Οριζόντιος και κατακόρυφος διαμελισμός του Πόντου.(Γενικά)

Η περιοχή του Πόντου βρίσκεται στο Β.Δ. άκρο της Μ. Ασίας, καταλαμβάνοντας την Ν.Α. αντίστοιχα περιοχή του Ευξείνου Πόντου. Ενώ η απέναντι βόρεια περιοχή του Ευξείνου παρουσιάζεται ομαλή και συνεχίζεται στο εσωτερικό της αχανούς επίπεδης ρωσικής στέπας (όχι, όμως, και η ανατολική περιοχή του Ευξείνου, στις ακτές της οποίας καταλήγουν τμήματα της οροσειράς του Καυκάσου), στη νότια, όπου βρίσκεται ο Πόντος, μόνο στην περιοχή Σαμψούντας, στο δυτικά, το έδαφος είναι ομαλό.

 Εκεί βρίσκεται και η μοναδική πεδινή έκταση, την οποία διαρρέει ο ιστορικός ποταμός Άλυς, ο μεγαλύτερος της Μ. Ασίας, που από τις εκβολές του σ' αυτή την περιοχή είναι πλωτός σε βάθος αρκετών χιλιομέτρων από τη θάλασσα, που, σύμφωνα με τη βιβλιογραφία της εποχής, αντιστοιχεί σε χρόνο περίπου 9 ωρών. Εκτός της περιοχής λοιπόν αυτής, όλος ο υπόλοιπος Πόντος παρουσιάζει πανύψηλα βουνά που καταλήγουν απότομα στη θάλασσα, δημιουργώντας απόκρημνες, σχεδόν απρόσιτες, ακτές, που τέμνονται κάθετα από άπειρους μικρούς και μεγάλους ορμητικούς ποταμούς. 

Το εσωτερικό του Πόντου είναι ορεινό, με μεγάλο υψόμετρο. Κατά κανόνα, το κατοικημένο μέρος των εσωτερικών ποντιακών βουνών βρίσκεται σε υψόμετρο μεταξύ 1.000 - 1.500 μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας. Πάνω από τα 1.500 μέτρα στις περισσότερες περιοχές - μεταξύ 1.800 και 2.300 μέτρων - βρίσκονται τα «Παρχάρια», τα καταπράσινα οροπέδια, όπου καταφεύγουν κατά τους καλοκαιρινούς μήνες οι Πόντιοι κτηνοτρόφοι των αγροτικών και ορεινών περιοχών, αλλά και οι κάτοικοι των αστικών περιοχών για να παραθερίσουν, λόγω του υγιεινού κλίματος. Πρόκειται για ένα βασικό στοιχείο του πολιτισμού των Ελλήνων του Πόντου, που αντανακλάται στα τραγούδια και γενικά στην καθημερινή τους ζωή.

Το έδαφος του Πόντου είναι ορεινό. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν εκτάσεις γης κατάλληλες για καλλιέργεια γεωργικών προϊόντων. Κυριότερα από αυτά είναι το καλαμπόκι, με το οποίο τρέφονται οι αγροτικοί πληθυσμοί καθώς και τα φτωχότερα κοινωνικά στρώματα των πόλεων, τα καρύδια και τα φουντούκια, τα οποία εξάγονται στη Ρωσία και την Ευρώπη και των οποίων η καλλιέργεια συνέχεια επεκτείνεται, τα φασόλια, που εξάγονται κυρίως στη Γαλλία, και άριστης ποιότητας καπνός, κυρίως στο δυτικό Πόντο (Μπάφρα, Αμισός).

Gümüşhane 1932- Αργυρούπολη

 Επίσης, εξαιρετικής ποιότητας οπωρικά παράγονται στις περιοχές των Σαντζακιών Λαζιστάν και Αργυρούπολης, ενώ δημητριακά παράγει κυρίως η περιοχή Αμισού, δυτικά. Μεγάλη ποσότητα ξυλείας από τους Καζάδες Σουρμένων και Κερασούντας εξάγεται στην Αγγλία. Αξιόλογη είναι και η κτηνοτροφία της περιοχής. Μόνο στο Βιλαέτι Τραπεζούντας, στις αρχές του 20ού αιώνα, υπάρχουν 300.000 βόδια και βούβαλοι, 800.000 πρόβατα και αίγες και 50.000 περίπου ίπποι, όνοι και ημίονοι. Κυρίως, όμως, το Βιλαέτι έχει πλούσια κοιτάσματα μετάλλων, τα οποία εξάγονται από τα περίπου 120 μεταλλεία πάνω στα Ποντικά όρη.

 Στο Σαντζάκι Τραπεζούντας βρίσκονται 21 αργυρούχου μολύβδου, 34 χαλκού, 3 χαλκού και μολύβδου, 2 μαγγανίου, 10 σιδήρου, 2 γαιανθράκων. Στο Σαντζάκι Αργυρούπολης βρίσκονται 37 αργυρούχου μολύβδου, 34 χαλκού κ.ά.

 Επίσης, σημαντική είναι η αλιεία της περιοχής, τα περίφημα «Χαψία» (γαύρος) στην περιοχή Τραπεζούντας - είναι μια από τις βασικές τροφές των φτωχών κοινωνικών στρωμάτων, αλλά λόγω της μεγάλης ποσότητας αλιευμάτων χρησιμοποιείται ακόμη και ως λίπασμα στους αγρούς , χαβιάρι στην περιοχή της Μπάφρας και κυρίως στις εκβολές των ποταμών κ.λπ. 

Σημαντικό μειονέκτημα του Πόντου από οικονομική άποψη είναι η έλλειψη ασφαλών λιμένων για τη διακίνηση των προϊόντων που παράγει, παρά την ύπαρξη εκτεταμένων παραλίων και την ύπαρξη όρμων στις μεγάλες πόλεις, που χρησιμοποιούνται για τις ανάγκες αυτές (Τραπεζούς, Πλάτανα, Ορντού, Ζεφύριον μεταξύ Τρίπολης και Κερασούντας κ.λπ.

ΑΝΤΩΝΗ Υ. ΠΑΥΛΙΔΗ

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΟΝΤΙΑΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ

ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ «ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΝΤΟΥ» ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 24

"ΤΟ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟ ΤΡΑΠΕΖΟΥΝΤΑΣ (1900-1914) 

και η ιδεολογική κυριαρχία των Ελλήνων στον Πόντο"