ΑΠΟ ΤΑ ΒΑΘΗ ΤΩΝ ΑΙΩΝΩΝ

Ποτε δεν πιστεψαμε ΟΤΙ  μια μερα θα αναγκαζόμασταν να εγκαταλείψουμε τον παράδεισο μας. Ούτε η μακραί­ωνη ιστορία μας, ούτε και το γεγονός ότι είχαμε επιβιώ­σει εδώ και τρεις χιλιάδες χρόνια μετά από πολλές ει­σβολές και τις τόσες σφαγές μας επέτρεπε να φαντα­στούμε κάτι τέτοιο.
Κατά τη διάρκεια της σύντομης κυ­ριαρχίας του Μεγάλου Αλεξάνδρου από το 336 π.Χ. μέχρι το 323 π.Χ., οι Έλληνες είχαν ήδη ζήσει στη Μικρά Ασία -στην Ιωνία όπως την αποκαλούσαν- πάνω από οκτακόσια χρόνια.

 Η κατάκτηση της Περσικής Αυτοκρα­τορίας από τον Μέγα Αλέξανδρο συντέλεσε στη διάδο­ση του ελληνικού και μικρασιατικού πολιτισμού στις απέραντες εκτάσεις που απλώνονταν από τη Μεσόγειο μέχρι την Ινδία.

Ερείπια Αργυρούπολης

 Μετά τον θάνατο του Αλεξάνδρου, ο εξελληνισμένος Πέρσης άρχοντας, Μιθριδάτης ο Κτί­στης, εκμεταλλεύτηκε την αναταραχή και το 302 π.Χ. ίδρυσε το ανεξάρτητο Βασίλειο του Πόντου στην περιο­χή της οροσειράς του Πόντου και των νοτίων παράλιων της Μαύρης Θάλασσας.

Ο Πόντος άνθισε ως μεγάλο εμπορικό και εκπαιδευτικό κέντρο. Μετά από δεκαετίες πολέμων, οι Ρωμαίοι κατέκτησαν τελικά το Βασίλειο του Πόντου το 63 π.Χ. 0 ελληνικός πολιτισμός, όμως, συνέ­χισε να έχει μεγάλη επιρροή στην περιοχή. Οι κατακτη­μένοι έδωσαν τον πολιτισμό τους στους κατακτητές.

Ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Αδριανός, που υπήρξε γνωστός φιλέλληνας, έζησε για μεγάλα διαστήματα στις περιοχές της Μικράς Ασίας και της Μαύρης Θάλασσας. Μάλιστα, για μία περίοδο έκανε την πόλη του Βυζαντί­ου, που μετονομάστηκε αργότερα Κωνσταντινούπολη, επίσημη έδρα του.

Κατά τη διάρκεια των ταξιδιών του το 125 μ.Χ., ο Αδριανός γνώρισε στη Νικομήδεια της Μικράς Ασίας ένα όμορφο αγόρι, Έλληνα, που τον έλε­γαν Αντίνοο. Ο Αντίνοος αφοσιώθηκε στον Αδριανό και ο Αδριανός τον έπαιρνε μαζί του στα ταξίδια του ως εραστή και σύντροφο.

0 Αδριανός διέταξε να στηθούν πολλά αγάλματα του Αντίνοου και, όταν αυτός πνίγηκε στην τρυφερή ηλικία των είκοσι δύο ετών κατά τη διάρ­κεια ενός ταξιδιού στην Αίγυπτο, ο συντετριμμένος Αδριανός έχτισε μια πόλη στην Αίγυπτο που ονόμασε , Αντινούπολη προς τιμή του νεαρού ευνοουμένου του.

 Έχτισε μεγαλοπρεπή τάφο για τον Αντίνοο και έφτασε ακόμη στο σημείο να κόψει και νομίσματα με τη μορφή  του, προκαλώντας συχνά την οργή των Ρωμαίων συμπατριωτών του.

Οι Έλληνες και οι Ρωμαίοι λάτρευαν πολλούς θεούς εκείνη την εποχή, αλλά περί το 35 μ.Χ. ο Απόστολος Ανδρέας έφερε τον Χριστιανισμό στο βασίλειο του Πό­ντου. Γύρω στα 312 μ.Χ., ο Ρωμαίος Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος πριν από μια μάχη, εναντίον του Μαξεντίου, είδε όραμα το σύμβολο του σταυρού και το χρι­στιανικό σύμπλεγμα ΧΡ συνοδευόμενα από τη φράση «Εν τούτω Νίκα».

 Συμπέρανε, λοιπόν, ότι θα κέρδιζε τον πόλεμο εναντίου του Μαξεντίου, αν ασπαζόταν τον Χριστιανισμό. Ο Κωνσταντίνος διέταξε να χαραχθεί το χριστιανικό σύμπλεγμα ΧΡ σε όλες τις ασπίδες των στρατιωτών του. Και πράγματι, ο Μαξέντιος ηττήθηκε από τα στρατεύματα του Κωνσταντίνου, στον οποίο  ανήκε πλέον όλη η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.

Κωνσταντινούπολη

Δείχνοντας την ευγνωμοσύνη του, ο Κωνσταντίνος έγινε ο πρώτος Ρωμαίος Αυτοκράτορας που έδωσε πλήρη θρησκευτική ελευθερία σε όλους τους χριστιανούς. Το 330 μ.Χ., ο Κωνσταντίνος μετέφερε την πρωτεύουσα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας στο αρχαίο Βυζάντιο δίνοντας στην πό­λη το όνομα Κωνσταντινούπολη.

Αν και ο Πόντος ήταν περιοχή της Βυζαντινής Αυτο­κρατορίας, κατά τη διάρκεια του ενδέκατου και δωδέ­κατου αιώνα τον διοικούσαν οι ντόπιοι Έλληνες φεου­δάρχες. Στις αρχές του ενδέκατου αιώνα, οι Σελτζούκοι Τούρκοι επιχείρησαν να εισβάλουν στον Πόντο, αφού εί­χαν ήδη κυριαρχήσει στις περιοχές του Καυκάσου, αλλά ο Πόντος προέβαλε ισχυρή αντίσταση.

Οι Σελτζούκοι στράφηκαν τότε στην κεντρική Μικρά Ασία και πέτυχαν μια μεγάλη νίκη κατά του βυζαντινού στρατού στη Μά­χη του Μάντζικερτ το 1071, ιδρύοντας αργότερα το Σουλτανάτο του Ικονίου, με πρωτεύουσα την πόλη Ικό­νιο (σημερινή Κόνια). Ο Πόντος αντιστεκόταν ακόμα.

Μετά το 1204, η βυζαντινή αυτοκρατορική οικογένεια των Κομνηνών δημιούργησε την ανεξάρτητη ποντιακή Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας - ένα προπύργιο του ελληνισμού στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας κοντά στα σύνορα με τη Ρωσία. Η αυτοκρατορία αυτή επιβίωσε 257 χρόνια.

Το 1369, με τον ερχομό του Τούρκου κατακτητή Τιμούρ Λανκ (Τιμούρ του Χωλού), που έγινε γνωστός ως Ταμερλάνος, άρχισε ένας νέος κύκλος βίας κατά των χριστιανικών πληθυσμών. Ο Ταμερλάνος, που ισχυριζό­ταν ότι ήταν απόγονος του Τζένγκις Χαν, αποδείχθηκε φανατικός πολέμιος του Χριστιανισμού.

Όταν ο Ταμερ­λάνος έφθασε με τον στρατό του στην Περσία το 1380, έβαλε τους άντρες του να χτίσουν μια πυραμίδα από 70.000 κεφάλια ανθρώπων στο Ισπαχάν και άλλη μία από 90.000 κεφάλια στη Βαγδάτη.

Ήταν μια προειδο­ποίηση στους λαούς των περιοχών αυτών να μην αντισταθούν. Η ασσυριακή πόλη του Τικρίτ λεηλατήθηκε και οι κάτοικοι της σφαγιάστηκαν. Ο χριστιανικός πληθυ­σμός της Περσίας, της Κεντρικής Ασίας και της Κίνας εί­χε σχεδόν αφανιστεί μέχρι το τέλος της τρομερής κυ­ριαρχίας του Ταμερλάνου το 1404.

Οι Οθωμανοί Τούρκοι έφτασαν στα τέλη του δέκατου τρίτου αιώνα. Αλλά ακόμα και όταν έπεσε η Κωνσταντι­νούπολη το 1453, ο Πόντος αντιστάθηκε για ακόμα οχτώ χρόνια μέχρι το 1461. Ήταν το τελευταίο ελληνικό έδα­φος που υποδουλώθηκε στους Τούρκους.

Οι σφαγές και οι μαζικές απαγωγές των ανδρών υπήρξαν κοινές πρακτικές που είχαν στόχο τον εξισλα­μισμό του χριστιανικού πληθυσμού.

Παρά ταύτα, ο Πό­ντος διατηρούσε με πείσμα την ελληνικότητά του και κατά τη διάρκεια των επόμενων 450 ετών ανεγέρθηκαν αναρίθμητες εκκλησίες, μοναστήρια και εκπαιδευτικά ιδρύματα.

Μετά από μια περίοδο ακμής, κατά την οποία Σουλ­τάνος ήταν ο Σουλεϊμάν ο Μεγαλοπρεπής, από το 1520 μέχρι το 1566, η Οθωμανική Αυτοκρατορία άρχισε να καταρρέει και η οθωμανική στρατιωτική υπεροχή έφτα­σε στο τέλος της. Με αδύναμους σουλτάνους και διε­φθαρμένους γραφειοκράτες, οι διοικητικές υποδομές άρχισαν να διαλύονται.

Στις αρχές του 19ου αιώνα, η Οθωμανική Αυτοκρατορία είχε ήδη γίνει γνωστή ως ο  «Ασθενής της Ευρώπης». Από το 1822 μέχρι το 1826, εί χαν σφαγιαστεί 90.000 Έλληνες. Από αυτούς, οι 50.000 ήταν μόνο από τη Χίο και οι 25.000 από την Κωνσταντινούπολη.

Η εξουσία των αδίστακτων Μουσουλμάνων δερεμπέη δων, που έγιναν γνωστοί ως «κύριοι των κοιλάδων»,  έφτασε στο τέλος της το 1840 και στη συνέχεια ο ελληνισμός στον Πόντο και σε άλλα μέρη της Μικράς Ασίας  γνώρισε μια περίοδο εξαιρετικής άνθησης.

Από το 1839  έως το 1856, η κεντρική κυβέρνηση εδραίωσε την κυριαρχία της επιβάλλοντας μεταρρυθμίσεις και αποκαθιστώντας την τάξη, ενώ τα νέα μέτρα ανακούφισαν τις εθνικές μειονότητες, αλλά και τους ίδιους τους Μουσουλμάνους.

 Οι ιστορικοί εμπορικοί δρόμοι από την Τραπεζούντα μέ­χρι την Ταυρίδα ξανάνοιξαν την περίοδο 1829 με 1869. Ο καπνός από τον Πόντο πουλιόταν στις διεθνείς αγορές, ενώ άνοιξαν και νέοι εμπορικοί δρόμοι που εκτείνονταν από την πόλη της Σαμψούντας στη Μαύρη Θάλασσα μέ­χρι τη Βαγδάτη.

 Το κλείσιμο των ορυχείων της Αργυρούπολης (Γκιουμουσανέ) στον Πόντο οδήγησε σε μαζικές μεταναστεύσεις των Ελλήνων. Καθώς οι Πόντιοι εργάτες των μεταλλείων της Αργυρούπολης ταξίδευαν στην πε­ριοχή του Πόντου, φύτευαν άγριες φουντουκιές στα πα­ράλια της Μαύρης Θάλασσας. Τις είχαν φέρει μαζί τους από την Ανατολή.

 Το φουντούκι εξελίχτηκε σε μεγάλη βιομηχανία στην περιοχή, όπως είχε γίνει και με τον καπνό. Ακόμα και τα τσόφλια τα πουλούσαν για καύσιμη όλη. Οι Έλληνες Πόντιοι από τις ορεινές περιοχές όπου εί­χαν εγκατασταθεί στο παρελθόν για να γλιτώσουν από τον οθωμανικό ζυγό, άρχισαν να μετακινούνται πάλι προς τα παράλια της Μαύρης Θάλασσας και από τα ανατολικά του Πόντου προς τα δυτικά. Πληθυσμιακές μετακινήσεις υπήρξαν ακόμη από και προς τον ρωσοκρατούμενο Καύ­κασο και τις νέες κτήσεις της Ρωσίας στη Μαύρη Θάλασ­σα.

Την περίοδο αυτή, η ελληνική ποντιακή κοινωνία γνώ­ρισε εξαιρετική πολιτισμική, πολιτική, κοινωνική και οι­κονομική άνθηση. Χτίστηκαν πάνω από χίλιες εκκλη­σίες. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο αναγνώρισε την αυ­ξανόμενη δύναμη της ποντιακής κοινότητας και ίδρυσε επτά εκκλησιαστικές περιφέρειες στον Πόντο, η καθεμία υπό τη διοίκηση ενός Μητροπολίτη.

Αβδούλ Χαμίτ

Χτίστηκαν ακόμα χίλια ελληνικά σχολεία με εγγεγραμμένους 85.000 μα­θητές το 1900. Αναρίθμητες εφημερίδες, περιοδικά και βιβλία εκδίδονταν στον Πόντο και δραστηριοποιήθηκαν ακόμη και πολλοί επιστημονικοί και πολιτιστικοί σύλλο­γοι. Μέσα στο βραχύ διάστημα των πενήντα ετών,

Πόντιοι είχαν πετύχει να αποκτήσουν την οικονομική υπεροχή στην πατρίδα τους.

Το 1876, σουλτάνος έγινε ο Αμπντούλ Χαμίτ Β' που εισήγαγε μια σειρά από μεταρρυθμίσεις και έθεσε σε ισχύ ένα νέο φιλελεύθερο σύνταγμα που επέτρεψε μια ακόμα σύντομη περίοδο πολιτιστικής και μορφωτικής ανάπτυξη.

Αλλά ο Χαμίτ Β', που έγινε γνωστός ως ο «Αιματηρός Τύραννος», απέσυρε πολύ σύντομα το νέο σύνταγμα και επανήλθε η πολιτική της Αυτοκρατορίας για καταπίεση και σφαγές, ειδικά όσον αφορούσε τις χριστιανικές μειονότητες. Τα επόμενα 32 χρόνια, από το 1876 μέχρι το 1904, περισσότεροι από 255.000 χριστια­νοί σφαγιάστηκαν στην Αυτοκρατορία, από τη Βουλγα­ρία και την Ελλάδα στα δυτικά, μέχρι την Αρμενία στα ανατολικά και την Αίγυπτο στα νότια. Οι ασύνετες πο­λεμικές επιχειρήσεις του Αμπντούλ Χαμίτ επέφεραν τρομερές απώλειες.

Για 3.000 χρόνια, οι Πόντιοι και οι άλλοι χριστιανοί της Μικράς Ασίας είχαν καταφέρει να αντέξουν παρά τις αναταραχές, τις σφαγές και την τυραννία, παρά τα τόσα πρόσωπα των κατακτητών τους. Πώς μπορούσαμε τότε να ξέρουμε ότι αυτή τη φορά δε θα τα καταφέρνα­με;

THEA HALO
"ΟΥΤΕ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΜΟΥ"