Συνέντευξη ΚΩΣΤΗ ΜΟΣΚΩΦ στην Βάνα Χαραλαμπίδου (1997)

Στη συνέντευξη που έδωσε το 1997 στη δημοσιογράφο Βάνα Χαραλαμπίδου και δημοσιεύεται στο βιβλίο του «Στα όρια του έρωτα και της ιστορίας», ο Κωστής Μο­σκώφ κάνει πάρα πολλές αναφορές στις πο­λιτικές του δραστηριότητες από την εποχή που ήταν φοιτητής (1959 - 1965) μέχρι και τότε (το 1989), που ανέλαβε μορφωτικός σύμβουλος της ελληνικής πρεσβείας στην Αίγυπτο. Ένα πολύ μικρό μέρος από αυτές τις αναφορές δημοσιεύεται παρακάτω:

Εκείνα τα χρόνια η Αριστερά ήταν βέβαια η ελπίδα της ζωής για πάρα πολύ μεγάλο μέρος του λαού μας κι εμένα με είχαν στα όπα - όπα, βέβαια, γιατί ήμουν το μεγαλοαστόπαιδο που λέγανε, τους ξέφευγε - ενώ δεν έπρεπε να το λένε υποτίθεται - «κι ο Μοσκώφ είναι μαζί μας!»

Το αποτέλεσμα, ο τρομερός Μητρομάρας, που ήταν υπεύθυνος φοιτητών στην Ασφά­λεια, σε δύο μήνες από τότε που συνδέθηκα με την Αριστερά, με καλεί στην Ασφάλεια που στεγαζόταν τότε στην πλατεία Βαρδά­ρη σ' αυτό το κόκκινο κτίριο, το παλιό ιτα­λικό σχολείο.

Μου λέει: «Κύριε Μοσκώφ, τι είναι αυτά τα πράγματα; Κι εσείς, ένα τέτοιο παιδί, μπλέξατε μ' αυτούς τους αλή­τες;» Οι αλήτες ήταν οι αριστεροί γι' αυτόν. Του λέω: «Μα, τι είναι αυτά που λέτε; Έχω τις απόψεις μου, αλλά δεν έχω μπλέξει. Έχω τις απόψεις μου για τον εαυτό μου».

Είπαμε ήτανε ημιπαρανομία, δεν έπρεπε να λέμε το τι σκεφτόμαστε, παρά σε ορισμέ­νες συγκεκριμένες περιπτώσεις. «Μα», λέει, «γιατί υπογράψατε τη διακήρυξη συμπαρά­στασης στον αλγερινό λαό;» Η μόνη αφορ­μή που είχαν για να με συνετίσουν ήταν μια συμπαράσταση, μια διεθνής συμπαράσταση στον αγώνα του λαού της Αλγερίας εναντί­ον των Γάλλων. Φαντάσου τι χρόνια ήταν! Το 1960 ήταν. Μου λέει: «Κύριε Μοσκώφ, είμαι υποχρεωμένος να σας στείλω εξορία, αν συνεχίσετε». Για να με φοβίσει βέβαια. Πού να με στείλει εξορία; Ο πατέρας μου έλυνε κι έδενε στη Σαλονίκη.

Ο μπαμπάς ο καημένος, ο οποίος, βέβαια, ήταν τρυφε­ρός μπαμπάς, τον είχαν ειδοποιήσει για τα μπλεξίματα και είχε θορυβηθεί.

Την ώρα που μου μιλούσε ο Μητρομά­ρας και με φόβιζε - ο Μητρομάρας, τώρα (1997) είναι ταγματάρχης της χωροφυλα­κής, πια είναι συνταξιούχος και μετά έγινε και αντιχουντικός παρακαλώ - οι άνθρωποι αλλάζουν, αυτά έγιναν το 1961, αντιχουντικός έγινε το 1971 -, χτυπάει η πόρτα, μπαί­νει ο οδηγός του πατέρα μου, λέει: «Σου συμβαίνει τίποτε;». Λέω: «Όχι. Συζητάμε με τον κύριο Μητρομάρα».

Βεβαίως, δεν υπήρξε συνέχεια. Φυσικά, τότε, το νά 'σαι αριστερός σήμαινε ότι πή­γαινες συχνά, σε καλούσαν για εκφοβισμό στην Ασφάλεια. Υπήρχε ακόμη η εξορία, καταργήθηκε ένα - δύο χρόνια μετά.

 Τον καιρό που εντάχθηκα εγώ στην Αριστερά, ακόμη υπήρχαν τρεις - τέσσερις χιλιάδες εξόριστοι. Εκτελέσεις πια δεν γίνονταν, φυ­λακισμένοι υπήρχαν, κάπου 2.000. Λοιπόν, αυτή ήταν η πρώτη μου ένταξη. Έκανα ό,τι κάναν τότε οι αριστεροί της εποχής. Συγκε­ντρώσεις για την ειρήνη, κολλούσαμε αφί­σες, πουλάγαμε την «Αυγή».

Εγώ, μάλιστα, είχα κάνει ειδική καμπάνια για την «Αυγή». Με είχαν στείλει αποστολή στη Λευκάδα και στα Ιόνια Νησιά, για να προωθήσω την κυκλοφορία της «Αυγής». Η «Αυγή» ήταν η μόνη εφημερίδα που είχε η Αριστερά, τότε. Πέρασα πολύ ωραία στη Λευκάδα, θυμά­μαι εκείνο το καλοκαίρι του 1960, αν δεν κάνω λάθος. Γνώρισα κάτι καταπληκτικά παιδιά, Λευκαδίτες, αριστερά παιδιά, τον Θανάση Καλαφάτη και τον Γεράσιμο Κα­λαφάτη, στελέχη του «Εσωτερικού» μετά. Είναι πολύ ωραίο νησί κι έκανα καμπάνια υποτίθεται για την κυκλοφορία της «Αυ­γής». Είχα κάποια αποτελέσματα, από 100 τα κάναμε 150 φύλλα. Ε, κάτι ήταν. Με πολλή περηφάνια, βέβαια, εκείνη την εποχή για μένα, αυτά τα 50 φύλλα επιπλέον. Πενή­ντα τα εκατό αύξηση, δεν ήταν λίγο.

Λοιπόν, αυτά γίναν τότε.

Ήμουν όμως ήδη φοιτητής, πρωτοετής, στη νομική. Στη σχολή πήγα αρνητικά. Η παρέα μου όλη από το «Ανατό­λια» (σ. σ. το αμερικανικό κολέγιο στο Πανόραμα), πέρα απ' τον Ζουράρι, πήγαινε Ο.Π.Ε. Κι εγώ το θεωρούσα ότι ήταν φτηνιάρικο αυτό. Ήθελα να κάνω κάτι πιο σο­βαρό. Η φιλολογία είχε συντακτικό, γραμματική, τυπικά πράματα, δεν μ' αρέσει. Λέω τι να κάνω, τι να κάνω; Το πιο πλατύ, που σου δίνει τις πιο πλατιές γνώσεις, είναι η νομική. Έτσι πήγα στη νομική. Αλλά ενώ ήμουν πολύ καλός μαθητής, ήμουν κακός φοιτητής. Δεν μ' άρεζε η νομική. Πήγαινα έτσι για να κάνω ένα πτυχίο και να κάνω μεταπτυχιακά μετά. Ιδίως στη Γαλλία ήθελα να πάω, το είχα βάλει στόχο από τότε.

Πήγα το 1959 στο πανεπιστήμιο, τελείωσα το 1965. Το 1965 πήρα το πτυχίο, στα Ιουλιανά, λίγο μετά την αποστασία (σ. σ. κάποιοι πολιτικοί της Ένωσης Κέντρου, με επικεφαλής τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, διέσπασαν την ενότητα του κόμματος τους και σχημάτισαν διάφορες κυβερνήσεις, διορισμένες από τη βασίλισσα Φρειδερί­κη). Αλλά εν τω μεταξύ είχαν προηγηθεί, βέβαια, εκείνα τα τέσσερα - πέντε φοιτητικά μου χρόνια, που ήταν τα χρόνια της ένταξης στη Νεολαία Λαμπράκη. Έζησα από δίπλα τη δολοφονία του Λαμπράκη (σ. σ. Γρηγόρης Λα­μπράκης, βουλευτή της ΕΔΑ.

Τον σκότωσαν στις 22 Μαΐου 1963 οι παρακρατικοί συνεργάτες της αστυνομίας με το τρίκυκλο του Σπύρου Γκοτζαμάνη). Δεν ήμουν μέσα στο «Πικαντίλυ», ήμουν έξω, αλλά πέρασα μαζί με ένα μεγάλο μέρος της νεολαίας μας πολλές νύχτες μετά, έξω από το Α.Χ.Ε.Π.Α., όπου μέσα αργοπέθαινε ο Λαμπράκης. Ήμουν μέλος της Νεο­λαίας Λαμπράκη.

Ήμουν στο Γραφείο. Η Νεολαία Λαμπράκη ήταν πλα­τιά. Ήμουν μέλος του εφταμελούς Γραφείου με καθο­δηγητή τον Χρόνη Μίσσιο. Ο Μίσσιος έμενε Σαλονίκη, Θεσσαλονικιός είναι (σ. σ. ο Χρόνης Μίσσιος κατάγεται από τις Σέρρες). Μετά έφυγαν για την Αθήνα όλοι και ο Παπατσαρούχας και ο Μίσσιος ο Χρόνης, ο γαμπρός τους, ο Στέφανος Στεφάνου, καταπληκτικό παλικάρι, και ο Μιχάλης Σεπετίδης. Τρεις ήταν οι καθοδηγητές μας, λαμπρά παιδιά, λαμπροί αγωνιστές.

Χρονης Μισσιος

Ο Χρόνης ήταν καταδικασμένος δις εις θάνατον, όλοι τους είχαν πάνω από 20 χρόνια φυλακή.

 Πραγματικά αγνοί άνθρωποι και από τις περιπτώσεις που οι αγνοί και ηρωικοί άνθρωποι είχαν και μυαλό. Υπήρχαν κι αυτοί. Αυτό είναι και το δυσκολότερο. Να είσαι ηρωικός, να έχεις στην καρδιά σου αγάπη για τον άλλο άνθρωπο και να έχεις και μυαλο. Αυτό είναι το δυσκολοτερο.

Αυτό το ειχαν και οι τρεις καθοδηγητες μου...