ΔΙΩΓΜΟΣ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ ΣΤΟΝ ΝΟΜΟ ΣΜΥΡΝΗΣ (1911-1914)

Στα 1911 μετατέθηκα στη Σμύρνη, όπου και έμεινα μέχρι τον Μάιο του 1917, οπότε οι Τούρκοι διέκοψαν τις σχέσεις τους με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Από το 1914 μέχρι το 1917 ήμουν επιφορτισμένος με τα συμφέροντα της Entente στη Μικρά Ασία και βρισκόμουν σε στενή επαφή με τον Ραχμί-μπέη, τον περίφημο και πονηρό στρατιωτι­κό διοικητή.

Οι Έλληνες υπήκοοι πού βρίσκονταν στην Μικρά Ασία δεν ενοχλούνταν, διότι όπως μου εξήγησε ο Ραχμί- μπέης, ο βασιλιάς Κωνσταντίνος ήταν στην πραγματικότητα σύμμαχος της Τουρκίας και διότι εμπόδιζε την Ελλά­δα να πάρει μέρος στον πόλεμο.

 Τους Ραγιάδες όμως, δηλ. τους Έλληνες Οθωμανούς υπηκόους, τους εκακομεταχειρίζοντο απαίσια. Οι άνθρωποι αυτοί ήταν οι πεπειραμένοι τεχνίτες, οι κυριότεροι έμποροι και επιστήμονες των πόλεων και οι επιδέξιοι αγροκτηματίαι της υπαίθρου. 

Αυτοί ήταν πού είχαν εισαγάγει την καλλιέργεια των περί­φημων σταφυλιών Σουλτανίνας, είχαν βελτιώσει την καλλιέργεια και επεξεργασία του καπνού και έκτιζαν μοντέρ­να σπίτια και θαυμάσιες πόλεις. Ανέπτυσσαν με ταχύτητα ένα πολιτισμό πού στο τέλος θα είχε προσεγγίσει την κλασική εποχή της αρχαίας Ιωνίας. 

Εναντίον τους είχε κηρυχθεί γενικός αποκλεισμός και τοιχοκολλήσεις στα τζα­μιά και στα σχολεία καλούσαν τους Μουσουλμάνους να τους εξοντώσουν. Οι Τουρκικές εφημερίδες δημοσίευαν επίσης βίαια άρθρα με τα οποία παρακινούσαν τους αναγνώστες τους για διωγμούς και σφαγές. 

Το προξενικό σώ­μα είχε μια συνεδρίαση και έλαβε την απόφαση να γίνει μια επίσκεψη στον Βαλή και να επιστηθεί η προσοχή της εξοχότητάς του σχετικά με τον κίνδυνο ότι τα άρθρα αυτά και η παρακίνηση αυτή θα μπορούσαν να διαταράξουν την ησυχία μιας ειρηνικής επαρχίας.

Οι πρόξενοι επισκέφθηκαν τον Βαλή, με εξαίρεση τον Γερμανό αντιπρόσωπο, πού προφασίσθηκε πώς δεν μπορούσε να συμπράξει σε ένα τέτοιο διάβημα χωρίς τη ρητή εξουσιοδότηση της κυβερνήσεως του. Η στάση αυτή του Γερμανού διπλωμάτη σχετικά με το ζήτημα αυτό αποτελεί μια ακόμα επιβεβαίωση της εκδοχής, ότι η Γερμα­νία ήταν σε μεγάλο βαθμό συνένοχος της συμμάχου της Τουρκίας στην υπόθεση των εκτοπίσεων και των σφαγών των Χριστιανών. 

Πράγματι δεν υπάρχει αμφιβολία, ότι η Γερμανία ενέπνευσε την εκδίωξη των Ελλήνων Οθωμα­νών υπηκόων της Μικράς Ασίας την εποχή εκείνη, σαν ένα απ' τα προκαταρκτικά μέτρα για τον πόλεμο πού προε­τοίμαζε. Η θηριώδης εκδίωξη και η τρομοκράτηση με βιαιότητες και δολοφονίες των ραγιάδων κατά μήκος των παραλίων της Μικράς Ασίας, οι όποιες δεν έλκυσαν την προσοχή πού άξιζαν, έχουν την καθαρή σφραγίδα ενός πολεμικού μέτρου, πού επέβαλε δήθεν η «πολεμική ανάγκη» και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι Τούρκοι και Γερμανοί ήταν σύμμαχοι σ' όλη τη διάρκεια του πολέμου και βρίσκονταν σε πλήρη συνεργασία μεταξύ τους. 

Μια έρευνα του ζητήματος αυτού μπορεί να βρει κανείς στο υπ' αριθμ. 3 δημοσίευμα της Ελληνοαμερικανικής Ενώσεως του 1918, μέσα στο όποιο αναφέρεται ότι ενάμισι εκατομμύριο Έλληνες εκδιώχθηκαν απ' τις εστίες τους στη Θράκη και Μικρά Ασία και ότι το μισό απ' τους πληθυσμούς των περιοχών αυτών εξοντώθηκε απ' τις εκτοπίσεις, τις βιαιο­πραγίες και την πείνα.

Τα βίαια και εμπρηστικά άρθρα των Τουρκικών εφημερίδων, πού αναφέραμε παραπάνω, δημοσιεύτηκαν α­προσδόκητα και χωρίς καμιά αιτία. Είχαν «εμπνευστεί» τόσο πρόδηλα από τις Τουρκικές Αρχές ώστε είναι ν' α­πορεί κανείς πώς ακόμα και οι αμαθείς Τούρκοι δεν το κατάλαβαν αυτό. 

Είχαν κυκλοφορήσει και φτηνές λιθογρα­φικές εικόνες ακόμα, πού είχαν γίνει με τον πιο αδέξιο και πρωτόγονο τρόπο και αποτελούσαν προφανώς τοπικά προϊόντα. Οι εικόνες αυτές παρίσταναν Έλληνες πού κατατεμάχιζαν βρέφη Τούρκων η έσχιζαν τις κοιλιές εγκύων γυναικών Μουσουλμανίδων και διάφορες άλλες εντελώς φανταστικές σκηνές πού δεν στηρίζονταν σε κανένα πραγματικό γεγονός η έστω σε οιαδήποτε κατηγορία.

 Οι εικόνες αυτές αναρτήθηκαν στα τζαμιά και στα σχολεία. Η εκστρατεία αυτή έφερε αμέσως τους καρπούς της και ώθησε τους Τούρκους σε σφαγές, πράγμα πού δεν τους ήταν καθόλου δύσκολο να το κάμουν.

Αμέσως άρχισαν να γίνονται πολλές σποραδικές δολοφονίες στη Σμύρνη και στη Θεσ/νίκη, κατάλογος των οποίων δημοσιεύονταν σε όλες τις πρωινές εφημερίδες, και περιείχε από δώδεκα μέχρι είκοσι περιστατικά.

 Χωρι­κοί πού πήγαιναν να εργαστούν στ' αμπέλια τους πυροβολούνταν και σκοτώνονταν από Τούρκους κρυμμένους πί­σω από δένδρα και βράχους. Μια ιδιαίτερα φρικαλέα περίπτωση προκαλεί την προσοχή μας: 

Δύο νέοι πού είχαν τελειώσει πρόσφατα τις σπουδές τους σε μια σχολή ανωτάτης εκπαιδεύσεως, επήγαν στην εξοχή για να διανυκτε­ρεύσουν στο εξοχικό σπιτάκι του αμπελιού τους. Στη διάρκεια της νύχτας άγνωστοι χτύπησαν την πόρτα του σπι­τιού και όταν οι νέοι άνοιξαν, τους εσκότωσαν με τσεκούρια. 

Τελικά οι ραγιάδες πού ήταν αρκετές χιλιάδες εκδιώ­χθηκαν όλοι απ' τα χωριά τους κι' απ' τ' αγροκτήματα τους. Μερικοί απ' αυτούς εκτοπίσθηκαν στο εσωτερικό. Πολ­λοί όμως κατόρθωσαν να διαφύγουν με καΐκια στα γειτονικά νησιά, κι από κει διασκορπίστηκαν σ' όλη την Ελλά­δα. 

Μερικές χιλιάδες Τούρκοι κατέστρεψαν την περιοχή πού οι Έλληνες καλλιεργούσαν και καθιστούσαν εύφορη απ' την Πέργαμο προς τα κάτω μέχρι την ακτή Λίτζια! Περιόδευσα ο ίδιος όλη την περιοχή και πήρα φωτογραφίες των κατεστραμμένων χωριών και αγροκτημάτων. Κατσίκια έβαλαν οι Τούρκοι να βόσκουν μέσα στα ανθηρά και περιποιημένα με μεγάλη επιμέλεια αμπέλια και ξερίζωσαν πολλά στρέμματα καλλιεργημένης γης για να εφοδια­στούν με καύσιμη ύλη.

Τα περισσότερα απ' τα σπίτια των Χριστιανών στην Μικρά Ασία ήταν φτιαγμένα από ξύλινο σκελετό, πού αποτελεί αντισεισμική βάση για τους τοίχους πού γεμίζονταν με πέτρες και αμμοκονία. Οι Τούρκοι γκρέμισαν τα σπίτια τοποθετώντας ένα δοκάρι ανάμεσα απ' τα παράθυρα η απ' την κάσσα της πόρτας και βάζοντας βουβάλια η βόδια να το τραβήξουν.

Turk  Soldier

 Ένας Τούρκος κατοικούσε σε ένα απ' τα σπίτια μαζί με τη γυναίκα του η με τα γίδια του η με άλλα κτήνη και ύστερα γκρέμιζε πολλά σπίτια γύρω γύρω. Όταν η ακτίνα του κύκλου των γκρεμισμένων σπι­τιών γινόταν πολύ μεγάλη και ο Τούρκος δεν βολευόταν μετακινιόταν στο κέντρο μιας άλλης ομάδας σπιτιών. Σκοπός της καταστροφής των σπιτιών ήταν η χρησιμοποίηση των δοκαριών σαν καυσόξυλων.

Την ίδια εποχή καθώς και αργότερα κατά τη διάρκεια του Μεγάλου Πολέμου, οι ραγιάδες κατατάσσονταν με τη βία στο στρατό, όπου τους μεταχειρίζονταν σαν δούλους. Δεν τους έδιναν όπλα, αλλά τους χρησιμοποιούσαν για να ανοίγουν χαρακώματα και σε άλλα παρόμοια έργα και επειδή δε τους έδιναν ούτε τροφή, ούτε ιματισμό η στέγη, μεγάλος αριθμός απ' αυτούς πέθαιναν από πείνα και εντελή παραμέληση.

Η έναρξη της ανεγέρσεως της «Μεγάλης Τουρκικής Βιβλιοθήκης» στη Σμύρνη ήταν πολύ ενδιαφέρουσα σαν αποκάλυψη της νοοτροπίας της φυλής. Χριστιανοί χρησιμοποιούντο για τις εργασίες, οι εργοδηγοί όμως ήταν φυσικά Τούρκοι, (οπλισμένοι με μαστίγια. Όταν μια μέρα επέστησα την προσοχή του γενικού Διοικητού Ραχμί- μπέη πάνω στο γεγονός ότι δεν υπήρχαν αρκετά βιβλία στη γλώσσα τους πού να δικαιολογούν την ανέγερση ενός τόσο μεγάλου κτιρίου, εκείνος μου αποκρίθηκε:

«Το πρώτο πράγμα είναι να έχομε το κτίριο. Όταν έχομε το κτίριο, αναγκαστικά θα βρεθούν και τα βιβλία για να το γεμίσουν, κι αν δεν βρεθούν τότε θα μεταφράσουμε όλα τα Γερμανικά βιβλία στα Τούρκικα».

Η οικοδομή δεν τελείωσε ποτέ και επομένως ούτε βιβλία γράφηκαν...




Georce Horton 

 Προξένου και Γενικού Προξένου των Ήνωμ. Πολιτειών στην Εγγύς Ανατολή επί τριάντα χρόνια.