοσοκομείο.

«Ύστερα από εξ εβδομάδες τέσσερις απ' την παραπάνω ομάδα γύρισαν πίσω στη Μερζιφούντα με άδεια του Ταλαάτ Πασά με την συμφωνία ότι θα μπορούσαν να ξαναπάρουν τα σπίτια τους και να χρησιμοποιήσουν τα σχο­λικά κτίρια για εκπαιδευτικούς σκοπούς. Τα κτίρια, με εξαίρεση τα σπίτια, τα όποια ξαναπάρθηκαν με μεγάλη δυ­σκολία, δεν ξαναδόθηκαν ποτέ πίσω, παρά χρησιμοποιούνταν διαρκώς απ' τις Τουρκικές στρατιωτικές Αρχές μέχρι της ανακωχής πού έγινε τον Μάρτιο του 1919.

«Η μεταχείριση των Αμερικανών και των αμερικανικών περιουσιών μέσα σε όλη την Τουρκία ήταν η ίδια με κείνη πού δοκίμασαν οι Αμερικανοί στην Μερζιφούντα. Τα σχολεία και τα κολλέγια στη Σεβάστεια, Καισαρεία, Χαρπούτ, Αϊντάπ και σε άλλες πόλεις κλείσθηκαν και οι Αμερικανοί πού εργάζονταν σ' αυτά απελάθηκαν. Μετά την ανακωχή η μεταχείριση αυτή των Αμερικανών σε όλο το εσωτερικό συνεχίστηκε. Τα σχολεία δεν επετράπη ν' ανοίξουν και ιδιοκτησίες αξίας πολλών χιλιάδων δολαρίων, εξακολούθησαν να κατέχονται απ' τους Τούρκους».

Τον Δεκέμβριο του 1914 Τούρκοι στρατιώτες μπήκαν στα ακίνητα της Αμερικανικής Ιεραποστολής του Αφιόν Καρά Χισάρ και κατέλαβαν την Εκκλησία, το σχολείο και το σπίτι του πάστορος για μια περίοδο από τέσσε­ρα χρόνια και όταν έφυγαν, άφησαν τα κτίρια με κατεστραμμένες τις πόρτες, τις στέγες και τα παράθυρα και γενι­κά καταλερωμένα από ανθρώπινα απορρίμματα. Οι Τούρκοι κατέβασαν το σταυρό απ' την Εκκλησία και έβαλαν στη θέση του την ημισέληνο.

Στα 1919 οι Τούρκοι κατέλαβαν και πάλι τα ίδια κτίρια και στέγασαν μέσα σ' αυτά στρατιώτες.

Οι συνθήκες, κάτω απ' τις όποιες θα μπορούσαν τώρα να λειτουργήσουν τα σχολεία μας στην Τουρκία είναι περίπου οι εξης: Θέλετε, παρακαλούμε, να μας αφήσετε να επισκευάσουμε τα κτίρια μας με έξοδα μας και με λε­φτά που θα μαζέψουμε από εράνους μέσα στην Αμερική και να τα θέσουμε ξανά σε λειτουργία στις πόλεις εκείνες, οπού μένουν ακόμα αρκετά ανθρώπινα πλάσματα, ώστε να μας δώσουν λίγους μαθητές και να διδάσκουμε στα Τουρκόπουλα Αγγλικά, αριθμητική κλπ., εάν σας δώσουμε τον λόγο της τιμής μας ότι δεν θα τα διδάξουμε καθό­λου Χριστιανισμό;

Μερικοί αντλούν αρκετή παρηγοριά από το γεγονός ότι καμιά θρησκευτική εκπαίδευση οιουδήποτε είδους δεν επιτρέπεται σε Τουρκικά σχολεία και οι ίδιοι υποστηρίζουν ότι το μέτρο αυτό δεν έχει σαν στόχο ιδιαίτερα τα Χριστιανικά ιδρύματα. Οι άνθρωποι πού παρηγορούνται απ' αυτό το γνώρισμα της περιπτώσεως, προφανώς αγνο­ούν, ότι ο Τούρκος ξέρει πολύ καλά τους τρόπους πού γδέρνεται μια γάτα και δεν του αναγνωρίζουν την ιδιόρρυθ­μη σπίθα νοημοσύνης πού σίγουρα κατέχει. Εν πάση περιπτώσει το αποτέλεσμα είναι το ίδιο, όσον άφορα την ε­ξακολούθηση του ξένου ευαγγελικού έργου μέσα στην Τουρκία. Αυτά πού είπαμε παραπάνω είναι μια μετριοπα­θής και απροκατάληπτη περιγραφή του τι έγινε εν μέρει στα Αμερικανικά εκπαιδευτικά ιδρύματα της Τουρκίας, δεν δίνουν όμως καμιά ιδέα για την πραγματική θηριωδία πού εκδηλώθηκε εις βάρος των σπουδαστών και των διδασκάλων και για την υλική ζημιά πού προξενήθηκε.

Τελευταία μιλούσα με έναν διακεκριμένο κληρικό, φίλο του άλλοτε προέδρου ενός απ' τα μεγαλύτερα ιερα­ποστολικά κολλέγια στην Τουρκία, ο οποίος μου έκανε την εξής δήλωση:

«Πριν λίγο καιρό, μιλούσα με τον Πρόεδρο ενός απ' τα Αμερικανικά κολλέγια της Τουρκίας, ο οποίος μου διηγήθηκε για τη φρικτή μεταχείριση των ανθρώπων στην πόλη όπου βρισκόταν. Μου διηγήθηκε ότι το κολέγιο είχε κλειστεί και οι καθηγητές, οι γυναίκες τους και οι οικογένειες τους είχαν εκδιωχθεί και απ' αυτούς εξήντα έως εβδομήντα άτομα είχαν σκοτωθεί. Τα δάκρυα έτρεχαν επάνω στα μαγουλά του όταν μου έλεγε: Βλέπω τώρα τους καλούς και αγαπητούς εκείνους ανθρώπους, όπως τους μετέφεραν πεζή οι άσπλαχνοι Τούρκοι».

Σμύρνη-Izmir(Πριν την καταστροφή)

Όσον αφορα τις συνθήκες κάτω από τις όποιες εργάζονται τώρα μέσα στην Τουρκία οι Αμερικανικές Ιεραπο­στολές ο Samuel Μ. Zwemer λέει (1924):

«Πρόσφατες ρυθμίσεις σχετικά με τους ξένους στην Τουρκία και η απαγόρευση της Χριστιανικής διδασκαλί­ας σε παιδιά των Μουσουλμάνων στα σχολειά των Ιεραποστολών δεν φανερώνουν μεγαλύτερο βαθμό ελευθερίας κάτω απ' την Ισλαμική εθνικιστική Κυβέρνηση, αλλά μάλλον μια επανεμφάνιση του παλαιού πνεύματος».

Εάν ο αιδέσιμος κύριος είχε ειπεί «μια συνέχιση της σταθερής και αναλλοίωτης πολιτικής» θα ήταν ποιό κο­ντά προς την αλήθεια.

Ο Δρ. James L. Barton, Γενικός Γραμματεύς του Αμερικάνικου Συμβουλίου των εξωτερικών Ιεραποστολών της Βοστώνης στην Πολιτεία Massachusetts, δημοσίευσε ένα ενδιαφέρον άρθρο στην Homiletic Review του Ιανου­αρίου του 1924 για τη «Σημερινή κατάσταση του 'Ιεραποστολικού και Εκπαιδευτικού έργου στην Τουρκία».

Ο Δρ. Barton είναι φημισμένος για το ιεραποστολικό του έργο, στο οποιο αφιέρωσε το καλύτερο κομμάτι της ζωής του και, όπως είναι φυσικό, ενδιαφέρεται πάρα πολύ να περισωθεί όσο το δυνατό περισσότερο μέρος απ' τα ερείπια του μεγαλοπρεπούς οικοδομήματος που είχε ανεγείρει το Ιεραποστολικό Συμβούλιο στην Τουρκία με εκα­τομμύρια Αμερικάνικου χρήματος και να συνεχιστεί κάπως το σχετικό έργο. Ιδού μερικές περικοπές απ' το άρθρο του Δρος Barton:

«Μερικά απ' τα Αμερικανικά σχολεία κλείστηκαν εξ αιτίας της ανταλλαγής των πληθυσμών πού εγκρίθηκε απ' τη Συνδιάσκεψη της Λωζάννης, όπως π.χ. το Κολλέγιο του Ευφράτου στο Χαρπούτ, το Κεντρικό Κολλέγιο της Τουρκίας στο Αϊντάπ, το Κολλέγιο των διδασκάλων στη Σεβάστεια και το Κολλέγιο στο Βαν, όλα στο Ανατολικό τμήμα της Τουρκίας, δεν λειτουργούν πλέον. Αυτά λειτουργούσαν κατά το πλείστον αν όχι εντελώς, για Χριστια­νούς σπουδαστές, δηλ. κυρίως για Αρμενίους και για πολύ λίγους Έλληνες και Σύρους. Εξ αιτίας των εκτοπίσεων η χώρα ερημώθηκε σχεδόν εντελώς απ' αυτό το τμήμα των κατοίκων της. Οι διδάσκαλοι εξορίσθηκαν η εγκατέλει­ψαν τη χώρα και έτσι τα ιδρύματα αυτά είναι σήμερα κλειστά. Το κεντρικό Κολλέγιο της Τουρκίας όμως πού ήταν προηγουμένως στο Αϊντάπ κάμνει κάποιο έργο στο Χαλέπι, πού είναι σήμερα κάτω από Γαλλική εντολή, και όπου έχουν καταφύγει μεγάλος αριθμός των κατοίκων του Αϊντάπ, το προσωπικό όμως των άλλων ιδρυμάτων διασκορ­πίστηκε σε διάφορα μέρη.

«Το Κολέγιο «Ανατολια» πού ήταν στη Μερζιφούντα είχε στην πραγματικότητα την ίδια τύχη, αν και είχε πολλούς Τούρκους σπουδαστές, γιατί το διδακτικό προσωπικό του σκορπίστηκε».

Αυτή είναι μια πολύ προσεκτικά διατυπωμένη έκθεση πού δικαιολογεί εντελώς την υπόληψη του ως άνω δό­κτορος σαν ικανού διπλωμάτη της οποίας είναι πραγματικά άξιος. Τίποτε δεν περιέχεται σ' αυτή πού να προσβάλ­ει τους Τούρκους. Το βασικό θέμα της εξοντώσεως των Αρμενίων και Ελλήνων και η σφαγή ενός εκατομμυρίου απ' τους πρώτους, και η πραγματική αίτια του κλεισίματος των περισσότερων απ' τα σχολειά, συγκαλύπτεται με την αναφορά στην «ανταλλαγή των πληθυσμών πού εγκρίθηκε απ' τη διάσκεψη της Λωζάνης».

Το διδακτικό προσωπικό του Κολεγίου Ανατολία «σκορπίστηκε». Αυτή είναι χωρίς αμφιβολία μια σωστή έκφραση για να τη μεταχειριστεί κανείς για ανθρώπους, πολλοί απ' τους οποιους, έχουν υποφέρει μαρτυρια και βρίσκονται στον Ουρανό μαζί με πολλούς απ' τους δασκάλους άλλων Κολεγίων. Ας εκφράσουμε ευλαβικά την ευχή να μην είναι πολύ αραιά «διασκορπισμένοι» εκεί επάνω, γιατί ασφαλώς θα λαχταρούν ν' ανταμωθούν και να μιλήσουν για τα παθήματα τους. Στη συνέχεια ο δόκτωρ λέει:

«Ακριβώς τη σημερινή εποχή, εξ αιτίας της ελλείψεως σχετικών διακανονισμών, τα σχολειά εμποδίζονται στη θρησκευτική διδασκαλία τους. Οι Τούρκοι έδωσαν διαταγές να μη γίνεται θρησκευτική διδασκαλία και επί του πα­ρόντος δεν υπάρχει καμιά μορφή απ' ευθείας διδασκαλίας στη διάρκεια των σχολικών ωρών, και από κανένα απ' τους σπουδαστές δεν απαιτείται, να διδάσκεται βιβλικά μαθήματα η να παρευρίσκεται εκεί που γίνεται θρησκευτι­κή διδασκαλία. Κάτω απ' τις σημερινές συνθήκες φαίνεται συνετό για κείνους πού διατηρούν σχολεία στην Εγγύς Ανατολή να συμμορφωθούν με τον παραπάνω διακανονισμό, ωσότου μπορέσει να επιτευχθεί μια ποιό ουσιαστική συμφωνία και να τοποθετηθεί το εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας επάνω σε μια υγιή βάση».

Αν με την «υγιή βάση» ο δόκτωρ εννοεί — και δεν μπορεί να εννοεί τίποτε άλλο — να επιτρέψει η Τουρκι­κή Κυβέρνηση να προσηλυτίζονται στο Χριστιανισμό Τούρκοι μέσα στην Τουρκία, θα περιμένει πολύν καιρό. Η «υγιής βάση» πού θα έπρεπε να επιτευχθεί, για την οποία οι Τούρκοι έχουν κάνει να χυθούν ποταμοί Χριστιανικού αίματος, έχει ήδη επιτευχθεί. Και εν τω μεταξύ μερικοί απ' τους Χριστιανούς ιεραποστόλους δέχθηκαν να παύσουν το Χριστιανικό κήρυγμα. Είναι περίπου η ώρα για να φωνάξει ο πετεινός. Ο Δρ Barton συνεχίζει:

«Είναι πασίγνωστο στους Τούρκους, καθώς και στους ξένους, ότι η Τουρκία χρειάζεται όλα εκείνα πού μπο­ρούν να δώσουν οι διακανονισμοί αυτοί, για να γίνει ικανή να οργανώσει τη σημερινή διοίκηση της πάνω σε μια βάση πού θα της έδινε μια αξιοπρεπή θέση μέσα στην αδελφότητα των εθνών».

Όταν ο Ιησούς παρουσιάστηκε στους Ένδεκα, ενώ είχαν καθίσει για φαγητό ύστερα απ' τη Σταύρωση, τους έδωσε την εντολή αυτή:

«Πορευθέντες εις τον κόσμον απαντά κηρύξατε το ευαγγέλιον πάση τη κτίσει. Ο πιστεύσας και βαπτισθείς σωθήσεται, ο δε απιστήσας κατακριθήσεται».

Δεν είπε τίποτε για διδασκαλία προς τους ξένους σχετικά με την ρύθμιση των κανονισμών τους «επάνω σε μια υγιή βάση». Αυτό είναι ένας αξιέπαινος σκοπός, αλλά θα έπρεπε να εκπληρωθεί και πληρωθεί απ' τους ίδιους τους ξένους.

Έχω πληροφορηθεί ότι ο διακεκριμένος και σοφός ραβίνος της Νέας Υόρκης Stephen Wise έχει υπολογίσει ότι η συνολική αξία της περιουσίας της Αμερικανικής Ιεραποστολής πού υπάρχει σήμερα στην Τουρκία δεν υπερ­βαίνει τα δέκα εκατομμύρια δολάρια. Η φωνή του υπήρξε μια απ' τις ποιό εύγλωττες φωνές πού υψώθηκαν υπέρ των Χριστιανών πού μαρτύρησαν στην Εγγύς Ανατολή.

Επιθυμώ να διασαφηνίσω καθαρά ότι τίποτε απ' όσα έχω πεί δεν πρέπει να θεωρηθεί σαν μομφή σχετικά με τους Αμερικανούς ιεραποστόλους γενικά. Έχω γνωρίσει τόσο πολλούς ανώτερους άνδρες και γυναίκες πού αφιέ­ρωσαν τη ζωή τους για τη διάδοση της διδασκαλίας του Κυρίου στις ξένες χώρες, ώστε είμαι ανίκανος να πω η να σκεφτώ οτιδήποτε μειωτικό για την άγια αυτή ομάδα αγωνιστών η για το έργο τους. Έχω ήδη περιγράψει τη γενν­αία διαγωγή των ανδρών και γυναικών της Ιεραποστολής στη Σμύρνη, η ίδια δε ιστορία έχει επαναληφθεί πολλές

φορές σε πολλές σκοτεινές γωνιές του κόσμου σε περιστάσεις εντάσεως και κινδύνου.

Δεν συμπαθώ την πολιτική, πού ακολούθησαν μερικοί ιεραπόστολοι σχετικά με την Τουρκία, και πιστεύω ότι η απόλυτη αποτυχία του Χριστιανισμού στο να κατευθύνει την πολιτική των κυβερνήσεων, πού αποδείχτηκε στην προκειμένη διήγηση, καθιστούσε κάθε εκστρατεία σε Μουσουλμανικές χώρες ένα έργο, πού δεν παρουσιάζει σχεδόν καμιά ελπίδα επιτυχίας. Είμαι πεπεισμένος επίσης, ότι η εξέταση του ιδιωτικού μας βίου και της συμπεριφοράς μας, πρέπει να πείσει τον καθένα μας, ότι ο προσηλυτισμός Αμερικανών αποτελεί περισσότερο κραυγάζουσα ανά­γκη από κείνη των Μωαμεθανών.

Εκείνο πού χρειάζεται η Αμερική και κείνο πού χρειάζεται η Ευρώπη είναι μια μεγάλη πνευματική αφύπνιση. Ο Χριστός είναι εν τάξει. Είναι απέραντα θαυμαστός και αξιαγάπητος. Ας ενωθούμε όλοι κάτω απ' τη σημαία Του και υστέρα ας συλλογιστούμε σχετικά με την προώθηση μας μέσα σε ξένες χώρες.

Η καταστροφή πού επήλθε στα Ιεραποστολικά μας ιδρύματα της Τουρκίας και πού προκάλεσε τόσο μεγάλη προσοχή σχετικά με την τύχη των υπολοίπων, συνοψίζεται με τον πίνακα πού ακολουθεί, ο όποιος δημοσιεύτηκε στα 1923 απ' το Διοικητικό Συμβούλιο των Εξωτερικών Ιεραποστολών:

Ιεραποστολικές εκκλησίες: Έκλεισαν τα 90%.

Αμερικανικά Κολέγια: Η λειτουργία τους σταμάτησε κατά τα 6/8.

Νοσοκομεία: Λειτουργούν μόνο τα μισά.

Πρόεδροι Κολεγίων: Δυο νεκροί, ένας έχει εξοριστεί, σε τρεις δεν έχει δοθεί αδεία επιστροφής.

Σχολειά χωριών: (πού υπολογίζονται σε 1000): Έχουν εγκαταλειφθεί.

Γυμνάσια: Είναι σήμερα ανοικτά μόνο τρία από τα σαράντα εννιά.

Περιουσίες πού χάθηκαν: Η αξία τους υπολογίζεται σε 2.880.000 δολάρια.

Ντόπιο προσωπικό: Τα δύο τρίτα απ αυτούς είναι νεκροί οι υπόλοιποι έχουν εξοριστεί.

Μαθητές και μαθήτριες των σχολείων και μέλη των Εκκλησιών: 95% νεκροί η εξόριστοι η αιχμάλωτοι μέσα σε χαρέμια.

Αμερικανικοί προσωπικό: Πενήντα εξόριστοι.

Το κεφάλαιο αυτό δεν μπορεί να έχει ποιό κατάλληλο τέλος από την εξής περικοπή πού προέρχεται απ' την πέννα του Αιδέσιμου Ralph Harlow, πρώην ιεραποστόλου στην Τουρκία και σήμερα Καθηγητού της Βιβλικής Φι­λολογίας και της Συγκριτικής Θρησκειολογίας στο Smith College της Μασαχουσέτης:

«Πριν από εκατό χρόνια και παραπάνω, οι προγονοί μας έστειλαν στη Μικρά Ασία τον πρώτο Αμερικανό ιε­ραπόστολο. Στη διάρκεια όλων αυτών των ετών οι εκκλησίες μας ξεπλήρωσαν το ένδοξο καθήκον της αφυπνίσεως και αναζωογονήσεως ανάμεσα στους κατοίκους της χώρας αυτής, με αφοσίωση στο πρόσωπο και στη διδασκα­λία του Ιησού Χρίστου. Κτίσθηκαν σχολειά και κολλέγια, νοσοκομεία και εκκλησίες. Μεγάλος αριθμός από άν­δρες και γυναίκες, η μια γενεά πίσω απ' την άλλη, έμαθαν ν' αγαπούν τους κατοίκους της χώρας αυτής. Ήταν η χώρα πού μας έδωσε την πίστη μας· αυτή ήταν το λίκνο της. Εκεί φυτεύτηκε ο σπόρος απ' τον όποιο φύτρωσε η εκκλησία μέσα απ' το αίμα των μαρτύρων.

«Σήμερα η Τουρκική κυβέρνηση έκανε γνωστό ότι εις το μέλλον δεν θα υπάρχουν Χριστιανοί σ' αυτή τη χώ­ρα, και ότι δεν θα επιτρέπεται ιεραποστολική δράση Διαμαρτυρομένων.

«Επί πεντακόσια χρόνια οι Χριστιανοί της Μικράς Ασίας υπήρξαν τα θύματα διωγμών ενώ ο Χριστιανικός πολιτισμός έμεινε απλούς και αδιάφορος θεατής. Σε περισσότερο πρόσφατη εποχή η βαρβαρότητα των διωγμών αυτών έφερε ταραχή στη συνείδηση της ανθρωπότητας. Στα 1880 και υστέρα συνέβησαν οι θηριωδίες εις βάρος των Βουλγάρων. Μετά το 1890 έγιναν οι θηριωδίες εις βάρος των Αρμενίων στα 1909 τα Άδανα βάφτηκαν κόκκι­να με το αίμα χιλιάδων πού σφαγή καν και αντήχησαν απ' τους θρήνους αναρίθμητων γυναικών.

«Σε κάθε περίπτωση οι Τούρκοι αποκαταστάθηκαν στην εξουσία τους· σε κάθε περίπτωση αναγκάστηκαν να δώσουν πανηγυρικές υποσχέσεις καλής διαγωγής απέναντι στους Χριστιανούς υπηκόους των.

«Απ' το 1915 μέχρι το 1918 συνέβησαν πάλι μια σειρά από θηριωδίες, τέτοιες πού οι άνθρωποι της εποχής μας δεν μπορούν να εννοήσουν ούτε συναισθηματικά, ούτε με τη συνείδηση τους παρ' όλο πού είχαν προηγηθεί οι ωμότητες των άλλων εκείνων εποχών. Όσοι από μας βρεθήκαμε μέσα στη χώρα την εποχή εκείνη και είδαμε τα γεγονότα με τα ίδια μας τα μάτια, δεν είπαμε ποτέ ούτε τη μισή αλήθεια για τις ζοφερές εκείνες ώρες. Οι Σύμμαχοι λαοί (ορκίσθηκαν σε κάθε ιερό και στο όνομα των σταυρών των νεκρών πού είχαν χάσει στον πόλεμο, ότι τα πράγματα αυτά έπρεπε να μην ξαναγίνουν ποτέ ποιά. Ένα εκατομμύριο και πεντακόσιες χιλιάδες είναι ένας πολύ συντηρητικός υπολογισμός σχετικά με τις ψυχές πού θυσιάστηκαν μέσα σε ακόλαστες πράξεις και βασανιστήρια. Η Αμερική έστειλε και ανθρώπους και δολάρια για την περίθαλψη των υπολειμμάτων απ' τους κατοίκους της Μ. Ασίας πού γλύτωσαν απ' την καταστροφή, νηστικοί και κουρελιασμένοι.

«Ο περισσότερο υπεύθυνος για όλες αυτές τις θηριωδίες άνθρωπος ήταν ο Ταλαάτ-μπέης. Ποια είναι η συ­μπεριφορά της κυβερνήσεως του Μουσταφά Κεμάλ απέναντι του Ταλαάτ και των μεθόδων του; Όταν ο Ταλαάτ πέθανε, η Κυβέρνηση της Αγκύρας έκανε μια επιμνημόσυνη τελετή προς τιμήν του. Η εφημερίδα Yeni Gun , πού ήταν το επίσημο όργανο του Κόμματος των Εθνικιστών εκδόθηκε με μεγάλα μαύρα περιθώρια. Στο σχετικό κύριο άρθρο της εφημερίδας περιείχοντο οι έξης φράσεις: «Ο Ταλαάτ έγραψε τις ενδοξότερες σελίδες της Τουρκικής

ιστορίας. Είθε τα μάτια πού δεν κλαίνε να τυφλωθούν. Είθε οι καρδιές πού δεν πονούν να πάψουν να χτυπούν». Ο Κεμάλ ακολούθησε τα ίχνη του Ταλαάτ. Σφαγές, εκτοπίσεις, ωμότητες, βιαιότητες και τρομοκρατία σφράγισαν τη βασιλεία της Εθνικιστικής Κυβερνήσεως. Η τραγωδία της Σμύρνης επαναλήφθηκε σε μικρότερη κλίμακα σε εκα­τοντάδες χωριών. Η αθωότης της παιδικής ηλικίας, η ιερότης της γυναικείας φύσεως, τα δάκρυα των μητέρων, οι οδυρμοί των αδυνάτων δεν συγκινούν καθόλου τις στρατιές η τα δικαστήρια της κυβερνήσεως αυτής».

GEORGE HORTON 

Προξένου και Γενικού Προξένου των Ήνωμ. Πολιτειών στην Εγγύς Ανατολή επί τριάντα χρόνια.