Ο Νικόλαος (Κόλιας) Γεωργιάδης (1901 - 1963) και η ίδρυση του συλλόγου «Κομνηνοί» Δράμας

Ο Νίκος Γεωργιάδης απετέλεσε σπάνια προσωπικότητα, που ταύτισε τη ζωή τον με την πρόοδο του νεοϊδρυθέντα το 1922 προσφυγικού συνοικισμού Δρά­μας, της Νέας Κρώμνης. Για τη ζωή και τη δράση του έχουν δημοσιευθεί πολλά και επαινετικά σχόλια στον Β' τόμο του βιβλίου: “Οι Πόντιοι ανά τους Αιώνας” του Σ. Ασλανίδη.

Ως συγγενής του Κόλια προβαίνω σε περαι­τέρω παράθεση σημαντικών πληροφοριών αναφορικά με την καταγωγή του και το έργο της ζωής του.

Ο παππούς του Νικόλας Κ. Γεωργιάδης, σιδηρουργός, γνωστός με το κρυπτοχριστιανικό όνομα Αζίζ (άγιος) γεννήθηκε στη Βαρενού της Κρώμνης περί το 1844. Η γυναίκα του, Μαρία (η ονομαστή Αζιζίνα), το γένος Στεφανίδου, ήταν αδελφή της προγιαγιάς μου, Σοφίας από το Ρουσίον, συζύγου του οικονόμου της Παναγίας Σουμελά, Αθανασίου Αλκ. Σουμελίδη.

Οι Αζιζάντ είχαν παιδιά τον πρωτότοκο Αβραάμ (πα­τέρα του Κόλια), τον Ισαάκ (παρέμεινε και έζησε στον Καύκασο), τον Γιωρίκα και την Ανατολή (ή Μωρέσσα), που ήλθαν πρόσφυγες στο νομό Κιλκίς και πλήθαιναν πολύ.

 Με το μεταναστευτικό ρεύμα του 1876, όταν ο Ρωσικός στρατός είχε προσωρινά φθάσει μέχρι την Αργυρούπολη, οι Αζιζάντ μετοίκησαν στο Καρς, όπου είχαν συγκεντρωθεί πολλές χιλιά­δες Ποντίων και έζησαν οργανωμένοι μέχρι το 1917-18.

Ο πάππους Αζίζ δούλεψε στο Καρς

Ο παππούς Αζίζ δούλεψε στο Καρς όπου, επί­σης, δούλεψε και ο δικός μου προπάππος Θεοφύ­λακτος, και εκεί πέθαναν. Ο πρωτότοκος Αβραάμ ήταν ζωηρός και η μητέρα του Μαρία Αζιζίνα τον έκλεισε στο μοναστήρι της Αγίας Μαρίνας της Τραπεζούντας τόσο για να τον προφυλάξει, όσο και για να τον προετοιμάσει για το διδασκαλικό επάγγελμα.

Οταν έγινε 20-21, το 1899, χρονών νυμφεύθηκε την όμορφη Βηθλεέμ, το γένος Παυλίδου, που γεννήθηκε στο Καρς από γονείς Ρουσιώτες. Το 1901 γεννή­θηκε ο πρωτότοκος Κόλιας και στη συνέχεια ο Κώστας, η Γεωργία, οι δίδυμες (Μάρθα και Χρυσούλα) και το στερνοπαίδι η Ιφιγένεια (Φιφή).

 Η Μαρία Αζιζίνα επεδίδετο σε πλανόδιο εμπόριο μεταξύ Καρς και Βα­τούμ και τα ίχνη της χάνονται. Πριν τη λήξη του παγκοσμίου πολέμου οι Αζιζάντ μετοίκησαν (πριν το ‘18) στο Βατούμ, όπου μυστηριωδώς πεθαίνει ο Αβραάμ (δάσκαλος τότε) και ο δευτερότοκος γυιος του Κώ­στας. Το ύποπτο αυτό γεγονός θορύβησε την Βηθλεέμ και την ανάγκασε να ζητήσει καταφύγιο στην Ελλάδα.

Ο Κόλιας από το Βατούμ στη Δράμα

Ο Κόλιας αποδείχθηκε πολύ δραστήριος στον κοινωνικό τομέα στο Βατούμ, ενώ, ταυτόχρονα ήταν φοιτητής πολυτεχνείου στη Μό­σχα. Διέκοψε τις σπουδές του και αναχώρησε οικογενειακώς για την Ελλάδα (1921).

Μετά από πολλές περιπέτειες, τελικά αποβιβάστη­καν στην Καλαμαριά. Από εκεί τους κατεύθυναν στη Νέα Κρώμνη Δράμας, έναν νέο συνοικισμό που ιδρύθηκε με τη φροντίδα και το όραμα του μητροπολίτη Λαυρέντιου, Β. Παπαδόπουλο (Χαριτάντη).

Εγκαταστάθηκε η οικογένεια στην περιοχή Τσοπάγκα, σε ημιτελές προσφυγικό σπιτάκι, χωρίς τοιχοποιία. Ο Κόλιας δραστηριοποιείται. Σπουδάζει δάσκαλος, γίνεται πρόεδρος του Διδασκαλικού Συλλόγου Δράμας, κατεβαίνει στην Αθήνα και γίνεται ιδρυτικό μέλος της Πα­νελλήνιας Διδασκαλικής Ομοσπονδίας και διορίζεται δάσκαλος στη Μικρόπολη Δράμας.

Παίρνει αναβολή στράτευσης και μετατίθεται στα ονομαστά Εκπαιδευτήρια Δράμας (1925) όπου γίνεται διευθυντής και διδάσκει μαθηματικά, τεχνικά και σχολική (σουηδική) γυμναστική.

 Του ανατίθεται το γενικό παράγγελμα στις γυμναστικές επιδείξεις που γίνονταν στο στάδιο της Δόξας. Ανακατεύεται και με τα κοινά του Δήμου Δράμας, όπου αναπτύσει δραστηριότητες. Είναι, ήδη, 26 χρονών και πασίγνωστος στη Δράμα και όχι μόνον. Συνεργάζεται και με τον μητροπολίτη Λαυρέντιο.

Σπουδές και δραστηριότητές του

Αφού αποπεράτωσε με τα χέρια του την τοιχοποιία της προσφυγι­κής κατοικίας του, αρχίζει να αναμιγνύεται ζωηρότατα στα κοινά του συνοικισμού της Νέας Κρώμνης και θέτει στόχο και σκοπό της ζωής του, με την αρωγή και του Λαυρέντιου, την αναβάθμιση της Νέας Κρώ­μνης.

Εν τω μεταξύ παίρνει και πτυχίο από την Πάντειο και αργότερα από την Παιδαγωγική Αναδημία. Φροντίζει μία-μία να παντρέψει τις τέσσερεις αδελφές του και μένει αυτός ρέστος μέχρι το 1947.

Την περίδο αυτή η Νέα Κρώμνη είχε συγκεντρωμένο σε πολύ μεγάλο ποσοστό ικανό αριθμό μορφωμένων ατόμων όπως και λογής-λογιών επαγγελμα­τιών, που συντονίστηκαν με στόχο την ανάδειξη της Νέας Κρώμνης σε πρότυπο συνοικισμό. Ιδιαίτερα συνεργάστηκε με τον Γεώργιο Νεοκλ. Ευθυβούλη, διευθυντή Τ.Τ.Τ. πτυχιούχο και δάσκαλο του Φροντιστη­ρίου Τραπεζούντος, τον εξάδελφο του, Θεοφύλακτο Δ. Χρυσοχόου, νομαρχιακό υπάλληλο, πτυχιούχο του Φροντιστηρίου Τραπεζούντος, τον Γιάννη Ιγνατιάδη, δάσκαλο, τον Παύλο Παυλόπουλο, δάσκαλο, τον Σάββα Ηρωίδη, δάσκαλο, τον Μωϋσή Πιστοφίδη, τραπεζικό, και πλή­θος άλλων μορφωμένων ατόμων όπως και επαγγελματιών που όλοι τους επιθυμούσαν διακαώς την πρόοδο του συνοικισμού τους. Η Νέα Κρώ­μνη ήταν ένα ξεχωριστό τμήμα του Δήμου Δράμας. Προσφερόταν για ανάπτυξη ιδιαίτερης πολιτιστικής δραστηριότητας, ενώ, ταυτόχρονα, επωφελείτο οικονομικά από τη γειτνίαση με τη Δράμα.

Δεν πρέπει να υποβαθμισθεί ο ρόλος του μητροπολίτη Λαυρέντιου για την ανάπτυξη του συνοικισμού. Παρόλο που αυτός πέθανε νωρίς, πρόλαβε να κάνει έργα οδοποιίας, ύδρευσης, φωτισμού οδών, σχολείο, εκκλησία, δημοτι­κό πάρκο και άλλες βασικές δομές για τη Νέα Κρώμνη.

Η κατοικία του στην Τσαπάγκα Δράμας

Κατοίκησε στο δυτικό άκρο της Νέα Κρώμνης, στην Τσοπάγκα (όπου υπήρχε κρήνη), μαζί με τους συγγενείς του και αυτό έδωσε ένα επιπλέον ηθικό στήριγμα για το νεοσύστατο συνοικισμό.

Ο Λαυρέντι­ος ήταν μία ξεχωριστή προσωπικότητα, ήδη από τα χρόνια που πήρε υποτροφία για ανώτατες σπουδές από τον 'άγιο της παιδείας', Γερβάσιο Σουμελίδη (1820-1906) , μητροπολίτη Χαλδίας.

Ο Λαυρέντι­ος διαδέχθηκε τον Γερβάσιο στα πολύ δύσκολα χρόνια κατά τα οποία οι Νεότουρκοι οργίαζαν σε βάρος των Ελλήνων. Στον Λαυρέντιο έπε­σε βαρύ το φορτίο της προσπάθειας ανακούφισης των υπό εξόντωση πληθυσμών του Πόντου. Ο Λαυρέντιος, γνώριμος του Ελευθερίου Βε­νιζέλου, ήταν από τους πρώτους πρόσφυγες που εγκαταστάθηκαν στη Δράμα και ήταν επιφορτισμένος με την κατανομή των προσφύγων στις επαρχίες και την κρατική αρωγή τους.

Να σημειωθεί ότι από τον Πό­ντο δραπέτευσε καταδιωκόμενος από τους Τούρκους που ήθελαν να τον εξοντώσουν, διότι, ο ανηψιός του, Ανέστης, ο γιατρός, πολεμούσε στο Μικρασιατικό μέτωπο. Δυστυχώς, πέθανε πρόωρα από καρδιακό επεισόδιο το 1928, σε ηλικία 60 ετών. Το έργο του το έφεραν εις πέρας οι δυναμικοί Νεοκρωμίτες με επί κεφαλής τον Κόλια. Εργα τους ήταν αφ' ενός η συνέχιση της πολιτικής του Λαυρέντιου και αφ' ετέρου η σύσταση φιλοπροοδευτικού Συλλόγου με πολύ φιλόδοξο πρόγραμμα ανάδειξης της Νέας Κρώμνης σε πρότυπο συνοικισμό.

Ο σύλλογος «Κομνηνοί» στη Δράμα

Ο Σύλλογος αυτός, οι «Κομνηνοί», ιδρύθηκε το 1930. Αποτελεί λαϊκό απόκτημα, σήμα κατατεθέν και σημείο αναφοράς του συνοικισμού και κατάθεση ψυχής για όλους τους Νεοκρωμίτες.

Ο Σύλλογος με τις ενέρ­γειες του Κόλια απόκτησε ωραίο πάρκο, ένα κομψό εντευκτήριο, πρό­τυπη δανειστική βιβλιοθήκη, αντλιοστάσιο, υπόστεγο και περίφραξη.

 Η δράση του Συλλόγου, εκτός από κοινωφελή έργα, επεκτάθηκε και σε πολιτιστικά έργα, θεατρικό όμιλο, αθλοποδοσφαιρικό όμιλο, Σύλλογο γυναικών, βοτανικό κήπο και είχε ακόμα υψηλότερους στόχους, όπως αίθουσα διαλέξεων κ.λ.π.

Ο πόλεμος του 1940 προσωρινά ανέκοψε την πρόοδο του Συλλόγου, όμως, μετά την ειρήνευση, ο Γεωργιάδης ανασύστασε το Διοικητικό Συμβούλιο και ξαναζωντάνεψε τον Σύλλογο ο οποίος δραστηριοποιήθηκε ακόμα πιο έντονα απ' ότι στο παρελθόν.

Οργανώνονταν εκδρομές, ιδίως στην Παναγία Σουμελά του Βερμίου, χοροί κ.λ.π. και δημιουργήθηκε φυτώριο για τη διατήρηση των παρα­δόσεων, εκμάθησης χορών και της ποντιακής λύρας.

Ξεκινά τη δική του οικογενειακή ζωή

Το 1947, ο Κόλιας νυμφεύθηκε την εξαίρετη εκπαιδευτικό Έλλη Γερασιμίδου και αποκτήσανε δύο αγόρια, τον Μάκη (Αβραάμ) και τον Φαίδωνα. Ο Κόλιας επί 40 χρόνια προήδρευε στο Σύλλογο και δεν έπαψε ούτε στιγμή να ονειρεύεται κάτι το καινούργιο για το συνοικισμό, όπου ακόμα ζούσαν 'οι πρώτοι αθλήσαντες και στεφανωθέντες'.

Ο πόλεμος, όμως, είχε αραιώσει τον αρχικό προσφυγικό πληθυσμό και τον αναπλήρωσε με επήλυδες οι οποίοι, όσο ο Κόλιας ζούσε, συ­ντάχθηκαν μαζί του και συνέπραξαν σε όλα τα πολιτιστικά δρώμενα.

Δυστυχώς, σε ηλικία 61 χρονών, ο Κόλιας αρρώστησε σοβαρά και πέ­θανε δύο χρόνια αργότερα, το 1963, χωρίς να προλάβει να φροντίσει για τη διαδοχή του. Του επιφυλάχθηκε μία πρωτοφανής τιμητική κη­δεία από όλους τους Δραμινούς και όχι μόνο.

Μετά το θάνατο του, οι επήλυδες συνέχισαν για λίγο καιρό το έργο του αλλά, τελικά, άλλαξαν πρόγραμμα. Μετέφεραν τη διοίκηση του Συλλόγου μέσα στη Δράμα και, παράτυπα, διατήρησαν τον τίτλο “Κομνηνοί” και το χειρότερο ξέκοψαν συναισθηματικά από τη Νέα Κρώμνη.

Οι Νεοκρωμίτες δεν αντέδρασαν σθεναρά και με την πάροδο του χρόνου οι λίγες παλιές οικογένειες που απέμειναν δεν φαίνεται να αντιδρούν στη νέα τάξη πραγμάτων, όπως και δεν αντέδρασαν στην πρόσφατη κατεδάφιση του μοναστηριού της 'Μεταμόρφωσης' που είχε ανεγείρει ο Λαυρέντιος.

 Αυτά έχει η ζωή: “Τα πάντα ρεί”. Κοπιάζουν οι πρώτες γενιές να στή­σουν κάτι, αλλά, συνήθως, επήλυδες επωφελούνται από το έργο τους. Αυτό ισχύει και για ολόκληρα έθνη και αυτοκρατορίες.

Τα ζούμε και τα βλέπουμε ήδη... Και δύο λόγια ακόμα για την Αζιζίνα, την αγαπη­μένη μας θεία Βηθλεέμ. Πέθανε το 1978. Ηταν μία ηρωική μορφή. Την εκτίμησε και την αγάπησε όλη η Νέα Κρώμνη.

Στη φωτογραφία το Δ. Σ. των «Κομνηνών», το 1930. Από αριστερά: Νίκος Γεωργιάδης, πρόεδρος, Ιωάννης Ιγνατιάδης, ταμίας, Θεοφύλα­κτος Χρυσοχόου, γραμματέας, Παύλος Παυλόπουλος, σύμβουλος.

Αθανάσιος Χρυσοχόου

 2010