Τα «θεμέλια» της Παναγίας Σουμελά έθεσαν δύο μοναχοί από την Αθήνα, ο Βαρνάβας και ο Σωφρόνιος το 386. Οι δύο άντρες, θείος κι ανιψιός, οδηγήθηκαν στις απάτητες βουνοκορφές του όρους Μελάς, όταν, σύμφωνα με την παράδοση, εμφανίστηκε εκεί η εικόνα της Παναγίας της Αθηνιώτισσας, την οποία είχε φιλοτεχνήσει ο Ευαγγελιστής Λουκάς.
Στην αρχή οι μοναχοί έχτισαν σε υψόμετρο που φτάνει τα 1.063 μέτρα ένα κελί και αργότερα μια εκκλησία μέσα σε μια σπηλιά, στα «σπλάχνα» του όρους. Το 1860 κοντά στο σπήλαιο χτίζεται ένας τετραώροφος ξενώνας, η διαρρύθμιση του χώρου γίνεται με τέτοιον τρόπο ώστε να μπορεί να καλύψει τις ανάγκες των προσκυνητών, δημιουργείται βιβλιοθήκη, ενώ και γύρω από το μοναστήρι ανοικοδομούνται μικροί ναοί οι οποίοι αφιερώνονται σε άλλους αγίους.
Ο Ναός των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης βρίσκεται σε απόσταση μερικών χιλιομέτρων από τη μονή, όπως και το παρεκκλήσι της Αγίας Βαρβάρας, «έργα» επίσης των δύο Αθηναίων μοναχών.
ΟΙ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΕΥΕΡΓΕΣΙΕΣ
Η Παναγία Σουμελά, αλλά και σχεδόν όλα τα μοναστήρια της περιοχής, απολάμβαναν προνόμια και δικαιώματα τα οποία παραχωρούσαν οι Σουλτάνοι από την άλωση της Τραπεζούντας -το1461- κι έπειτα.
Μέχρι το 1896 τα «φιρμάνια» με τις συγκεκριμένες αποφάσεις φυλάσσονταν μέσα σε ειδικές θήκες στη Μονή. Μάλιστα, δεν ήταν λίγοι οι Σουλτάνοι που με τα χρόνια άρχισαν να πιστεύουν στη «Meryemana» (Μητέρα Μαρία), όπως αποκαλούσαν την Παναγία, να την επικαλούνται στις προσευχές τους, ακόμη και να την επισκέπτονται και να την προσκυνούν.
Τα πανηγύρια, με αφορμή τον εορτασμό της γιορτής της Παναγίας, αποτελούσαν αναπόσπαστο κομμάτι της πνευματικής και κοινωνικής ζωής στον ιστορικό Πόντο.
Στην Παναγία Σουμελά συνέρεαν χιλιάδες πιστοί, Έλληνες Χριστιανοί -από την Ελλάδα, αλλά και από τη Ρωσία, τον Καύκασο, τις Παραδουνάβιες Χώρες, τη Ρουμανία, την Κωνσταντινούπολη- για να ανταλλάξουν ιδέες και απόψεις, ακόμη και να προχωρήσουν σε συνοικέσια.
Σύμφωνα με το τελετουργικό το οποίο μέχρι σήμερα ακολουθείται, μετά τη λιτάνευση της ιερής εικόνας και την ολοκλήρωση της ακολουθίας, «δουλειά» έπιανε ο κεμεντζές, ο ζουρνάς και το νταούλι υπό τους ήχους των οποίων οι προσκυνητές γλεντούσαν για τρεις ολόκληρες ημέρες.
Ωστόσο, δεν ήταν λίγες οι φορές στη μακρόχρονη ιστορία της, που η Μονή έγινε στόχος, εξαιτίας της φήμης, αλλά και του πλούτου της.
Λέγεται μάλιστα ότι έπειτα από μία από τις μεγαλύτερες καταστροφές που υπέστη από την επιδρομή ληστών, την ανασύστασή της ανέλαβε ο Όσιος Χριστόφορος, το 644.
Το αποκορύφωμα όμως ήρθε το 1922, όταν οι φανατισμένοι Νεότουρκοι Κεμαλιστές λήστεψαν και κατέστρεψαν ολοσχερώς το Μοναστήρι. Οι μοναχοί που ζούσαν εκεί το εγκατέλειψαν τελικά για πάντα το Φεβρουάριο του 1923 -με την ανταλλαγή των πληθυσμών που όριζε η Συνθήκη της Λωζάνης.
ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΟΝΤΟ ΣΤΟΝ ΕΛΛΑΔΙΚΟ ΧΩΡΟ
Το 1930 ο τότε πρωθυπουργός της χώρας Ελευθέριος Βενιζέλος επιχειρούσε να εδραιώσει την ελληνοτουρκική φιλία -εκτός των άλλων- και μέσα από έναν κύκλο διπλωματικών επαφών με τον Τούρκο ομόλογό του Ισμέτ Ινονού.
Τότε, μια αντιπροσωπεία με επικεφαλής τον Αμβρόσιο Σουμελιώτη -μοναχό του ιστορικού μοναστηριού- πήγε στον Πόντο για να παραλάβει τα σύμβολα της Ορθοδοξίας. «Eν Eλλάδι υπήρχαν οι Πόντιοι, αλλά δεν υπήρχεν ο Πόντος. Mε την εικόνα της Παναγίας Σουμελά ήλθε και ο Πόντος», έγραψε τότε ο υπουργός Προνοίας της κυβέρνησης του Eλευθερίου Bενιζέλου Λεωνίδας Iασωνίδης.
Η νέα περίοδος, η ελλαδική ιστορία της Παναγίας Σουμελά ξεκινά το 1951, όταν η εικόνα παραχωρείται στο Ίδρυμα Παναγία Σουμελά της Θεσσαλονίκης, το οποίο και αρχίζει την ανέγερση της Μονής, στο Βέρμιο πια, πάνω απ' το χωριό Καστανιά.
Ο μικρός ναός χτίζεται το 1952 και η εικόνα αποκτά και πάλι τη θέση που της αξίζει, ως σύμβολο και προσκύνημα για τους απανταχού Έλληνες του Πόντου κι όχι μόνο.
Γνωρίζατε ότι...
-Μέχρι και σήμερα από το βράχο πάνω στον οποίο είναι χτισμένη η Μονή της Παναγίας Σουμελά στην Τραπεζούντα αναβλύζει νερό το οποίο θεωρείται θαυματουργό ακόμη και από τους μουσουλμάνους.
-Στο παρεκκλήσι της Αγίας Βαρβάρας λέγεται ότι οι μοναχοί έκρυψαν το 1922 την εικόνα της Παναγίας, το σταυρό του αυτοκράτορα Mανουήλ Γ΄ του Κομνηνού και το χειρόγραφο Ευαγγέλιο του Οσίου Χριστοφόρου.
- Μέσα στη βιβλιοθήκη της Μονής βρήκε ο Σάββας Ιωαννίδης -το 1868- ένα χειρόγραφο του Διγενή Ακρίτα.
- Η ονομασία «Σουμελά» προέρχεται από τη φράση «Σου Μελά», «μέσα στο όρος» δηλαδή στο οποίο χτίστηκε το πρώτο μοναστήρι.
Πηγη: Αγγελιοφορος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου