ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΠΟΝΤΟ (Μέχρι το 1204)

Οι σπουδαιοτεροι λόγιοι και επιστήμονες του βυζαντινού Πόντου είναι οι εξής:

1) Αέτιος ο Αμισηνός (6ος αι.). Γεννήθηκε στην Αμισό, σπούδασε στην Αλεξάνδρεια ιατρική και έζησε στην Κων/πολη. Έγραψε το έργο «Βιβλία ιατρικά εκκαίδεκα».
2) Τυχικός ο Τραπεζούντιος (560-640). Ίδρυσε σχολή στην Τραπεζούντα, όπου συνέρεαν σπουδαστές απ' όλο τον κόσμο. Δίδασκε αστρονομία και φιλοσοφία.
3) Ο Αμασείας Αστέριος (β' μισό του 4ου αι.). Διακρίθηκε ως εκκλησιαστικός ρήτορας, και ως συγγραφέας βίων Αγίων.
4) Αττικός, Πατριάρχης Κων/πόλεως, συγγραφέας θεολογικών έργων.
5) Θεοδόσιος ο Μελιτηνός (10ος αι.). Ιστοριογράφος που έγραψε ιστορία από κτίσεως κόσμου μέχρι το 948.
6) Ιάκωβος, Μητροπολίτης από τη Μελιτηνή. Έγραψε ιστορικά και άλλα έργα.
7) Ιωάννης Ξιφιλίνος (1064-1075). Δικηγόρος και δικαστής στην αρχή, έγινε πατριάρχης Κων/πόλεως ως Ιωάννης Η'. Έγραψε θεολογικά, κοινωνικά, φιλοσοφικά, νομικά κ.ά. έργα.
8) Ιωάννης Ξιφιλίνος ο νεότερος. Έγραψε επιτομή της ρωμαϊκής ιστορίας του Δίωνος Κασσίου.
9) Ιωάννης Κυριώτης (10ος αι.). Έγραψε ύμνους, επιτύμβια, ελεγείες.
10) Ιωάννης Μαυρόπους. Έγραψε βίους Αγίων.

Ιδιαίτερα ήκμασε στη βυζαντινή περίοδο η επιστολογραφία. Εδώ διακρίθηκαν:

I) Αττικός, Πατριάρχης Κων/πόλεως (από τη Σεβάστεια),

II) Μιχαήλ Γαβράς (14ος αι.), της γνωστής οικογένειας των Γαβράδων.