ΤΟ ΑΝΤΑΡΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ ΣΤΗ ΣΑΝΤΑ

Σύμφωνα με τον Μιλτιάδη Νυμφόπουλο:

«Ο Ευκλείδης κατά τη ρωσική κατοχή είχε καταρτίσει αντάρτικη ομάδα από συγγενείς και φίλους, κατέβαινε στα κοντινά τουρκοχώρια όπου κακομεταχειριζόταν τους Τούρκους. Τα ίδια έκαναν και οι Τσιριπάντ’ στη Δίρχα, όπου τρομοκρατούσαν τους Τούρκους.

 Με το ίδιο αγέρωχο ύφος ο Ευκλείδης κατέβαινε και στα χωριά της Γεμουράς· σ’ ένα μάλιστα χωριό λογομάχησε μ’ ένα μολλά και τον καβαλίκεψε. 

Μιλτιάδης Νυμφόπουλος

Ο Ευκλείδης, συνεχίζει ο Νυμφόπουλος , μαζί με τον Γεώργιο Πηλείδη, κατατάχθηκαν στη ρωσική χωροφυλακή μαζί με τους Σανταίους αξιωματικούς Άγγελο Παρμαξούζ και Παντελή Παστιανίδη. 

 Κατά τον Ιούνη του 1917 Τούρκοι κτηνοτρόφοι πήγαιναν με τα κοπάδια τους στο Μετζίτ. Στου Τσαρταχλού μερικοί Αρμένιοι άρπαξαν 150 πρόβατα του Σεΐτ- αγά. Από τότε αυτός καθώς και ο Σουλεϊμάν Κάλφας, επειδή υποψιάστηκαν ότι ο Ευκλείδης άρπαξε τα πρόβατα, έγιναν οι πιο φανατικοί εχθροί του Ευκλείδη και των Σανταίων».

 Τον Αύγουστο του 1918 ο Σεΐτ - αγάς ήρθε στη Σαντά και ζήτησε από τον Ευκλείδη να του επιστρέφει τα πρόβατα ή 600 παγκανότες· του έδωσε προθεσμία μέχρι  την επιστροφή του από το Παϊπούρτ. Τι να κάμει ο Ευκλείδης, φώναξε τον αδελφό του τον Κώστα και μερικούς συγγενείς του και φίλους και έφυγε στο δάσος. Αργότερα ήρθαν και άλλοι και οι αντάρτες έγιναν 60 και στη συνέχεια 120. Τελευταία όμως περιορίστηκαν σε 13. 

Ο γέρο - Τσιρίπ'ς, Σανταίος, αλλά που παραχείμαζε στη Δίρχα, επειδή κατά τη ρωσική κατοχή κακοποίησε τους γειτόνους του Τούρκους, γι’ αυτό μόλις πλησίασαν οι Τούρκοι, αυτός με μερικούς άλλους, το όλο 12, κατέφυγαν στη Σαντά. Δεν ενώθηκε όμως με τον Ευκλείδη αλλά έδρασε μόνος του.

 Το αντάρτικο κίνημα ευνοήθηκε απ’ αυτή τη φύση του εδάφους (απέραντα και συνεχή πυκνά δάση και φαράγγια), από το κλίμα (το καλοκαίρι ομίχλη πυκνή τις περισσότερες μέρες και το χειμώνα άφθονο χιόνι), αλλά και από το χαρακτήρα του Σανταίου, που ανέκαθεν ήταν φιλελεύθερος και δυσυπότακτος. (σ.σ. που δεν ανέχεται χαλινάρια, που δεν υπακούει εύκολα )