Ημερολόγιο της Δράσης των Ελλήνων Ανταρτών της Σαντάς- Ιούλης 1920

Δρόμος για την Σαντά του Πόντου

1    - Εστείλαμε τον Δημ. Τσιρίπ εις Γαλίαναν, διά να μάθη τι γίνεται εκεί.

2    - Έληξε η προθεσμία η εξαήμερος και διέταξαν να εγκαταλείψουν τα παρχάρια και να έλθουν όλοι εις την Σάντα, διότι έλεγαν ότι από εκείνα τροφοδοτούνται οι αντάρται. Αμέσως πήγαμε εις το παρχάρι Ουζούν σιρτ και πήραμε όλα τα τρόφιμα που είχαμε, διότι αυτοί θα πήγαιναν στα χωριά, και τα φέραμε στο λημέρι μας. Η απελπισία των κατοίκων εις το ζενίθ.

4    - Έγινε γενική έρευνα εις όλα τα χωριά και τα σπίτια.

5    - Φοβούμενοι οι Σανταίοι κρυφίως έστειλαν ανθρώπους εις Τραπεζού­ντα να παραπονεθούν εις τον βαλήν περί της καταστάσεως. Μόλις το έμα­θαν οι αξιωματικοί, έστειλαν ζανταρμάδες να τους εμποδίσουν, αλλά δεν επρόλαβαν.

6    - Απεφυλάκισαν τους κατοίκους. Μόνον τον Λαμπριανόν Σισμανίδην έστειλαν εις Τραπεζούντα συνοδεία και αι αγριότητες εξακολουθούν.

9 - Ήλθον εκ Τραπεζούντος οι δώσαντες αναφοράν εις τον βαλήν και άλλην εις Αργυρούπολιν. Την νύκτα έφθασαν στο λημέρι μας ο I. Κουφατσής και I. Πενταζής και λένε ότι εδόθη διαταγή, όπως αύριον μαζευθούν όλοι οι άνδρες της Σάντας, διά να τους μιλήσουν οι αξιωματικοί.

10  - Ήλθαν ο Γεώργ. Εφραιμίδης και Χριστ. Σπυριδόπουλος και λένε ότι επιμένουν πάλιν διά την παράδοσίν μας, ει δε άλλως θα κάψουν και θα ερη­μώσουν την Σάντα, διότι τέτοιαν έχουν διαταγήν.

11   - Έφυγε ο εκ Γεμουράς ελθών μουδούρης, όστις απειλούσε τους κα­τοίκους ότι θα τους κάνουν όπως και τους Αρμενίους αν δεν συμμορφω­θούν.

11 - Ο εκ Σουρμένων ελθών αξιωματικός μυστικώς συνεβούλευσε τον Ιωάννην Κουφατσή να κατεβή εις Τραπεζούντα και διά του μητροπολίτη να ενεργήσωσι πλησίον του βαλή, ώστε να ανακαλέσουν την διαταγήν, διότι διατρέχουν μεγάλον κίνδυνον.

13 - Έφυγαν σήμερα οι αξιωματικοί διά Γιαγμούρ-τερέ.

15 - Εις Καρμούτια, χωρίον της Αργυρουπόλεως, οι Τούρκοι εσκότωσαν οκτώ Έλληνες και πήραν και τα ζώα τους. Οκτώ παιδιά φύγαμε διά Απιόν της Ούζης, διότι εμάθαμε ότι εκεί οι Τούρκοι εσκότωσαν τον αρχηγόν των Αρμενίων Απκάρ και πήγαμε να δούμε τι απέγιναν οι άλλοι. Νύχτα εφθάσαμε εις Απιόν και μη ευρόντες τους άλλους Αρμενίους, οίτινες εσκόρπισαν, γυρίσαμε.

18 - Ήλθε εκ Γεμουράς ένας αξιωματικός με στρατιώτας.

20 - Ήλθαν εκ Τραπεζούντος και λέγουν ότι ο Χατζή Αλή Χαβίς Ομέρ εφέντης και ο Κάλφας ενεργούν, όπως η Σάντα ερημωθή και οι κάτοικοι σταλούν εις Σεβάζ. Αλλά η κυβέρνησις απέρριψε την πρότασιν, διότι και άλλοι Τούρκοι παρεπονέθησαν λέγοντες ότι, αν αι οικογένειαι σταλούν εις Σεβάζ, οι αντάρται μη έχοντες πλέον να σκεφθούν τίποτε, θα μας κάψουν όλα τα χωριά. Εν γένει η κατάστασις είναι πολύ κρίσιμος και διατρέχομεν μεγάλον κίνδυνον.

21  - Μανθάνομεν ότι εξεδόθη διαταγή να σκοτωθή πας 'Ελλην φέρων όπλον.

22  - Ζητείται εξ Αργυρουπόλεως ο Κοσμάς Πιστοφίδης, όστις κατέθεσε ψευδώς ενώπιον των αξιωματικών ότι ο Λαμπριανός Σισμανίδης εκουβαλούσε τα φουντούκια, τα οποία πήραν οι αντάρται όταν εφονεύθη ο Κάλφας.

25  - Επήραν και τις δικές μας αγελάδες.

26  - Μανθάνομεν ότι διά προδοσίας των γειτόνων του εις Γαλίαναν οι Τούρκοι εκύκλωσαν την οικίαν του Ιω. Ρουσέν και τον εσκότωσαν.

Κατ' αυτάς μερικοί σύντροφοι μας εχώρισαν. Και εμείς πήγαμε διά το ποτάμι της μονής Σουμελά ο δε Δημ. Τσιρίπ διά Γαλίαναν.

28 - Μας εφωδίασαν οι καλόγηροι με τρόφιμα και ανέβημεν απάνω εις τα Ασκηταριά, όπου εμείναμε.

30 - Ήλθαν εκ Σάντας ο I. Κουφατσής και ο Αβρ. Γιαλαμάς διά να πάνε εις Λιβεράν να συνεννοηθούν και με τον μητροπολίτην Ροδοπόλεως. Μας αναφέρει ο Κουφατσής ότι οι χωρισθέντες από εμάς Ζουρνατσιανταίοι πα­ρεκτρέπονται εις τα χωρία, διότι παίρνουν αγελάδες χωρικών διά της βίας και τις σφάζουν και ο λαός παραπονείται.

 ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΤΗΣ ΔΡΑΣΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΝΤΑΡΤΩΝ ΤΗΣ ΣΑΝΤΑΣ (1916-1924)

Κωνσταντίνος Κουρτίδης

 (Αδελφός του μετέπειτα γενικού αρχηγού των ανταρτών Ευκλείδη Κουρτίδη)

Σημείωση Σύνταξης : Οφείλουμε να επισημάνουμε ορισμένες γλωσσικές ατέλειες,γιατί παρουσιάζει μια σύνταξη ιδιότυπη, σύμφωνη με τη γλωσσική του κατάρτιση. Προσπαθήσαμε να μην κάνουμε επεμβάσεις στο αρχικό κείμενο , αφού πρόκειται για ένα είδος απομνημονευμάτων, τα οποία δεν μεταβάλλονται "επ' ουδενί λόγω"εντούτοις για την ομαλοποίηση του κειμένου , προβήκαμε στις απαραίτητες διορθώσεις, εκείνες που θεωρήσαμε αναγκαίες.