Στην Ελλάδα, η καθαρεύουσα εξαλείφθηκε από τις εφημερίδες, σιγά σιγά, μέσα στα τέλη της δεκαετίας του 1970. Η χρησιμοποίηση, συχνά, υπερκαθαρευουσιάνικων εκφράσεων θα προκαλούσε, μάλλον, και τότε στον Πόντο, όπως και τώρα, σύγχυση και θα έκανε δυσνόητα τα κείμενα, όταν, ειδικότερα, δεν επρόκειτο για απλές ειδήσεις, αλλά για χρονογραφήματα, σχόλια, κύρια άρθρα κ. τ. λ., τα οποία εμπεριέχουν πάντοτε αρκετόν υποκειμενισμό.
Γνωρίζοντας τις δυσκολίες που θα αντιμετώπιζαν οι αναγνώστες τους, προσπαθούσαν να χρησιμοποιούν γλώσσα που θα ήταν δυνατόν να γίνει κατανοητή από τους περισσότερους. Οι εκδότες π. χ. του περιοδικού Αστήρ του Πόντου της Τραπεζούντας σημειώνουν στον πρόλογο του 1ου τεύχους (1884):
Αποβλέποντες δ’ εν τη εκδόσει του ημετέρου Περιοδικού μάλλον εις την πνευματικήν και ηθικήν ανάπτυξιν της κοινωνίας και του κατά τον Πόντον λαού, παρά εις την ημετέραν υλικήν ωφέλειαν, και επιθυμούντες να καταστήσωμεν αυτό εις πλείστους ευπρόσιτον, και γλώσσαν θα μεταχειριζώμεθα ως οίον τε σαφεστάτην, και την συνδρομήν αυτού ωρίσαμεν ως οίον τε μετριωτάτην...
Στο ίδιο τεύχος, στα Πλουτολογικά, τονίζουν οι εκδότες:
... Τούτου ένεκα και ημείς δια του Περιοδικού ημών προτιθέμεθα, αρυόμενοι εκ της επιστήμης ταύτης τα ουσιωδέστερα και αναγκαιότερα εις τους αναγνώστας ημών μαθήματα να μεταδίδωμεν εις αυτούς ταύτα δια γλώσσης όσον το δυνατόν σαφεστάτης και ευκαταλήπτου.
Χρήση της ποντιακής διαλέκτου γινόταν μόνον κατά τη δημοσίευση ποιημάτων, δημοτικών τραγουδιών, κάποιων ανεκδότων, και ως εκφράσεις μέσα σε διάφορα κείμενα, για την επακριβή απόδοση καταστάσεων ή χαρακτήρων διαφόρων προσώπων.
θα μπορούσε, τέλος, όσον αφορά τη γλώσσα, να σημειωθεί ότι και τα έντυπα του Πόντου ακολούθησαν την ίδια γραμμή πλεύσης με τα ελλαδικά, δηλαδή, άλλη γλώσσα μιλούσε ο Έλληνας στην ιδιωτική του ζωή και άλλη υποχρεωνόταν να γράφει και να διαβάζει.
Είναι χαρακτηριστικό και το εξής γεγονός, όσον αφορά τη γλώσσα στον Πόντο: Σε λόγο του προς τους γονείς και τους μαθητές, το 1885, ο διευθυντής του Φροντιστηρίου Τραπεζούντας Κωνσταντίνος Ξανθόπουλος κάκιζε τους καθηγητές και μαθητές που μιλούσαν την ποντιακή και τους συμβούλευε, οπωσδήποτε, να μιλούν την καθαρεύουσα.
Το μεγάλο πρόβλημα με τη διγλωσσία (καθαρεύουσα και δημοτική) για τους Ελληνοπόντιους ήταν ακόμη μεγαλύτερο, γιατί εκείνοι μιλούσαν μια τρίτη διάλεκτο, που ακολουθούσε μιαν άλλη εξέλιξη.
Την ποντιακή χρησιμοποίησαν στα έντυπά τους οι Ελληνοπόντιοι της Ρωσίας, για ένα διάστημα, μετά το 1926 και το συνέδριο της Μόσχας, που έγινε τον Μάιο εκείνου του έτους, πιστεύοντας ότι έτσι θα πλησίαζαν περισσότερο τους απλούς ανθρώπους, που γνώριζαν να μιλούν μόνον ποντιακά. Γρήγορα, όμως υποχρεώθηκαν και αυτοί εκ των πραγμάτων, να αφήσουν την ποντιακή μόνον για τα ιδιωματικά κείμενα και να γράφουν τα έντυπά τους στη δημοτική, ανάμικτη με στοιχεία της καθαρεύουσας, κάτι που συνέβαινε στην Ελλάδα, λίγο μετά, γιατί οι Ελληνοπόντιοι της Ρωσίας προπορεύθηκαν, από όλους τους άλλους Έλληνες, στη χρήση της δημοτικής στα έντυπά τους.
Είναι γεγονός ότι οι Ελληνοπόντιοι της Ρωσίας είχαν καταλάβει πως η ποντιακή, αν δεν έμπαινε στο σχολείο και δεν χρησιμοποιόταν στα έντυπα, θα αντιμετώπιζε πολύ μεγάλο κίνδυνο να σβήσει, κάτι που στη αρχές του 20ού αιώνα είχε επισημάνει για την τσεχική γλώσσα ο Χάινριχ Τέβελες, συντάκτης της εφημερίδας Βοημία, λέγοντας ότι: Το ποτάμι της γλώσσας μας απειλείται να σβήσει στην άμμο. Δεν είμαστε παρά μορφωμένοι Γερμανοί. ..
Ανάλογα μίλησαν για τους κινδύνους να σβήσει, που αντιμετώπιζε η ποντιακή, ήδη πριν από το 1950, πολλοί Πόντιοι διανοούμενοι, μερικοί από τους οποίους, μάλιστα, βιάστηκαν να τη θάψουν μέσα σε 10 ή 20 χρόνια. Η ποντιακή, όμως, διάλεκτος συνεχίζει να μιλιέται και να γράφεται από χιλιάδες ανθρώπους, ακόμη και το 2015!
Αναφερόμενος στις προσμίξεις που έγιναν στην ποντιακή διάλεκτο και στον ρόλο που έπαιξαν τα έντυπα των Ποντίων στη διαμόρφωση της ομιλούμενης γλώσσας κατά τις τελευταίες ιδιαίτερα δεκαετίες πριν από την ανταλλαγή, ο εκπαιδευτικός και συγγραφέας Σάββας Πορφ. Παπαδόπουλος αναφέρει: Τελικά, για ποια ποντιακά μιλάμε; Για τα αστικά («πολιτανά», «σαϊρλίδικα») ή για τα χωριάτικα («χωρέτ’κα», «κολόζ’κα»; Τα πρώτα μιλιούνταν στις πόλεις του Πόντου και ήταν πολύ επηρεασμένα από τους μορφωμένους της Τραπεζούντας, Σινώπης, Οινόης κ. τ. λ., αλλά και από τους ταξιδεύοντες και μετανάστες.
Σε εφημερίδες του 1900, εκδιδόμενες στην Τραπεζούντα, βρίσκει κανείς διατυπωμένα παράπονα εναντίον εκείνων, που, ταξιδεύοντας, χαλούσαν, όταν γύριζαν πίσω, την παράδοση στην ενδυμασία, στα ήθη και έθιμα κ.τ.λ. και προπαντός στη γλώσσα.
Ο «Ξενητέας» του Φίλωνα Κτενίδη, όπως και ο «Λαζάραγας» του Γεωργίου Κ. Φωτιάδη, γέμουν από ρωσικές λέξεις.
Πάνος Καϊσίδης
Δημοσιογράφος
Το πλοίο της Ινεπολης,
ΑπάντησηΔιαγραφήδιακρίνεται καθαρά το όργανο,,κιθαραρπα,, αγνωστο στον Ελλαδικό κόσμο..