Το πρόβλημα του Ναγκόρνο
Καραμπάχ υπήρξε το πρώτο μεγάλο εθνικό πρόβλημα που επανεμφανίστηκε στη
Σοβιετική Ένωση από τα μέσα της δεκαετίας του '80 στη Σοβιετική Ένωση. Η
περιοχή αυτή, κατοικούμενη από Αρμένιους είχε καθεστώς Αυτόνομης Δημοκρατίας,
που υπαγόταν όμως στη Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία του Αζερμπαϊτζάν.
Με την επανεμφάνιση του προβλήματος αυτού έλαβε τέλος το 70κονταετές "πάγωμα" των πραγματικών αντιθέσεων που επέβαλε με σιδερένια βία το σοβιετικό κράτος. Η νομοτέλεια των εθνικών κινημάτων για τη δημιουργία εθνών-κρατών, φάνηκε ισχυρότερη από τη θέληση των επαγγελματιών επαναστατών που πίστεψαν ότι θα μπορούσαν να λειτουργήσουν το ρολόϊ της φύσης με βάση τις ιδεοληψίες τους.
Στο Ναγκόρνο Καραμπάχ υπήρχε ένα αμιγές ελληνικό χωριό στην περιφέρεια Μαρτακέρτ , το Μεχμανά και ένα μικτό, κατοικούμενο από Έλληνες και Αρμένιους, το Ματεκίς. Το πρόβλημα προέκυψε από το γεγονός ότι οι Αρμένιοι διεκδικούσαν την ανεξαρτησία του Ναγκόρνο Καραμπάχ, ενώ οι Αζέροι επεδίωκαν την πλήρη προσάρτησή του.
Έτσι ξεκίνησαν το 1986 οι ένοπλες συγκρούσεις. Τραγικό αποτέλεσμα αυτού του ανταγωνισμού ήταν η σφαγή των Αρμενίων στο Σουμγκάϊτ. Πολλοί Έλληνες του Αζερμπαϊτζάν, φοβούμενοι επιθέσεις εναντίον τους, πήραν το δρόμο της προσφυγιάς.
Αρκετοί κατέφυγαν στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, όπου τους περιέθαλψε ο τοπικός ελληνικός σύλλογος που είχε δημιουργηθεί το 1988. Από το 1989 άρχισε η ένοπλη σύγκρουση που οδήγησε στα πρόθυρα γενικευμένου πολέμου μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν. Στο στρατό του Ναγκόρνο Καραμπάχ, εντάχθηκαν και Έλληνες.
Υπήρχαν επίσης περιπτώσεις Ελλήνων από τη Γεωργία που κατατάχθηκαν εθελοντικά στο στρατό του Καραμπάχ για να βοηθήσουν με αυτό τον τρόπο τον ελληνικό πληθυσμό που κινδύνευε. Από αυτούς αναδείχτηκαν ακόμα και ήρωες πολέμου. Τον Αύγουστο του 1992, η κατάσταση οξύνθηκε και στην περιοχή του Ναγκόρνο Καραμπάχ. Σε επιθέσεις των Αζέρων καταστράφηκαν πολλά χωριά, μεταξύ των οποίων και το Μεχμανά. Για οκτώ μήνες, το ελληνικό χωριό μαζί με πολλά αρμενικά, ήταν στα χέρια των Αζέρων. Τελικά οι Αρμένιοι και οι Έλληνες, κατάφεραν να εκδιώξουν τους επιτιθέμενους.
Οι Έλληνες κάτοικοι της περιοχής προσφυγοποιήθηκαν στην πλειονότητά τους. Μια ομάδα Ελλήνων, εικοσιπέντε ελληνικές οικογένειες του χωριού Μεχμανά του Ναγκόρνο Καραμπάχ, ζήτησε από την ελληνική κυβέρνηση να τους παραχωρήσει άσυλο πολέμου. Τελικά οι περισσότεροι Έλληνες κάτοικοι του Ναγκόρνο Καραμπάχ κατέφυγαν ως πρόσφυγες στο Στεπανακέρτ, πρωτεύουσα της περιοχής, στην Ελλάδα, στην Αρμενία και στη νότια Ρωσία. Στο χωριό παρέμειναν 30 άτομα, ενώ Το ελληνικό σχολείο έκλεισε όταν πέθανε η δασκάλα. Η ελπίδα των εναπομεινάντων κατοίκων παραμένει η ανοικοδόμηση του χωριού και η επιστροφή των προσφύγων.
Βλασης Αγτζιδης
Με την επανεμφάνιση του προβλήματος αυτού έλαβε τέλος το 70κονταετές "πάγωμα" των πραγματικών αντιθέσεων που επέβαλε με σιδερένια βία το σοβιετικό κράτος. Η νομοτέλεια των εθνικών κινημάτων για τη δημιουργία εθνών-κρατών, φάνηκε ισχυρότερη από τη θέληση των επαγγελματιών επαναστατών που πίστεψαν ότι θα μπορούσαν να λειτουργήσουν το ρολόϊ της φύσης με βάση τις ιδεοληψίες τους.
 |
| Πετώντας πάνω από το Στεπανακέρτ, πρωτεύουσα του Ναγκόρνο Καραμπάχ |
Στο Ναγκόρνο Καραμπάχ υπήρχε ένα αμιγές ελληνικό χωριό στην περιφέρεια Μαρτακέρτ , το Μεχμανά και ένα μικτό, κατοικούμενο από Έλληνες και Αρμένιους, το Ματεκίς. Το πρόβλημα προέκυψε από το γεγονός ότι οι Αρμένιοι διεκδικούσαν την ανεξαρτησία του Ναγκόρνο Καραμπάχ, ενώ οι Αζέροι επεδίωκαν την πλήρη προσάρτησή του.
Έτσι ξεκίνησαν το 1986 οι ένοπλες συγκρούσεις. Τραγικό αποτέλεσμα αυτού του ανταγωνισμού ήταν η σφαγή των Αρμενίων στο Σουμγκάϊτ. Πολλοί Έλληνες του Αζερμπαϊτζάν, φοβούμενοι επιθέσεις εναντίον τους, πήραν το δρόμο της προσφυγιάς.
Αρκετοί κατέφυγαν στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, όπου τους περιέθαλψε ο τοπικός ελληνικός σύλλογος που είχε δημιουργηθεί το 1988. Από το 1989 άρχισε η ένοπλη σύγκρουση που οδήγησε στα πρόθυρα γενικευμένου πολέμου μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν. Στο στρατό του Ναγκόρνο Καραμπάχ, εντάχθηκαν και Έλληνες.
Υπήρχαν επίσης περιπτώσεις Ελλήνων από τη Γεωργία που κατατάχθηκαν εθελοντικά στο στρατό του Καραμπάχ για να βοηθήσουν με αυτό τον τρόπο τον ελληνικό πληθυσμό που κινδύνευε. Από αυτούς αναδείχτηκαν ακόμα και ήρωες πολέμου. Τον Αύγουστο του 1992, η κατάσταση οξύνθηκε και στην περιοχή του Ναγκόρνο Καραμπάχ. Σε επιθέσεις των Αζέρων καταστράφηκαν πολλά χωριά, μεταξύ των οποίων και το Μεχμανά. Για οκτώ μήνες, το ελληνικό χωριό μαζί με πολλά αρμενικά, ήταν στα χέρια των Αζέρων. Τελικά οι Αρμένιοι και οι Έλληνες, κατάφεραν να εκδιώξουν τους επιτιθέμενους.
Οι Έλληνες κάτοικοι της περιοχής προσφυγοποιήθηκαν στην πλειονότητά τους. Μια ομάδα Ελλήνων, εικοσιπέντε ελληνικές οικογένειες του χωριού Μεχμανά του Ναγκόρνο Καραμπάχ, ζήτησε από την ελληνική κυβέρνηση να τους παραχωρήσει άσυλο πολέμου. Τελικά οι περισσότεροι Έλληνες κάτοικοι του Ναγκόρνο Καραμπάχ κατέφυγαν ως πρόσφυγες στο Στεπανακέρτ, πρωτεύουσα της περιοχής, στην Ελλάδα, στην Αρμενία και στη νότια Ρωσία. Στο χωριό παρέμειναν 30 άτομα, ενώ Το ελληνικό σχολείο έκλεισε όταν πέθανε η δασκάλα. Η ελπίδα των εναπομεινάντων κατοίκων παραμένει η ανοικοδόμηση του χωριού και η επιστροφή των προσφύγων.
Βλασης Αγτζιδης
