 |
| Άγιος Κωνσταντίνος (Ζουρνατζάντων) |
Στην ανατολική πλευρά της χαράδρας, που ήταν κατάφυτη από έλατα (αλάτια) και σ' ένα πλάτωμα αυτής, κοντά στη μέση, ήταν το χωριό των Ζουρνατζάντων.
Στη δυτική πλευρά και μάλιστα στο νότιο της μέρος, που είχε λιγότερα δέντρα ήταν όλα τα άλλα χωριά αμφιθεατρικά κτισμένα, εκτός από το χωριό των Πιστοφάντων που βρισκόταν σ’ ένα πλάτωμα στο νότιο τελείωμα της χαράδρας, ήταν μάλιστα εξ αιτίας της θέσης του αθέατο από τ’ άλλα χωριά.
Από τ' άλλα χωριά των Τερζάντων, Κοσλαράντων και Τσακαλάντων βρισκόταν αρκετά ψηλά, ενώ των Πινιατάντων και των Ισχανάντων σε πιο επίπεδη τοποθεσία.
Μεταξύ των χωριών Τερζάντων, Κοσλαράντων, Πινιατάντων και Ισχανάντων, η απόσταση ήταν λίγα λεπτά, ενώ η απόσταση αυτών και των Πιστοφάντων, Τσακαλάντων και Ζουρνατζάντων, ήταν πάνω από μισή ώρα. Το χωριό Τσακαλάντων γειτόνευε με το χωριό των Πιστοφάντων.
Τα χωριά αυτά επειδή ήταν σε επίπεδο μέρος κτισμένα δεν είχαν υποστεί επιχωμάτωση και μπορούμε ακόμη και τώρα από τα διατηρούμενα θεμέλια να αναγνωρίσουμε θέσεις και τοπία, εκκλησιών, σπιτιών και σχολείων.
Αντίθετα όσα χωριά βρισκόταν σε ανηφορικές θέσεις έχουν υποστεί πλήρη επιχωμάτωση και κανείς δεν είναι σε θέση να αναγνωρίσει τίποτα από τα κτίσματα που υπήρχαν.
Βοσκότοποι(Τσαΐρια)
Σαν βοσκότοποι χρησιμοποιούνταν οι χώροι που εκτείνονταν από την μεν δυτική πλευρά της χαράδρας από τα χωριά Ισχανάντων, Κοσλαράντων και Τερζάντων μέχρι Πιστοφάντων προς το νότο και από την παραποτάμιο περιοχή μέχρι της κορυφογραμμής Καζουκλή.
Στην ανατολική πλευρά της χαράδρας από το παρεκκλήσι της Αγίας Κυριακής μέχρι έναντι του χωριού Πιστοφάντων προς νότο και από την παραποτάμιο περιοχή μέχρι την κορυφογραμμή Κούπα. Από αυτά ο πρώτος από την δυτική πλευρά ανήκε σ’ όλα τα χωριά, εκτός από των Ζουρνατζάντων και ο δεύτερος από την ανατολική πλευρά ανήκε εξ ολοκλήρου στο χωριό των Ζουρνατζάντων.
Στην ανατολική πλευρά και έναντι του χωριού Πιστοφάντων υπήρχαν δυο κεραμοποιεία(Κερχανάδες).Στην δυτική πλευρά απέναντι αυτών και κάτω από το χωριό των Πιστοφάντων υπήρχε μια παλιά ασβεστοκάμινος.
 |
| Χαμελέτε σον Γιάμπολη |
Κατά μήκος του ποταμού Γιάμπολη υπήρχαν μερικοί υδρόμυλοι(Χαμελέτες),που γινόταν το άλεσμα του σιταριού και του καλαμποκιού. Ο Καπιτσιάρτς(Μυλωνάς) πληρωνόταν σε είδος, που το έλεγαν "καπίτς".
Η ποσότητα του "καπίτς" κυμαινόταν ανάλογα με την κρίση του Μυλωνά. Είναι γνωστό το ανέκδοτο που ένας χωρικός φορτωμένος με τσουπάδια(καλαμπόκια) κατέβαινε στον μύλο για να αλέσει και έκανε την σκέψη:
Ας πάγω σην χαμελέτεν τη κουμπάρομ για να μην πέρμε καπίτς. Αντικρύζοντας τον από μακριά ο μυλωνάς έκανε την σκέψη: Έρτε ο κουμπάρομ να αλέθ τα τσουπάδια και θα πέρα τον διπλό καπίτς (Έρχεται ο κουμπάρος μου ν' αλέσει τα καλαμπόκια του και θα του πάρω διπλή αμοιβή).
Σπάνια ερχόταν στους μύλους αυτούς ν’ αλέσουν Τούρκοι από τις γύρω περιοχές, ίσως και λόγω της μεγάλης απόστασης. Στον ποταμό Χαρτοτής ,επειδή είχε μικρή ποσότητα νερού και διέσχιζε δασώδη περιοχή δεν υπήρχαν υδρόμυλοι.
 |
| Γιάμπολης ποταμός |
Ποτάμια- Γεφύρια
Ο κυριότερος ποταμός στη Σαντά ήταν ο Γιάμπολης. Η πηγή του ήταν στη θέση Τας Κορίν στις νότιες περιοχές και κατά μήκος της χαράδρας της Σαντάς έφτανε στον Εύξεινο Πόντο, στην περιοχή των Σουρμένων.
Μικρότερος ποταμός ήταν ο Χαρτοτής, που ξεκινούσε σαν ρυάκι(ορμίν)από την δυτική πλευρά της χαράδρας, κατά την πορεία του έπαιρνε την μορφή μικρού ποταμού και χυνόταν στον Γιάμπολη στη θέση Διπόταμο, κάτω από το ξέφωτο του Αγίου Ιωάννη. Στον Γιάμπολη ποταμό υπήρχαν πέτρινες γέφυρες.
1.Στο χωριό Πιστοφάντων
2.Στο χωριό Τερζάντων
3.Υπηρχε μια πρόχειρη ξύλινη γέφυρα κάτω από το χωριό των Κοσλαράντων κοντά στον υδρόμυλο Κούρτσογλου.
Στον ποταμό Χαρτοτής υπήρχαν δυο πέτρινες γέφυρες ,λίγο πριν του ξέφωτου του Αγίου Ιωάννη, που η πιο παλιά δεν χρησιμοποιούνταν. Όλες οι γέφυρες διατηρούνται ,εκτός της ξύλινης που βρισκόταν στο χωριό Κοσλαράντων.
Κατεβαίνοντας κανείς από Τερζάντων για τα Σούρμενα διέσχιζε τον ποταμό Χαρτοτής και κατηφορίζοντας έφτανε τον Γιάμπολη, λίγο κάτω από τον Διπόταμο και από εκεί ακολουθώντας τον ποταμό, ως την εκβολή του έφτανε στον Εύξεινο Πόντο
Δάση
Όλα τα δάση της Σαντάς αποτελούνταν από έλατα και μόνο στη βορεινή περιοχή της χαράδρας εμφανιζόταν μια ποικιλία από οξιές και άλλα είδη δέντρων. Τα δάση που βρισκόταν στην ανατολική πλευρά άρχιζαν από την θέση Αγία Κυριακή εκτείνονταν προς βορρά και καταλάμβαναν όλη την παραποτάμιο περιοχή μέχρι το ρυάκι Ζουρνατζάντων(τη Ζουρνατζάντων τ' ορμίν) και από εκεί εκτείνονταν προς τα πάνω μέχρι την κορυφογραμμή Κούπα και προς τον βορρά μέχρι των τελικών ορίων της Σαντάς σε απόσταση 3-5 ωρών.
Άφηναν γυμνή από έλατα την περιοχή από το χωριό των Ζουρνατζάντων μέχρι της κορυφογραμμής και μέχρι του ρυακιού (ορμίν).Ο δρόμος αυτός αποτελούσε ορόσημο του δάσους. Το δάσος αυτο στη θέση απέναντι από το χωριό Τερζάντων άφηνε δυο ξέφωτα(ατσούχια), ένα μεγάλο το Παϊράμ και ένα μικρότερο το Καναβούρ.
Το δεύτερο εξαφανίστηκε μετά την αναδάσωση. Στη συνέχεια το δάσος στο βορρά άφηνε άλλο ξέφωτο που υπήρχαν λίγες καλύβες τα Τσαμουρόπα και λίγο παρακάτω άλλο ξέφωτο πάνω στο λόφο με το παρεκκλήσι του Αγίου Γεωργίου του Μαρετά που ανήκε στο χωριό των Τερζάντων. Το βόρειο μέρος της κορυφογραμμής λεγόταν Πουρούν και εκεί υπήρχαν δυο εγκαταλελειμμένα παρχάρια που ανήκαν στο χωριό των Κοσλαράντων, το Πουρούν και το Καμένον.
Από αυτά το Πουρούν ήταν ορατό από την δυτική πλευρά της χαράδρας, ενώ το Καμένον επειδή βρισκόταν μέσα στη χαράδρα ήταν αθέατο. Λίγο πάνω από την κορυφογραμμή Πουρούν υπήρχε ένας μεγάλος βράχος το Νέκον, από την κορυφή του οποίου έλεγαν ότι όταν ο καιρός ήταν καλός, μπορούσε να αντικρύσει κανείς μέχρι την θάλασσα των Σουρμένων.
Στη δυτική πλευρά της χαράδρας τα δάση άρχιζαν από την βόρεια περιοχή των χωριών Τερζάντων, Πινιατάντων και Ισχανάντων και κατελάμβαναν όλη τη περιοχή από την παραποτάμιο μέχρι των κορυφογραμμών και μέχρι και πέρα των Φτελέν προς βορρά. Στη θέση των Φτελέν και λίγο κάτω από την κορυφογραμμής υπήρχε το σπήλαιο που δόθηκε η τελική μάχη του Χιουτσούμ Ταμπούρι, που επισφράγισε και την καταστροφή της Σαντάς.
Σε μια ώρα απόσταση από το χωριό Τερζάντων υπήρχε το ξέφωτο (ατσούκ) του Αγίου Ιωάννη, που οι κάτοικοι Τερζάντων διατηρούσαν μικρούς κήπους (κεπία). Αμέσως μετά το ξέφωτο αυτο υπήρχε και άλλο ξέφωτο τη Παβλ. Όλα τα ξέφωτα αποτελούσαν τόπους εκδρομών, όσες φορές το επέτρεπαν οι καιρικές συνθήκες.
Ειδικά για το χωριό Ισχανάντων εκδρομική περιοχή ήταν η θέση Φουρνόπον, που απείχε από το χωριό προς τον βορρά 500 μέτρα. Απέναντι από το χωριό Πιστοφάντων και στην ανατολική πλευρά της χαράδρας υπήρχε άλλο δάσος που εκτείνονταν από την παραποτάμιο περιοχή μέχρι και την κορυφογραμμή Κούπα, νότια μέχρι της θέσης τας Κιοπρίν και προς τον βορρά μέχρι της θέσης Κερχανάδων.
Άλλο δάσος υπήρχε μεταξύ των χωριών Τερζάντων και Πινιατάντων ,που αποτελούνταν από μεγάλα έλατα(τη Παγενάντων τ' αλάτια)που αποτελούσαν προστατευτικό έρεισμα, από επιχωμάτωση, για του χωριού Τερζαντων.Το δάσος αυτο καταστράφηκε ολοκληρωτικά.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου