Η ΤΑΜΑΜΑ

Οντας εγεννέθεν έτον, το δέκα τη χρονίας

Κερεκή έλεγαν την μάναν’ ατς και Παπαγιάντς ο κύρσατσ’

έτον το τρίτον το κορίτς, τη Έσπιες τη ποπαδίας

Ποπάς έτον σην Έσπιε, σ’ Αεγέρ την εγκλησίαν, ο κύρσατ σ’

Τρία παιδία είσεν ο ποπάς 

έναν αγούρ κ’ εποίκεν

εκούζεψεν και ασήν χολήν την αμαρτίαν εποίκεν 

Το τρίτον το κορίτς εβάπτισε να ΤΑΜΑΜΑ

Ασό κι ακούει ο Αεγέρτς την προσευχή μ’ 

κι’ έναν αγούρ κι δείμε

 κουζεύω  κι εγώ χολιάσκουμαι και άμαν άμαν 

βάλω  κα βαπτίζα’ το και λέγα’ το ΤΑΜΑΜΑΝ

Κανείται με Θεέ μ’, τα τρία κορίτσια ντ’ εδώκες

 ασήν ψυ μ’ απές κουίζω ταμάμ 

κι άλλον ομούτ κι έχω

αγούρ ντο κε δώκες με, τρανόν γεράν εφέκες.

Επαίρεν άνεμον τη ποπά το πονεμένον την λαλίαν 

έρθεν και εντόκεν πέραν κιάν ση Σουμελάς τα ρασία

Έξεν τον πόνον τη Ποπά, η μάρσα η Παναΐα

 άλλο και ταγιάντσεν η Σουμελά, εποίκεν την ευλογίαν.

 Η Κερεκή εγέννεσεν σον χρόνον απάν ντ’ έρθεν

 εποίκεν αγούρ και σον ποπάν τρανόν χαράν εχάρτσεν

Αλέξανδρον εβάπτισεν ο ποπάς τον γιόν’ ατ 

κι’ έτον τη Έσπιες και τ’ οσπιτί καμάρι .

Αέτς εζήναν έμορφα σην Έσπιε 
η Κερεκή με τον ποπάν εντάμαν

ΤΑΜΑΜΑ

Ντ’ έπαθαν τα ψηλά ρασιά, ντό έχνε και μουρδουλίζνε;

 έναν πρωί, μαύρον πρωί, κρύον και παγωμένον

 ντελάλης ερρούξεν απές ση Έσπιες τα δρόμια.

Οι Ρωμαίοι να τοπλαέφκουνταν σ’ Αεγεργή τα πόρτας.

Τ’ Αεγεργή η εγκλησιά ασόν κόσμον εγομώθεν

 μωρά, τρανοί, μικροί, κλαίγνε και κουίζνε.

 Ν’ αλλοί εμάς και βάΐ εμάς οι Τουρκ τ’ οσπίτια καίγνε.

Ο Τούρκον ο τσανταρμάς εκούιζεν μη φοούστεν

 καν πενήντα χιλιόμετρα μακράν θα κάθουστεν,

 ίσαμ να φεύνε οι Ρουσσάντ,

τ’ εμέτερον οι Ντουσμάν, σην Τραπεζούνταν ντ’ εσέβαν.

Τα πενήντα εγένταν εκατόν

 και τα εκατόν διακόσια 

εξέβαν απάν σα ρασία

 ντο έσαν σονισμένα.

Εχάσεν ο ποπάς τον γιόν 

ενός χρονού ντο έτον

κι ασό πολλά το τέρτν’ ατ

εχάθεν κ’ ο ποπάς, ση εξορίας την στράταν.

Εχάθεν και η Κερεκή 

η μάρσα η ποπαδία 

εφήκεν τρία κορίτσια ορφανά 

σον κόσμον κανάν κι είχαν.

Ασά ορφανά, ασ’ όλα η μικρέσσα

έτον η ΤΑΜΑΜΑ, ασά κορίτσια κι’ άλλο όμορφεσσα

Ελάσκουσαν ση Σεβάστειας τα στράτας

να ψαλαφούν άμον γυρευοί κατ να ευρήκνε τρώγνε.

Έναν ημέραν φωτεινόν, έναν καλόν ημέραν 

εντόκεν η Ταμάμα ση Μουσταφά Οκάϋ την πόρταν 

η πόρτα ενοίεν κι’ έρθεν έμπρατς τη Μουσταφά η θεγατέρα 

Αϊσέ έτον τ’ όνοματ σ’ και είχεν καλόν καρδίαν.

Επαίρεν την Ταμάμαν απές

 εδώκεν φαΐν και γάλαν

εκράτεσεν ατην με τ’ ατέν 

και εγένταν άμον αδέλφια.

Επέρασαν χρόνια πολλά

οι Ρωμαίοι μουαζίρ εγένταν (πρόσφυγες)

Ενέσπαλαν την Ταμάμαν 

ση Τουρκάντων την εγκάλιαν.

Έρθεν ζαμάν έρθεν καιρός 

η Ταμάμα όραμαν είδε 

ψαλαφά τις αδελφές 

ντ’ εφήκεν απές σο Σίβας.

Πενήντα χρόνια επέρασαν

 τ’ αδέλφια τ’ έναν τ’ άλλο εύραν

 τρανόν χαράν, τρανόν Λαμπρή 

Τουρκία και Ελλάδα.

Έναν ημέραν σκοτεινόν

 έναν μαύρον ημέρα 

η Ταμάμα επέθανεν 

σην Αγκυραν την ψυν εφέκεν.

Η Ταμάμα με την αδελφή της Αϊσέ και την οικογένεια της

Κανείς ποπάς κι έρθεν, κανείς ποπάς κι ευρέθεν

 καμπάνα πουθέν κι εντόκεν 

ίνας μολλάς έρθεν επαίρεν ατην

 κι’ άμον Ραϊφέ, σο ταφίν εθέκεν.

Τη Σουμελάς ο ηγούμενον από Θεού έξεν Λαλίαν 

ταρχάλ σην Αγκυρα εσκώθεν έφυεν, να δει την κοινωνίαν

 όντας εκόνεψεν σουμά, πολλά αργώς επέμνεν 

τρισάγιον άντσακ σο ταφίν απάν

 κι έναν κερί επρόφτασεν και εφέκεν.

Γεώργιος Ανδρεάδης

Το παραπάνω πρόχειρο στιχούργημα γράφτηκε αυθόρμητα, λίγη ώρα μετά την τηλεφωνική αγγελία θανάτου της Ταμάμα, που μου γνωστοποίησε από την Άγκυρα ο Καϋχάν Οκάϋ. Επειδή σε ώρες βαθιάς συγκίνησης, το όρια μεταξύ τραγικού και κωμικού είναι δυσδιάκριτα, για αυτόν, που συγκινείται, τηλεφώνησα και διάβασα το κείμενο στον αγαπητό και σεβαστό ηγούμενο της Παναγίας Σουμελά πατέρα Παύλο (σ.σ. τώρα Μητροπολίτης Δράμας), έχοντας εμπιστοσύνη στην κρίση του.

Λίγη ώρα μετά δέχτηκα εκ νέου τηλεφώνημα από τον πατέρα Παύλο, που θέλησε να μου διαβάσει το παρακάτω έμμετρο, που και ο ίδιος από συγκίνηση εμπνεύσθηκε, για τον θάνατο της Ταμάμα.