 |
| Γιάννης Αγγελίδης |
Στην προσωρινή διοικούσα επιτροπή, εκτός των δύο Ποντίων φοιτητών, από το ΑΠΘ συμμετείχαν και ο Σαράντος Ποΐλας και ο Κίμων Οικονόμου. Τα άλλα μέλη του προσωρινού Δ. Σ., με πρόεδρο τον Ευάγγελο Κωστόπουλο, ήταν φοιτητές του πανεπιστημίου Αθηνών. Οι περισσότεροι από τους πρωτοπόρους ανήκαν στη συντηρητική παράταξη, είχαν, όμως, μέσα τους τσαγανό και, κυρίως, είχαν συνείδηση.
Γράφοντας για την ίδρυση της ΕΦΕΕ, ο συνταξιούχος δικηγόρος, Γιάννης Αγγελίδης, σημειώνει: «Το 1956 ήταν διάχυτη στον φοιτητικό κόσμο η απογοήτευση και το αίσθημα της αδικίας από όσα συνέβαιναν γύρω του. Έτσι, η ΕΦΕΕ ήρθε στην ώρα της, τη στιγμή που το ζητούσαν επιτακτικά και πιεστικά οι περιστάσεις».
Η ίδρυση της Εθνικής Φοιτητικής Ένωσης Ελλάδας
 |
| Χαράλαμπος Παπαδόπουλος |
Ο Γιάννης Αγγελίδης γράφει για την ίδρυση της ΕΦΕΕ:
«Στις 6 Απριλίου 1956, με πρωτοβουλία της τότε Επιμορφωτικής Φοιτητικής Ενώσεως Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΕΦΕΠΘ), ιδρύθηκε στα γραφεία της Διοικούσας Επιτροπής Συλλόγων Πανεπιστημίου Αθηνών (ΔΕΣΠΑ), η Εθνική Φοιτητική Ένωση Ελλάδας (ΕΦΕΕ), με ιδρυτικά μέλη την ΕΦΕΠΘ και τη ΔΕΣΠΑ.
Στις 6 Μαΐου 1956 ήρθε στη Θεσσαλονίκη, για τέσσερις ημέρες, η τετραμελής αντιπροσωπεία της ΔΕΣΠΑ, που ορίστηκε από τους Αθηναίους φοιτητές για τη συγκρότηση Προσωρινής Διοικούσας Επιτροπής της ΕΦΕΕ. Την επιτροπή απετέλεσαν οι: Ευάγγελος Κωστόπουλος πρόεδρος, Χαράλαμπος Παπαδόπουλος αντιπρόεδρος, Γιάννης Αγγελίδης γενικός γραμματέας, Δημήτρης Αναστασίου ειδικός γραμματέας, Σαράντος Ποΐλας ταμίας και Κωνσταντίνος Παπαδογεωργόπουλος, Μ. Ράΐζης, Κίμων Οικονόμου σύμβουλοι».
Το καθηγητικό κατεστημένο και οι φοιτητές
Την εποχή εκείνη, δεκάδες ήταν τα προβλήματα των δύο πανεπιστημίων, της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης. Οι καθηγητές- εκτός ελάχιστων εξαιρέσεων- είχαν επιβάλλει αυστηρές διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στους ίδιους και στους φοιτητές τους. Δηλαδή, οι σχέσεις τους ήταν απολύτως τυπικές. Αρκετοί καθηγητές θεωρούσαν τους φοιτητές αναρχικά στοιχεία, ενώ δεν σταματούσαν να τους «κόβουν» στις εξετάσεις μέσα στις σχολές, για να εισπράττουν τις 35 δραχμές από κάθε φοιτητή που εξέταζαν. Γενικά, ο φοιτητής αισθανόταν δέος και τρόμο μπροστά σε πολλούς καθηγητές. Χτυπητές εξαιρέσεις και πραγματικοί φίλοι των φοιτητών, εκτός από μερικούς άλλους, υπήρξαν οι καθηγητές του ΑΠΘ Αλέξανδρος Συμεωνίδης, Γιάννης Κακριδής και Γεώργιος Τσουτσουλόπουλος, οι οποίοι στέκονταν πάντοτε συμπαραστάτες στο πλευρό των φοιτητών.
 |
| Γιάννης Κακριδής |
Ο σημερινός φοιτητής πιθανόν και να μην μπορεί να διανοηθεί καν ότι το 1956 υπήρχαν στα πανεπιστήμια κάποια προβλήματα που τώρα έχουν λυθεί.
Τότε, ο φοιτητής αγόραζε τα πανεπιστημιακά συγγράμματα, και μάλιστα πανάκριβα. Μετά καθιερώθηκε η δωρεάν παιδεία από την κυβέρνηση της Ένωσης Κέντρου, που τη συνέχισε και η δικτατορία. Όσοι αδυνατούσαν να αγοράσουν καινούργια συγγράμματα από τον Σάκκουλα και τον Γαρταγάνη, κατέφευγαν στους «παλιατζήδες», που είχαν τους πάγκους τους στην αριστερή πλευρά της εισόδου στην αυλή του κεντρικού κτιρίου, όπου φάνταζε πάντα, με μεγάλα γράμματα το ρητό «Μούσαις Χάρισι, θύε», δηλαδή θυσίαζε στις Μούσες και τις Χάριτες, δηλαδή μάθαινε γράμματα, αλλά δεν έλεγε με ποιες προϋποθέσεις!
Τρομερή έλλειψη αιθουσών και αμφιθεάτρων
Επιτακτική ανάγκη ήταν τότε, να καθιερωθεί πρόγραμμα παραδόσεων με λιγότερες κενές, ενδιάμεσες, ώρες, ώστε οι φοιτητές να χάνουν λιγότερο χρόνο η να μπορούν να μελετούν συστηματικότερα. Λόγω έλλειψης αιθουσών διδασκαλίας και αμφιθεάτρων, γινόταν μία παράδοση μαθήματος της νομικής σχολής στις 12 το μεσημέρι, ακολουθούσε, στην ίδια αίθουσα, μάθημα της φιλοσοφικής σχολής και μετά μάθημα και πάλι της νομικής!
Καμιά μέριμνα για οικονομική στήριξη
Πολλοί φοιτητές προέρχονταν από φτωχές οικογένειες και είχαν ανάγκη για εργασία κατά τις θερινές διακοπές των μαθημάτων. Ένα μέρος τους, που προερχόταν από γεωργικές οικογένειες, δούλευε το καλοκαίρι ή κατά τις άλλες διακοπές στα χωράφια. Υπήρχαν, όμως, και άλλοι, κάτοικοι μεγάλων πόλεων, που δεν μπορούσαν να δουλέψουν πουθενά. Βεβαίως, τότε, η ανεργία δεν έφτανε τα σημερινά τρομακτικά ποσοστά, γιατί η κυβέρνηση της ΕΡΕ του Κωνσταντίνου Καραμανλή Α', πρόφτασε και έστειλε τους ... πλεονάζοντες στη Γερμανία και στο Βέλγιο. Την επιτακτική αοτή ανάγκη για δουλειά την προέβαλλαν οι φοιτητές, αλλά ποιος τους άκουγε!
Με κανονικό εισιτήριο στα μέσα συγκοινωνίας!!!
Τώρα ο φοιτητής έχει μειωμένο εισιτήριο στις συγκοινωνίες. Τότε πλήρωνε για κάθε μετακίνησή του με αστικά και υπεραστικά λεωφορεία, με τον σιδηρόδρομο. Οι φοιτητές ζητούσαν και μειωμένο εισιτήριο για το θέατρο και τον κινηματογράφο. Αυτό το τελευταίο καθιερώθηκε μετά το 1961.
Καμιά ιατροφαρμακευτική περίθαλψη
Ο φοιτητής δεν είχε ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Κάποιοι γιατροί στο ΑΧΕΠΑ, παράτυπα, εξέταζαν δωρεάν τους φοιτητές, αλλά, βεβαίως, δεν μπορούσαν και να τους
χορηγήσουν φάρμακα.
Τα πανάκριβα δίδακτρα και εξέταστρα
Μεγάλο πρόβλημα ήταν τότε τα πανάκριβα ετήσια δίδακτρα, καθώς και τα εξέταστρα σε κάθε καθηγητή και για κάθε μάθημα. Ορισμένοι ασυνείδητοι καθηγητές — ευτυχώς πολύ λίγοι — «έκοβαν από το μάθημά τους τον φοιτητή, για να ξανάρθει και να πληρώσει πάλι τις 35 δραχμές. Και οι φοιτητές, προπάντων στις σχολές νομική και ιατρική, ήταν χιλιάδες, και τα κέρδη των ασυνείδητων καθηγητών μεγάλα.
Δεν υπήρχε καμιά φροντίδα για φοιτητική στέγη
Το στεγαστικό πρόβλημα των επαρχιωτών φοιτητών, που λύθηκε εν μέρει μετά το 1963, από την κυβέρνηση του Γεωργίου Παπανδρέου Α’, το 1956 ήταν οξύτατο. Οι επαρχιώτες φοιτητές διέμεναν, συνήθως, σε ακατάλληλα δωμάτια, ανήλιαγα και υγρά υπόγεια, όπου δεν μπορούσαν να μελετήσουν. Αναγνωστήριο υπήρχε μόνον στη δημοτική βιβλιοθήκη, που στεγαζόταν, τότε, στο μέγαρο της ΧΑΝΘ, όπου οι θέσεις ήταν μονίμως πιασμένες. Το κυρίως αναγνωστήριο μέσα στο πανεπιστήμιο, στον πρώτο όροφο του παλαιού κεντρικού κτιρίου ήταν και αυτό μονίμως πιασμένο από τους «γνωρίζοντες τα μυστικά του ΑΠΘ». Ένα άλλο αναγνωστήριο λειτουργούσε στη φοιτητική λέσχη, στην οδό Εθνικής Άμυνας, απέναντι και μερικά μέτρα πιο κάτω από τη σημερινή δημοτική βιβλιοθήκη «Γιώργος και Αναστασία Βαφόπουλου». Βρισκόταν στον δεύτερο όροφο του κτιρίου. Τα μικρά αναγνωστήρια, αργότερα, στη γεωπονοδασολογική, στο χημείο και στη φυσικομαθηματική ήταν, σχεδόν, απροσπέλαστα για τους νέους φοιτητές. Η μεγάλη πανεπιστημιακή βιβλιοθήκη χτίστηκε πολύ αργότερα. Έτσι, αρκετοί φοιτητές διάβαζαν στα πάρκα, μπροστά στο παλαιό κτίριο της φιλοσοφικής ή στους χώρους γύρω από το «στρογγυλό» κτίριο του παιδαγωγικού τμήματος που χτίστηκε αργότερα. Πολύ αργότερα χτίστηκαν οι φοιτητικές εστίες και νοικιάστηκαν ξενοδοχεία, όπου κάποιοι ηλίθιοι φοιτητές κάνουν τώρα κατάληψη επί ... δύο χρόνια, ανεμίζοντας τις μαύρες σημαίες της ντροπής και της επιπολαιότητάς τους..
Λεφτά για τα όπλα και όχι για την παιδεία!
Από έλλειψη προγραμματισμού για την παιδεία και επειδή το μεγαλύτερο μέρος - γύρω στο 45% - των κρατικών δαπανών αντιμετώπιζε αμυντικές υποχρεώσεις (που τις επέβαλλαν οι νατοϊκοί σύμμαχοι της Ελλάδας), οι κυβερνήσεις της ΕΡΕ (Εθνική Ριζοσπαστική Ένωση) δεν διόριζαν καθηγητές στα δύο, τότε, πανεπιστήμια. Έτσι, οι ελλείψεις σε διδακτικό προσωπικό ήταν μεγάλες.
Υποσιτισμός πολλών φοιτητών και τραμπούκοι
Η διατροφή, τέλος, των απόρων φοιτητών ήταν ένα, επίσης, μεγάλο πρόβλημα. Δεν υπήρχε καμία άλλη μέριμνα, εκτός από τη φοιτητική λέσχη, που λειτουργούσε, τότε, στη σημερινή οδό Εθνικής Άμυνας, όπου έτρωγαν οι φοιτητές, πληρώνοντας ελάχιστα χρήματα. Ήταν ένα παλιό κτίριο, νεοκλασικό, που oι ξύπνιοι το γκρέμισαν και στη θέση του έχτισαν πολυκατοικία. Στη φοιτητική λέσχη, με τα φαγητά που δεν ήταν καλά, έτρωγαν λίγοι φοτητές.
Οι περισσότεροι έτρωγαν στο φθηνό εστιατόριο «Ζάππειο», Αλεξάνδρου Σβώλου και Εθνικής Άμυνας, στα φαστφουντάδικα «Αφρικάνα», «Ρίο» κ. ά., που λειτουργούσαν στην οδό Εθνικής Άμυνας και χρέωναν φθηνά τα φαγητά της ώρας που πουλούσαν. Γνωστός ως «Μπάμιατζης» και προσφιλής στους φοιτητές ήταν ο ιδιοκτήτης της «Αφρικάνας», του οποίου το πραγματικό όνομα το γνώριζαν ελάχιστοι.
Αυτός με τη γυναίκα του σκοτώνονταν καθημερινά να ταΐσουν ένα μεγάλο μέοος από τον φοιτητόκοσμο της Θεσσαλονίκης. Στην ίδια περιοχή και με στέκια τα καφενεία «Άλφα», στην Εθνικής Άμυνας και Αλεξάνδρου Σβώλου, και «Καφέ Τραμπούκ’», όπως το έλεγαν οι φοιτητές στην Αλεξάνδρου Σβώλου και Ιπποδρομίου-έδρασε λίγο αργότερα αργότερα, η Εθνική Κοινωνική Οργάνωση Φοιτητών (ΕΚΟΦ) της οποίς ο τίτλος παρέπεμπε στο εθνικοσοσιαλιστικό κόμμα του Αδόλφου Χίτλερρ. Ήταν η εποχή που η ΕΦΕΕ πέρασε στα χέρια των αριστερών και κεντρώων φοιτητών και από την πλευρά της ΕΚΟΦ υπήρχαν καθημερινές προκλήσεις.
 |
| Νοέμβρης 1962. Η πρώτη μεγάλη φοιτητική διαδήλωση για το 15% |
Το 15% σύνθημα για δομικές αλλαγές στην παιδεία
Όλη αυτή η κατάσταση εξόργιζε τους φοιτητές, που ξεσηκώθηκαν το 1959-1960 και κατέβηκαν στους δρόμους, ζητώντας να πάει το 15% των κρατικών δαπανών στην παιδεία. Ένα από τα κυρίαρχα αιτήματα των φοιτητών ήταν: «Λεφτά για την παιδεία και όχι για το ΝΑΤΟ». Ήταν η περίοδος που συνεχιζόταν ο αγώνας των Ελλήνων φοιτητών κατά των νατοϊκών δυνάμεων Αγγλίας και Τουρκίας, που καταπίεζαν τους Κυπρίους.
Το σύνθημα «15% για την παιδεία» συμπύκνωνε μέσα του το αίτημα των Ελλήνων φοιτητών και της ελληνικής κοινωνίας για δομικές αλλαγές στην παιδεία. Τότε ήταν - το 1961 - που η άρχουσα τάξη σκλήρυνε ακόμη περισσότερο τη στάση της απέναντι στο φοιτητικό κίνημα και το πολέμησε με «το φοιτητικό της Ασφάλειας, με τους τραμπούκους και με την τρομοκρατία. Το φοιτητικό κίνημα ορθοπόδησε για ένα διάστημα μετά τη δικτατορία, αλλά βάλτωσε στη συνέχεια εξαιτίας του κομματισμού και της μικροπολιτικής. Έτσι, σήμερα, κανείς δεν δίνει την παραμικρή σημασία σε όσα γίνονται και αναφέρονται κατά τις φοιτητικές εκλογές, που χαροποιούν με τα ψεύτικα αποτελέσματα τους εκείνους που τα ανακοινώνουν.
Η «συντήρηση» - τουλάχιστον για την ώρα - κατόρθωσε να βάλει στο περιθώριο το φοιτητικό κίνημα. Από τους δύο (Πόντιους πρωτεργάτες της ΕΦΕΕ, ο Χαράλαμπος Παπα-δόπουλος πέθανε, αφού πρώτα ένιωσε τη χαρά να αναγνωρίζεται η προσπάθεια του από εκείνους που θυμήθηκαν τη Φοιτητική Εβδομάδα. Ο Γιάννης Αγγελίδης, που έδωσε πολλές από τις πληροφορίες για αυτό το δημοσίευμα, μάλλον αναπολεί και μένει με τις αναμνήσεις του, περιμένοντας να γραφεί μια αντικειμενική ιστορία του φοιτητικού κινήματος, από το 1956 και μετά.
Πάνος Καϊσίδης
Δημοσιογράφος- Συγγραφέας
Πηγη: Περιοδικό "ΠΟΝΤΙΑΚΑ" 2010
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου