Για τη γυναίκα έλεγαν (έπεσεν, εγουταρεύτεν), ελευθερώθεν, εποίκεν χάταλον. Τη λέξη εγέννεσεν την χρησιμοποιούσαν για τις αγελάδες.
Αν η έγκυος τύχαινε να αρρωστήσει πριν από την γέννα, δεν καλούσαν γιατρό, γιατί οι γιατροί ήσαν άγνωστοι στη Σαντά και η Τραπεζούντα απείχε 12 ώρες .Καλούσαν όμως τη μαμμή που είχαν υπ' όψη να καλέσουν κατά τη γέννα. Μαμμήδες στη Σαντά ήσαν γύρω στο 1900 τη Τσερτάβας η Τόλα, τη Τσίρ η Ελένε, η Τσιαχάβα, η Κερέκη τη Γιαννίτς και ο Θεοδόης τη Γλίτσονος.
Και κατά τα εμπροπόνια, τους πρώτους δλδ. πόνους πριν από τη γέννα, στις περιστάσεις αυτές ενώ μια γυναίκα σήκωνε τα πόδια της εγκύου και τα κρατούσε ψηλά, η μαμή έκανε εντριβές στην κοιλιά,"εζάρωσαν τα μέσα τ'ς και ίσαξα 'τα".
Όταν άρχιζαν οι πόνοι της γέννας (οντάν εντούναν άτεν τα πόνια), καλούσαν αμέσως τη μαμή που της παραστέκονταν και μετά την τοκετό. Όσες γειτόνισσες πληροφορούνταν "τα πόνια τη κοιλοπονήτρας" έτρεχαν να προσφέρουν υπηρεσίες , να παρασταθούν, να δώσουν συμβουλές και θάρρος, μερικές μάλιστα μπαίνοντας στο σπίτι φώναζαν: "Ας σον Αε Λευτέρ' έρχουμαι".
Με τη φράση αυτή επικαλούνταν τη βοήθεια του Αγίου, που ήταν προστάτης των εγκύων γυναικών.
Η πρώτη δουλειά της μαμής μόλις έφθανε στο σπίτι της εγκύου, όπως γράφει και ο Ξενίτας στα Λαογραφικά Κοτυώρων, ήταν :
1.Να την βάλει σε κλινοσκέπασμα μάλλινο χονδρό (χριάμ). Τέσσερις γυναίκες το κρατούσαν από τις τέσσερις άκρες και το κουνούσαν δεξιά και αριστερά για να ευκολύνουν τον τοκετό.
2. Ξέπλεκαν τα μαλλιά της και αφαιρούσαν τα δακτυλίδια. Αυτό ήταν συμβολικό ότι δεν έπρεπε να υπάρχει τίποτε εμπόδιο.
3.Την φορτωνόταν μια γερή γυναίκα κατακέφαλα και την τίναζε μερικές φορές
4. πυροβολούσαν έξω από το σπίτι με οποιοδήποτε όπλο, χωρίς αυτή να έχει είδηση για να τρομάξει και αμολήσει το μωρό·
5. Βάζανε νερό στο παπούτσι του ανδρός της και της δίνανε να πιει, για να εξουδετερώσει το κακό που ίσως να τής έκαμε ο άνδρας της που σηκώθηκε κάποτε και τη δρασκέλισε «έκαβάλκεψεν κ’ επάτεσεν άτεν).
6. Της έδιναν να δαγκάσει τα μαλλιά της· το προηγούμενο κι αυτό προκαλούσαν εμετό, που διευκολύνει τη γέννα με τη διαστολή της μήτρας που προκαλεί.
7. Έκαναν ταξίματα στην Παναγία και τους Αγίους.
8. Αν ήταν μαλωμένη με κάποια γειτόνισσα τη φώναζαν και πότιζε την κοιλοπονήτρα νερό από τη φούχτα της.
Επειδή θεωρούσαν τη γυναίκα κατώτερη από τον άνδρα, γι’ αυτό όταν το μωρό ήταν αγόρι, η χαρά και ο ενθουσιασμός τους ήταν μεγάλος, όλοι ήθελαν να έχουν ένα τουλάχιστο αγόρι «για να μη σκούται τ’ όνεμαν άτουν, και να μη τρώει η χώρα τον βίον άτουν».
Πρώτες περιποιήσεις της λεχώνας.
1) Ζώσιμο της κοιλιάς.
2) Φροντίδες (αχνίσματα) για να πάει ή μήτρα στον τόπο της.
3) Καταπλάσματτα σε περιπτώσεις επιλοχίου πυρετού.
4) Καθαρισμός τού προσώπου της και
5) Κατάκλιση.
Πρώτες περιποιήσεις του μωρού.
1) Κόψιμο τού αφαλού (τσίπα και πέταγμα αυτού).
2) Λούσιμο και αλάτισμα με ψιλό αλάτι για να συγκαίεται, να μη χασεύκεται.
3) Σπαργάνωμα με πανί και κάλυμμα κεφαλιού με λεπτό πανί (τσαμπάρ).
4) Κόψιμο του χαλινού κάτω από γλώσσα.
 |
| Γυναίκα που γεννά μισοξαπλωμένη. Την υποβαστάζει άλλη όρθια αποσπασματικά σωζόμενη μορφή και μιά ακόμη στα πόδια της κρατάει το μωρό. |
Και κατά τα εμπροπόνια, τους πρώτους δλδ. πόνους πριν από τη γέννα, στις περιστάσεις αυτές ενώ μια γυναίκα σήκωνε τα πόδια της εγκύου και τα κρατούσε ψηλά, η μαμή έκανε εντριβές στην κοιλιά,"εζάρωσαν τα μέσα τ'ς και ίσαξα 'τα".
Όταν άρχιζαν οι πόνοι της γέννας (οντάν εντούναν άτεν τα πόνια), καλούσαν αμέσως τη μαμή που της παραστέκονταν και μετά την τοκετό. Όσες γειτόνισσες πληροφορούνταν "τα πόνια τη κοιλοπονήτρας" έτρεχαν να προσφέρουν υπηρεσίες , να παρασταθούν, να δώσουν συμβουλές και θάρρος, μερικές μάλιστα μπαίνοντας στο σπίτι φώναζαν: "Ας σον Αε Λευτέρ' έρχουμαι".
Με τη φράση αυτή επικαλούνταν τη βοήθεια του Αγίου, που ήταν προστάτης των εγκύων γυναικών.
Η πρώτη δουλειά της μαμής μόλις έφθανε στο σπίτι της εγκύου, όπως γράφει και ο Ξενίτας στα Λαογραφικά Κοτυώρων, ήταν :
1.Να την βάλει σε κλινοσκέπασμα μάλλινο χονδρό (χριάμ). Τέσσερις γυναίκες το κρατούσαν από τις τέσσερις άκρες και το κουνούσαν δεξιά και αριστερά για να ευκολύνουν τον τοκετό.
2. Ξέπλεκαν τα μαλλιά της και αφαιρούσαν τα δακτυλίδια. Αυτό ήταν συμβολικό ότι δεν έπρεπε να υπάρχει τίποτε εμπόδιο.
3.Την φορτωνόταν μια γερή γυναίκα κατακέφαλα και την τίναζε μερικές φορές
4. πυροβολούσαν έξω από το σπίτι με οποιοδήποτε όπλο, χωρίς αυτή να έχει είδηση για να τρομάξει και αμολήσει το μωρό·
5. Βάζανε νερό στο παπούτσι του ανδρός της και της δίνανε να πιει, για να εξουδετερώσει το κακό που ίσως να τής έκαμε ο άνδρας της που σηκώθηκε κάποτε και τη δρασκέλισε «έκαβάλκεψεν κ’ επάτεσεν άτεν).
6. Της έδιναν να δαγκάσει τα μαλλιά της· το προηγούμενο κι αυτό προκαλούσαν εμετό, που διευκολύνει τη γέννα με τη διαστολή της μήτρας που προκαλεί.
7. Έκαναν ταξίματα στην Παναγία και τους Αγίους.
8. Αν ήταν μαλωμένη με κάποια γειτόνισσα τη φώναζαν και πότιζε την κοιλοπονήτρα νερό από τη φούχτα της.
Επειδή θεωρούσαν τη γυναίκα κατώτερη από τον άνδρα, γι’ αυτό όταν το μωρό ήταν αγόρι, η χαρά και ο ενθουσιασμός τους ήταν μεγάλος, όλοι ήθελαν να έχουν ένα τουλάχιστο αγόρι «για να μη σκούται τ’ όνεμαν άτουν, και να μη τρώει η χώρα τον βίον άτουν».
Πρώτες περιποιήσεις της λεχώνας.
1) Ζώσιμο της κοιλιάς.
2) Φροντίδες (αχνίσματα) για να πάει ή μήτρα στον τόπο της.
3) Καταπλάσματτα σε περιπτώσεις επιλοχίου πυρετού.
4) Καθαρισμός τού προσώπου της και
5) Κατάκλιση.
Πρώτες περιποιήσεις του μωρού.
1) Κόψιμο τού αφαλού (τσίπα και πέταγμα αυτού).
2) Λούσιμο και αλάτισμα με ψιλό αλάτι για να συγκαίεται, να μη χασεύκεται.
3) Σπαργάνωμα με πανί και κάλυμμα κεφαλιού με λεπτό πανί (τσαμπάρ).
4) Κόψιμο του χαλινού κάτω από γλώσσα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου