Ο Αλέξανδρος και το βασίλειο του Πόντου

Μιθριδάτης Στ' ο Μέγας

Από τον 5ο αιώνα π.Χ. οι παράλιες πόλεις του Πόντου διατηρούσαν μεν μια αυτονομία και ανεξαρτησία, ωστόσο ήταν φόρου υποτελείς στους Πέρσες και οι Έλληνες κατείχαν μόνο την παραλιακή περιοχή της αποικισμένης χώρας. Αυτά ίσχυαν μέχρι την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου, που δεν ενόχλησε διόλου τον ανατολικό Πόντο.Έτσι, την περίοδο της κοσμοκρατορίας του Μεγάλου Αλεξάνδρου πλήρως ανεξάρτητες οι ελληνικές πόλεις στράφηκαν στο νότο, όπου ανακάλυψαν νέες πηγές πλούτου, όπως σίδηρο, χαλκό, άργυρο.
Όμως, και στα χρόνια των διαδόχων του η γη του Πόντου δεν αποτέλεσε πεδίο ανταγωνισμού και έντονων αντιπαραθέσεων, καθώς ήταν περιφερειακή ως προς τις μεταξύ τους συγκρούσεις για την κατάληψη της εξουσίας. Ιδιαίτερη στιγμή στην ελληνική ποντιακή ιστορία αποτέλεσε το βασίλειο του Πόντου, το οποίο δημιουργήθηκε από τη δυναστεία των Μιθριδατιδών. Ο γενάρχης της δυναστείας, Μιθριδάτης Α', προερχόταν από τους Πάρθους που είχαν συνεργαστεί με τους διαδόχους του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Ωστόσο, ο ίδιος ήρθε σε ρήξη με τον Αντίγονο και αναγκάστηκε να καταφύγει στην Παφλαγονία για να γλιτώσει. Το 281 ή το 280 π.Χ. όρισε πρωτεύουσα του κράτους του την Αμάσεια, «μια καλά οχυρωμένη πόλη του μεσόγειου Πόντου, χτισμένη πάνω στο φαράγγι που βρέχεται από τα νερά του ποταμού Ίρι».
Αφού αυτοαναγορεύθηκε βασιλιάς, κήρυξε το δυτικό Πόντο ανεξάρτητο, με επίσημη γλώσσα τα ελληνικά, και ξεκίνησε την προσπάθεια κατάληψης των παραλιακών πόλεων του Εύξεινου Πόντου, που ήλεγχαν το εμπόριο και τη ναυτιλία. Τον διαδέχτηκε στο θρόνο ο γιος του Αριοβαρζάνης και αυτόν ο Μιθριδάτης Β , ο οποίος συνέχισε την πολιτική των προκατόχων του. Το 245 π.Χ. παντρεύτηκε την αδερφή του βασιλιά Σέλευκου Β', Λαοδίκη,γεγονός που ενίσχυσε τον εξελληνισμό του βασιλείου.

Το θαλασσινό αυτό βασίλειο βασίστηκε στις δεκάδες μικρές και μεγάλες ελληνικές πόλεις και στα πλοία τους. Το νεαρό κράτος στήριξε την οικονομική του ανάπτυξη στους έμπειρους Έλληνες ναυτικούς. Ο Μιθριδάτης Β' συνέχισε τους κατακτητικούς πολέμους, επιχειρώντας να διευρύνει τα εδάφη του, όμως απέτυχε να καταλάβει τη Σινώπη. Χρειάστηκε η μετάβαση στην εποχή του Μιθριδάτη Ε' για να μεταφερθεί η πρωτεύουσα του βασιλείου από την ημιορεινή Αμάσεια στην παραλιακή Σινώπη, την ελληνική μεγαλούπολη της Παφλαγονίας, διασφαλίζοντας έτσι την καλύτερη εποπτεία του.

 Ακολούθησαν τα ταραγμένα χρόνια των Μιθριδατικών Πολέμων, με αποκορύφωμα τη μαζική σφαγή Ρωμαίων και Ιταλών εποίκων το 88 π.Χ. Εντούτοις, ο Ρωμαίος στρατηγός Σύλλας το 86 π.Χ. νίκησε τα στρατεύματα του βασιλιά του Πόντου και τον υποχρέωσε να καταστεί φόρου υποτελής. Ο Α' Μιθριδατικός Πόλεμος τερματίστηκε το 85 π.Χ., αλλά η παύση αποδείχθηκε προσωρινή. Δύο χρόνια αργότερα, το 83 π.Χ., άρχισε ο Β' Μιθριδατικός Πόλεμος, ενώ το 74 π.Χ. ξεκίνησε και τρίτη πολεμική αναμέτρηση. Εξέχουσα μορφή της δυναστείας αναδείχθηκε ο Μιθριδάτης ΣΤ' ο Ευπάτορας (120-63 π.Χ.), ο οποίος προέκτεινε τα όρια του ποντιακού κράτους, ενισχύοντας παράλληλα την ελληνικότητά του, αφού ο ίδιος είχε λάβει ελληνική παιδεία από την Ελληνίδα μητέρα του, είχε νυμφευθεί Ελληνίδα, ενώ στην Αυλή του είχε προσκαλέσει αρκετούς Έλληνες φιλοσόφους, ποιητές και στρατιωτικούς. Πλήθος από ελληνικές συνήθειες διαδόθηκαν τότε στην επικράτεια του βασιλείου και ανάμεσά τους το δωδεκάθεο του Ολύμπου, εκτοπίζοντας σύντομα τις περισσότερες ντόπιες θρησκευτικές δοξασίες, περσικής κυρίως προέλευσης.

 Ο Πόντιος βασιλιάς προκάλεσε μεγάλη αναστάτωση στη Ρώμη, καθώς φιλοδοξούσε να επεκτείνει τα όρια του βασιλείου του πέρα από τη Μαύρη Θάλασσα, περιλαμβάνοντας σε αυτό ρωμαιοκρατούμενες ελληνιστικές περιοχές της Μικράς Ασίας.