Η ελληνική Αδριανούπολη μέχρι την αναγκαστική ανταλλαγή των πληθυσμών, το 1922 — 1923, η πρωτεύουσα των Ελλήνων της Θράκης, προκαλεί τη θλίψη στους Θρακιώτες επισκέπτες της, γιατί οι Τούρκοι, μεταμορφώνοντας την σε μια σύγχρονη μεγαλούπολη, κατέστρεψαν τα περισσότερα μνημεία της ελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς.
Στο βιβλίο του «Μνήμης Οδοιπορία — Ανατολική Θράκη», ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Χρίστος Ζαφείρης παραθέτει ένα κομμάτι από τη μαρτυρία του Αδριανουπολίτη ανώτατου αξιωματικού Άγγελου Γερμίδη, χαρακτηριστικό των αισθημάτων του (και των αισθημάτων των Αδριανουπολιτών) από την εικόνα που έβλεπε στη γενέτειρά του:
«Τον Σεπτέμβριον του 1952 επεσκέφθην ως αντισυνταγματάρχης την Αδριανούπολιν. Και έκλαυσα πικρά. Η θαμπή εικόνα των παιδικών μου χρόνων, που
με ευλάβεια διατήρησα τόσα χρόνια, έγινε μέσα μου συντρίμμια. Καμιά εκκλησία στο Κάστρο εκτός από την καθολική και αυτή κλεισμένη και με τον σταυρό του καμπαναριού γερμένο προς τα κάτω.
Η Μητρόπολις, το Μητροπολιτικό μέγαρο και το απέναντι τους Γυμνάσιο είχαν από τα θεμέλια καταστραφεί και νέο σχέδιο πόλεως ειδικώς στο χώρο εκείνο εφαρμοσθέν, εξηφάνισε τα ίχνη των πανσέπτων εκείνων ελληνικών καθιδρυμάτων. Τίποτα δεν μπορεί να γνωρίσει κανείς. Η ίδια κατάστασις ερημώσεως και στα προάστεια. Το ωραιότατον Κάραγατς, που το λέγαμε Μικρό Παρίσι, ήταν ένα μέτριο χωριό με ένα άθλιο καφενέ στη λεωφόρο Σταθμού, όπου άλλοτε το μεγάλο κέντρο «Τζιανίκ». Το Ιλδιρίμιο με τους 10.000 και πλέον Έλληνες κατοίκους του, με τη γεμάτη ζωή αγορά του Ζιντιρλή και το ωραιότατο καμπαναριό της πόλεως, είχε καταντήσει ένα μεγάλο χωριό με ένα πηγάδι στο μέσο της άλλοτε αγορας του ...».
 |
| Ο σιδηροδρομικός σταθμός του Κάραγατς |
Ο τουρκικός φανατισμός στράφηκε κυρίως κατά των εκκλησιών των Ελλήνων. Και αυτό δεν έγινε μόνον τον πρώτο καιρό που έφυγαν οι Έλληνες. Και σήμερα ακόμη οι πολύ πιστοί στη θρησκεία τους μουσουλμάνοι συνεχίζουν να μην δείχνουν κανέναν σεβασμό προς τα ιερά μιας άλλης θρησκείας. Τοιχογραφίες, μάρμαρα και άλλα τμήματα των εκκλησιών είναι πεταμένα σε αποθήκες, αυλές και σε άλλα μέρη..
Το 1920 είχε τελεστεί δοξολογία στον μητροπολιτικό βυζαντινό ναό της Κοίμησης της Θεοτόκου, στην Αδριανούπολη, για την απελευθέρωση από τον ελληνικό στρατό της Ανατολικής Θράκης. Στον ίδιο ναό λειτούργησαν για τελευταία φορά οι Αδριανουπολίτες και τον Οκτώβριο του 1923. Και τον ναό αυτόν τον κατέστρεψαν οι Τούρκοι.
Διατηρούνται ακόμη στην Αδριανούπολη, αλλά με αλλαγή της χρήσης τους, τα κτίρια του Ζάππειου παρθεναγωγείου, του Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου Αδριανούπολης, του σιδηροδρομικού σταθμού στο προάστιο Κάραγατς. Στην ίδια περιοχή διασώζονται τα ερείπια αρκετών αρχοντικών Ελλήνων.
Γενικά, ό,τι ελληνικό στην Αδριανούπολη ή καταστράφηκε μετά την αποχώρηση των Ελλήνων, το 1922 - 1923, ή αφήνεται στην τύχη του να καταστραφεί. Αυτή είναι η εικόνα της σημερινής Ανατολικής Θράκης.
Γράφει η Καίτη Μελή -Παπαπαναγιώτου
Δημοσιογράφος -συγγραφέας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου