Ο Γουρζουλάς

Οντάν εντώκεν ο Γουρζουλάς ση Σαντά, σ’ Άνθεν το χωρίον εζήνεν είνας γέρος τη Γολιδούς ο Παναέτες, με τη γραίαν άτ, τη Συμέλαν τη Πάρδονος τη θαγατέραν. Ο γιος άτουν  ο Νικόλας ετον σην ξενιτείαν, ση Παϊπουρί τα χωρία κ’ η νύφε άτουν η Μυρίκα επέθανεν σο παιδιν απάν κ’ εφέκεν ατς ένα αγουρόπον τρία χρονών.

Ο Παναέτες σιφτιάν ’κ εσάεψεν τον Γουρζουλάν οντάν ετέρεσεν ότι ο Γουρζουλάς ερχίνεσεν και θερίζ, επαίρεν τη γραίαν, το χάταλον και ήντιαν φαϊστικά και σκευϊκά είχαν, εκλείδωσεν τ’ οσπίτν άτ, εσέγκεν σά μέσα 'τ  τ' ανοιγάρ, κ' επήεν εκρύφτεν σ’ έναν σπέλεν, γαρσί σο χωρίον να ελέπ επεκαικά τ' οσπίτν άτ και να τερεί ντο 'ίνεται σην γειτονίαν.

Ας σα ημέρας έναν ημέραν ο γέρον εσκώθεν σα χαράγματα να πάει λύν μέσα, κι οντάν τερεί τ’ οσπίτν άτουν καπνίζ  έτριψεν τ’ ομμάτια ’τ γιάμ επαρείδεν, εκούξεν και τη γραίαν άτ να καλοτερεί κ’ εκείνε.

-Γραία, είπεν άτεν, εκείνο το έρημον έμουν εθαρρείς καπνίζ;

Αμώ σε κομμενόχρονε, αληθινά καπνίζ· ζαέρ κάποιος εύρεν την Πόλ εύκαιρον (βρήκε ευκαιρία) κ’ εσέβεν απέσ κ' εκάτσεν κά.

-Κι άρ τ’ οσπίτ κλειδωμένον εν αχά και τ’ ανοιγάρν έθε.

-Μέτα κ' εσύ, εθαείς ’κ επόρνεν να εβγαίν άς σο χαπάγκ κιαν. Να επέγνες ετέρνες ποιος  σκύλ υιός εν.

Ο γέρον έτον πολλά φοβετσέας και κομμενοτσίκαρος, άμα για να μη δείκ το μουχανατλούχν ατ σην γραίαν, τ' άλλο την ημέραν  εσκώθεν σύνυχτα πριχούν κελαηδούν’ τα πουλία, επαίρεν τ’ ανοιγάρ τ’ οσπιτί  και στέρια στέρια σο ποδαρομύτ απάν άμον κάτα επήεν σο χωρίον. Ετέρεσεν τ' οσπίτ  σαγκωμένον, το μαντρίν κλειδωμένον, το παραθύρ ασπαλιγμένον και το ρδανίν  εκάπνιζεν.

-Ζαέρ ας σο ρδανίν εκατήβεν τη τσούνας  ο γιόν, είπεν απέσ άτ ο γέρον κ' ένοιξεν την πόρταν. Εσέβεν απέσ κανάν ’κ εύρεν, ας σά πράγματα τιδέν 'κ ετριαλίεν, μαναχόν σ' άψουμον καικά εκείτον έναν γαλπάχ ξυμυτόν άμον τη Γουρζουλά. Αμα καμμίαν διαβαίν σον νουν  ατ  ο Γουρζουλάς έψεν  τ' άψουμαν και ενέσπαλεν εκαικά το γαλπάχν άτ;

Αβούτος είπεν με τον νούν άτ ήμποιος κι αν εν, πολλά ’κί πάει θά έρται. Ας κρύφκουμαι και τερώ απόθεν ατός τη σκύλ και τη γαϊδιάρ ο γιόν ανοί κ' εμπαίν απέσ. Σιφτιάν εκρύφτεν οπίσ σην πόρταν, επεκεί  ένοιξεν το σακονάρ κ' εσέβεν απέσ' κ' ετσίτιζεν επεκειαπέδ'. Να εκαλοτέρνες μοναχόν το μυτίν ατ θα έλεπες.

Πολλά 'κ επήεν και ντο τερεί! Ας σ' αγιάτ απέσ εμπαίν είνας άρθωπος άμον εξωτικόν, το γαλπάχν ατ ξυμυτόν εντούνεν σα δόκια, τα λώματα 'τ κουρκουντέλια, το μυτίν ατ    άμον καγάν, τα γένια 'τ άμον τσάρια και τ' ομμάτια 'τ άμον γόγγυλα.

-Παναΐα, είπεν, απέσ ατ, αβούτος τη σκυλ ο γιον απόθεν εν;

Καμμίαν διαβαίν σην ιδέαν ατ ντο εν ο Γουρζουλάς; Πολλά 'κ εδέβεν εσέβεν απέσ είνας κι άλλος.

-Σελιάκουμ αλέκιμ, είπεν τον σιφτιαζνόν.

-Αλέκιμ σελιάμ, είπεν εκείνος και εκάτσεν άτον σι γιαν άτ σ' αψουμον καικά.

-Που εσ; ερώτεσεν ο πρώτον.

Αργυρούπολη-Gümüşhane

-Κι αρ έστειλες με σην Κιμισχανάν και ήντιναν είπες με όλτς εθέρτσα, άμα είναν πα κατά λάθος εθανάτωσα.

-Ωι, είπεν ο πρώτον, αρ ατό 'κι πρέπ, άμα ας εν, άλλο μ' ευτάς άτο.

Μόσιαν ατότες εκείνος που έτον σο σακονάρ εγροίξεν ντο έσαν Γουρζουλάντ, άμα τσιρνίαν φοάται να βγαλλ.

Σείτια εκαλάτσευαν, εσέβεν απέσ' κ' είνας άλλος, επεκεί δύ' νομάτ, επεκεί κι άλλ έναν σιρίν και τ' οσπίτ εγομώθεν ένας μικρός Γουρζουλάς ετριυλοκλώσκουτον τ' αμπάρ.

-Αβούτος ο μικρόν, έλλεν απέσ ατ ο γέρον, θα βγαλλ το πορτλάχ! και η καρδία 'τ τικ-τικ εντούνεν.

-Εσύ που έσ ερώτεσεν είναν άλλο.

-Ογώ εμ σ' Ισχανάντων κ' ερήμαξα το, άμα τη Γαΐσιονος τον Γιορ τιδέν 'κ επόρεσα να 'φτάγω.

-Δεβάτεν τρει' νομάτ φουρκίστε  άτον, είπεν ο σιφτιαζνόν.

-Εσύ απόθεν έρθες; ερώτησεν είναν άλλο.

-Εγώ έρθα ας σοι Κοσλαράντων, τηνάν είπες με ολτς εθανάτωσα, άμα τ' Αλτήπαρμακ τη νύφεν πα εφούρξα κατά λάθος.

-Ωι, είπεν ο πρώτον κι αρ εσείν άμον ντ' ευτάτεν, αβούτον πα που εν κρυμμένος σο σακονάρ ας θανατώνομε!

Ο γέρον ας σο φόβον ατ ελιγώθεν, εέντον ξερόν ξύλον κι ερούξεν σο σακονάρ. Οντάν επελιγώθεν ετέρεσεν ντο έχεσεν αφκά ατ κ' εγόμωσεν το σιαρβάλν ατ άς σο φόβον άτ. Εσκώθεν κ' ετσίτιξεν σ' οσπίτ' απέσ κανείς 'κ έτον. Εξέβεν κι άμον πουλίν έφυεν  κι ας σον φόβον ατ εφέκεν και τ' οσπίτ ανοιχτόν. Οντάν επήεν ση γραίαν ατ.

-Γέρον, τσ' έτον ερώτεσεν άτον.

-Σιφτιάν πλύσον κι άλλαξο με κ' επεκεί ορώτα με είπεν άτεν.

Διήγηση Προκοπίου Τσαντεκίδη

Γουρζουλάς= προσωποποίηση των επιδημιών χολέρας