Η φυγή του Λαού

Θεσμικές αλλαγές της οθωμανικής διοίκησης. Στην Πά­τμο μάλιστα ίδρυσαν οικισμό που έχει βαθιές ρίζες με τον Πόντο.

 Μετά την απομάκρυνση της αυτοκρατορικής οικογένειας και των προυχόντων του κράτους, από την πρωτεύουσα Τραπεζούντα, οι περισσότεροι κάτοικοι της πόλης, για να αποφύγουν την ατίμωση και τα δεινά της δουλείας, διασκορπίσθηκαν πανικόβλητοι όπου μπορούσαν.

Άλλοι έφυγαν στα βουνά και τα φρούρια της ενδοχώρας όπως στις περιοχές της Ματσούκας, Χαλδίας, όπου οι κάτοικοι και οι φρουρές εξακολουθούσαν να αντιστέκονται και να διατηρούν την ελευθερία τους, ενώ άλλοι πρόφτασαν ή κατάφεραν να πάρουν τη συγκατά­θεση των κατακτητών και να καταφύγουν στην Ιβηρία, την Κριμαία, τη Χερσώνα, τη Βλαχία, τη Μολδαβία, την Κωνσταντινούπολη, καθώς και την Ευρώπη αλλά και τη Μακεδονία και τ' άλλα Νησιά, όπως την Πάτμο και αλλού.

Πλάτωνας Αϊβαζίδης

Οι θησαυροί αργυροχρυσοχοΐας και χρυσοκεντητικής, που είναι γνωστοί και που φυλάσσονται στην ιερή μονή της Πάτμου, έχουν ως τόπους προέλευσης τη Σινώπη, την Τραπε­ζούντα, την Αργυρούπολη και τα Άργανα του Πόντου. Εξάλλου οι ιστορικοί δε­σμοί που συνδέουν τα δυο καστρομονάστηρα της ορθοδοξίας αρχίζουν με την ίδρυση της μονής της Πάτμου το 1088 και τελειώνουν με τον δι' αγχόνης θάνατο του Πάτμιου στην καταγωγή πρωτοσύγκελλου Αμάσειας Πλάτωνα Αϊβαζίδη το 1921 από το στρατοδικείο της Αμάσειας.

Ιδιαίτερα στην Ιβηρία, αργότερα διέρρευσαν και άλλοι που είχαν καταφύγει στο εσωτερικό, μετά την υποταγή και των εκεί φρουρίων.

Έτσι από την περιοχή της Ζούζης - Καπήκιοι 250 οικογένειες κατέφυγαν με πλοιάρια στη Ρωμυλία, όπου αποτέλεσαν ξεχωριστή κοινότητα και επί αιώνες ολόκληρους διατήρησαν τον ελληνικό χαρακτήρα τους με πείσμα και φανατισμό. Τέτοια ήταν η πίστη και η αφοσίωση τους προς τα πάτρια και τόση ζωηρή η ανά­μνηση τους για τη πατρίδα τους, ώστε μόλις τα δεινά της καταπίεσης έγιναν πιο υποφερτά, έφυγαν για την πατρίδα τους, και έφεραν στις νέες εστίες τους χώμα από τους τόπους της καταγωγής τους.

Για ένα και μισό περίπου αιώνα μετά την πτώση της Τραπεζούντας και την κατάκτηση της ενδοχώρας, οι Τούρκοι ληστεύουν κυριολεκτικά τους πληθυσμούς του Πόντου με το παιδομάζωμα. Η λεηλασία αυτή φτάνει περίπου μέχρι το 1650.

Από το 1659 αρχίζουν οι Έλληνες του Πόντου να αντιστέκονται στα παιδομαζώματα.

Κρύβουν τους γιους και τις θυγατέρες τους από τα μάτια του κατακτητή. Κατά τον Κάρολο Dietrich, "ο ελληνισμός του Πόντου έχασε μεν την ελευθερία του διατήρησε όμως τη συνέχεια της εθνικής του ζωής. Παρά τις περιπέτειες της φυλής, οι Έλληνες του Πόντου διατήρησαν τη θέση τους τόσο ως αυτόχθονες όσο και ως μετανάστες".

Το 1666 εισάγεται στην τουρκική αυτοκρατορία το τιμαριωτικό σύστημα διοι­κήσεως. Ακριβώς στην εποχή αυτή βρίσκεται η οροθετική γραμμή για την επι­νόηση νέων μεθόδων εξόντωσης του ελληνισμού και του χριστιανισμού γενικότε­ρα. Οι κυρίαρχοι που διορίζονται από το Σουλτάνο ήταν αυτεξούσιοι και κυβερ­νούσαν τον τόπο κληρονομικά, με δικαιώματα ζωής και θανάτου πάνω στους υ­πόδουλους λαούς.

Η τυραννία των σατραπίσκων αυτών ήταν ιδιαίτερα βάρβαρη στον Πόντο. Οι νέοι και νέες δε μπορούσαν να κυκλοφορούν ελεύθερα, αλλά περνούσαν τα ωραιότερα χρόνια της ζωής τους σε κρυψώνες και σε καταφύγια.

 Αχιλλέα Στεφάνου Ανθεμίδη

"ΤΑ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΑ ΣΤΡΑΤΕΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΟΝΤΙΑΚΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ 1912-1924"

Εκδοσεις :μάτι