Η κατάκτηση των ελληνικών πόλεων της Μικράς Aσίας από το βασίλειο της Λυδίας

Όπως ήδη τονίσαμε, η εισχώρηση του ελληνικού στοιχείου δεν συνάντησε σοβαρό ανταγωνισμό για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα. Η κατάσταση αυτή άλλαξε με την ανάδειξη του λυδικού βασιλείου σε μεγάλη δύναμη της περιοχής. Έως τότε, οι σχέσεις των Ελλήνων με τα βασίλεια της Φρυγίας και της Λυδίας χαρακτηρίζονταν από αμοιβαίες εμπορικές και πολιτισμικές ανταλλαγές, όπως φαίνεται από την υιοθέτηση του ελληνικού αλφάβητου από τους δύο αυτούς λαούς και από την αφιέρωση από το μυθικό βασιλιά της Φρυγίας Μίδα ενός θρόνου στους Δελφούς, το 700 περίπου π.Χ.

Στις αρχές του 7ου αιώνα ανέβηκε στο θρόνο της Λυδίας, ανατρέποντας μια δυναστεία η οποία χαρακτηρίζεται ως μαιονική, ο Γύγης. Ο φιλόδοξος αυτός νέος άρχοντας σχεδίαζε να επεκτείνει την κυριαρχία του στη δυτική Μικρά Ασία. Αφού πρώτα κατέλαβε την Τρωάδα, έφτασε μέχρι την Προποντίδα. Έπειτα από αυτές τις επιτυχίες, στράφηκε ενάντια στις ελληνικές πόλεις των δυτικών παραλίων. Συγκεκριμένα, εξαπέλυσε επίθεση ενάντια στη Σμύρνη, την Κολοφώνα, τη Μίλητο και τη Μαγνησία στον Μαίανδρο. Από αυτές τις πόλεις, η Σμύρνη και η Μίλητος απέκρουσαν επιτυχώς την εισβολή.

Τα όποια σχέδια του βασιλιά της Λυδίας για άλλη επίθεση ματαιώθηκαν βίαια από εισβολές που προέρχονταν από το βορρά. Συγκεκριμένα, σκυθικά φύλα ανάγκασαν τους Κιμμέριους, λαό που ζούσε στη λιμνοθάλασσα, να μετακινηθεί. Αυτοί, αφού παρέκαμψαν τον Εύξεινο Πόντο, εισέβαλαν στην Ασσυρία, όπου και ηττήθηκαν το 679 π.Χ., αλλά κατάφεραν να εισβάλουν στη Μικρά Ασία και, συνεπικουρούμενοι από θρακικά φύλα, κατέλυσαν το βασίλειο της Φρυγίας. Μια πρώτη εισβολή τους στη Λυδία αποκρούστηκε με τη συνδρομή των Ασσυρίων και του βασιλιά τους Ασουρμπανιμπάλ (Σαρδανάπαλος), αλλά όταν πραγματοποίησαν μια δεύτερη, είχε ήδη προκύψει ρήξη στις σχέσεις του βασιλιά της Λυδίας και αυτού των Ασσυρίων, εξαιτίας της βοήθειας που προσέφερε ο Γύγης στην εξέγερση της Αιγύπτου κατά του ασσυριακού ζυγού. Μόνος του, πλέον, ο Λύδιος μονάρχης σκοτώθηκε στη μάχη ενάντια στους Κιμμέριους και η πρωτεύουσά του καταλήφθηκε, εκτός από την ακρόπολή της.

Οι Κιμμέριοι έπειτα στράφηκαν προς τις ελληνικές πόλεις, κατέστρεψαν τη Μαγνησία του Μαιάνδρου και επιχείρησαν ανεπιτυχώς την κατάληψη της Εφέσου, καταστρέφοντας ωστόσο το ναό της Αρτέμιδος. Η τελική εκδίωξή τους από την περιοχή της Μικράς Ασίας έγινε από το διάδοχο του Γύγη στο θρόνο της Λυδίας, Αρδυ, γεγονός ευεργετικό τόσο για τους Λύδιους όσο και για τις ελληνικές πόλεις.

Ο νέος βασιλιάς της Λυδίας επανέλαβε τις προσπάθειες του Γύγη για επιβολή της εξουσίας του έναντι των ελληνικών πόλεων. Μόνη του επιτυχία, ωστόσο, φαίνεται πως ήταν κατάληψη της Πριήνης. Επί μακρό χρονικό διάστημα οι διάδοχοί του, Σαδυάττης και Αλυάττης, έστρεψαν τις προσπάθειές τους στην κατάληψη της σημαντικότερης πόλης της Ιωνίας, δηλαδή της Μιλήτου.

Ωστόσο, παρά τις δύο νίκες τους σε μάχη και τις συνεχείς επιδρομές τους στην περιοχή της πόλης, τα τείχη της και η ναυτική της δύναμη την κράτησαν ασφαλή. Στο τέλος, ο βασιλιάς Αλυάττης, ο οποίος είχε να αντιμετωπίσει εισβολή των Μήδων στα ανατολικά του σύνορα, έκλεισε ειρήνη με τη Μίλητο, κτίζοντας μάλιστα δύο ναούς της Αθηνάς στη θέση του ενός που κατέστρεψε στη διάρκεια των επιδρομών. Στο ενδιάμεσο, ωστόσο, είχε καταφέρει να κυριεύσει και να καταστρέψει τη Σμύρνη, ενώ στα βόρεια κατέλαβε και την περιοχή της Βιθυνίας.

Ο γιος του Αλλυάτη, Κροίσος, ο οποίος και τον διαδέχτηκε στην εξουσία, έμελλε να εκπληρώσει τις επιδιώξεις του πατέρα του. Βάσει οργανωμένου σχεδίου πέτυχε να υποτάξει το σύνολο των ελληνικών πόλεων της Μικράς Ασίας, επιτιθέμενος διαδοχικά σε καθεμία ξεχωριστά. Η μόνη πόλη την οποία δεν κατέλαβε ήταν η Μίλητος, και αυτό γιατί σεβάστηκε την ειρήνη που είχε συνάψει ο πατέρας του.

Πακτωλός ποταμός

Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του, η Λυδία συγκέντρωσε μεγάλο πλούτο, τόσο από τους φόρους που εισέπραττε από τις ελληνικές πόλεις όσο και από την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων πολύτιμων μετάλλων που βρίσκονταν στην κατοχή του, κυρίως στην κοιλάδα του Πακτωλού ποταμού και στο όρος Τμώλος. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, πως το όνομά του ακόμα και στις μέρες μας είναι συνώνυμο του βαθύπλουτου ανθρώπου, καθώς αυτή ήταν η εντύπωση που έδινε, κυρίως στους Έλληνες, από τους οποίους προέρχονται και όλες οι μαρτυρίες μας για τη βασιλεία του.

Η εντύπωση αυτή καλλιεργήθηκε κυρίως με τα πλούσια αφιερώματα του βασιλιά της Λυδίας προς το μαντείο των Δελφών. Αυτές οι κινήσεις του Κροίσου αποσκοπούσαν στην εύνοια του σημαντικότατου αυτού ιερού, το οποίο βρισκόταν σε θέση να επηρεάζει σημαντικά τις πολιτικές αποφάσεις στον ελληνικό κόσμο. Ταυτόχρονα, εκφραζόταν με αυτό τον τρόπο η επιθυμία του βασιλιά να συμμετάσχει πολιτικά και πολιτισμικά στον ελληνικό κόσμο, προς τον οποίο είχε προφανώς στρέψει τις επιδιώξεις του.

Η περίοδος αυτή της πολυεπίπεδης ανάμειξης του βασιλείου της Λυδίας στις ελληνικές πόλεις της περιοχής έλαβε οριστικά τέλος με την ήττα του βασιλιά Κροίσου από τον Πέρση Κύρο, η οποία θα άνοιγε το επόμενο κεφάλαιο, αυτό της περσικής κατοχής των παραλίων της Μικράς Ασίας.

ΣΤΕΛΙΟΣ ΔΑΜΙΓΟΣ

Ιστορικός