Δηλώσεις Τούρκων και σοβιετικών ηγετών για τους αγώνες του Πόντου

Ο διοικητής της 3ης Μεραρχίας του τουρκικού στρατού Καμπίτ Καμίν μπέης, σε αναφορά του προς τον Φρούντζε, Υπουργό τότε των Εξωτερικών της Ου­κρανίας και εκπρόσωπο των σοβιέτ, λέει:

«Εδώ ακόμα δρουν οι Πόντιοι αυτονο­μιστές, οι αρχηγοί των οποίων θέλουν να μας πάρουν τα παράλια της Μαύρης Θά­λασσας και να αναστήσουν το αρχαίο κράτος του Πόντου, το οποίο πέθανε 600 χρόνια πιο μπροστά. Αυτό είναι το κράτος του Μιθριδάτη, που μετατράπηκε αργό­τερα σε τραπεζουντική αυτοκρατορία, της δυναστείας των Κομνηνών».

Και ο Καμίν μπέης διηγείται:

«Στην Κωνσταντινούπολη οργανώθη­κε μυστική αστυνομία Ποντίων. Με το α­ντιτορπιλικό ήρθε μία μεγάλη γκρούπα. Μα τίποτε περισσότερο δε μπόρεσαν να κάνουν. Καίγανε, σκοτώνανε, ληστεύανε. Τα έκαμαν αυτά με μεγάλη βαρβαρότητα».

Αλλά και ο Φρούντζε γράφει στο σημειωματάριό του. «Προ καιρού έγινε επι­δρομή από μία ποντιακή συμμορία». Και αλλού: «Ο λύκος γνωρίζει το μέρος. Καί­ει, σκοτώνει, κλέβει».

Οι εντυπώσεις του Φρούντζε από την περιοδεία του στο θέατρο των επιχειρή­σεων είναι συγκλονιστικές. Σε ένα σημείο ο Φρούντζε ψιθυρίζει: «Τεράστιο νεκρο­ταφείο». Είδανε ένα σκοτωμένο. «Είναι Ρωμιός, είπε ο Μαμήντ. Προ ολίγου τον σκότωσαν. Το κεφάλι του είναι σπασμένο, είναι χτυπημένο με υποκόπανο, μπροστά από μία ώρα τον σκότωσαν».

0 Τούρκος είπε πως «ήταν το πρωί μία συμμορία Ποντίων, η οποία ήθελε να επιτεθεί στο τμήμα σας (εννοούσε του Φρούντζε) μα οι δικοί μας (Τούρκοι) τους κυνήγησαν».

Ο Φρούντζε μπήκε στο ερημωμένο χωριό Καράνταγ Μπέη. Γράφει λοιπόν στο ημερολόγιο του: «Το χωριό αυτό με ιστορία άνω των 400 ετών, είχε 300 σπίτια και κατοικούνταν μόνο από Ρωμαίους. Παράθυρα σπασμένα, πόρτες παραβια­σμένες. Οι δρόμοι ήταν έρημοι, οι κήποι ήταν γεμάτοι από άσπρα φτερά σα να εί­χε χιονίσει. Ήταν πεταγμένα βαρέλια, κάδοι, σπασμένα αλέτρια, τροχοί και α­μάξια. Πεταμένες ενδυμασίες γυναικών και ανδρών, ενώ σκέπαζαν ακόμα τα (αρ­πακτικά) πουλιά τα σώματα των σκοτω­μένων. 0 Φρούντζε κοίταξε από ένα παρά­θυρο το εσωτερικό του σπιτιού και είπε: «Ίδια εικόνα».

Οι σημειώσεις του Φρούντζε είναι συ­ναρπαστικές ως προς την ακρίβεια της περιγραφής και τις λεπτομέρειες. Όπως αναφέρει: «Από την απέναντι πλευρά του δρόμου, έρχονταν κάποιο πλήθος, περί­που 70 άνθρωποι. Κακοντυμένοι με κόκ­κινα και κίτρινα κουρέλια. Το τμήμα που τους συνόδευε, τους χτυπούσε με τους υ­ποκόπανους των όπλων. Ηταν ρακένδυ­τοι, εξαντλημένοι, σα να βγήκαν από τη γη, κι έμοιαζαν με πτώματα που αποτε­λούσαν μία νεκρική πομπή. Οι γυναίκες και τα παιδιά ήταν ξυπόλυτοι και αχτένι­στοι.

Ανάμεσα τους ήταν και ένας παπάς, με σταυρό στο στήθος. Το πλήθος, μόλις είδε ότι το στρατιωτικό τμήμα δεν ήταν τουρκικό, άρχισε να κλαίει πιο δυνατά και να βγάζει γοερές κραυγές απελπισί­ας. Και η σιωπή της σοβιετικής αποστο­λής, καταχωρείται στα ιστορικά μητρώα σαν ένοχη σιωπή»

Αχιλ. Ανθεμίδη, «Τα απελευθερωτικά στρατεύματα του Ποντιακού Ελληνισμού 1912-24» (σελ. 271).