Τη Ήλ’ ο κάστρον στον ποταμό Σέρα

Ο Περικλής Τριανταφυλλίδης αναφέρει και ένα φρού­ριο κοντά στις πηγές του μικρού ποταμού Σέρα, που εκ­βάλλει κοντά στα Πλάτανα. Το φρούριο αυτό, κατά τον Τριανταφυλλίδη, το ονόμασαν τη Ήλ’ ο κάστρον, μάλλον από το όνομα χωριού που βρισκόταν στην περιοχή των πηγών του ποταμού Σέρα. Το φρούριο ήταν χτισμένο πάνω σε ψηλό γκρεμό.

Πλάτανα

Το σχετικό τραγούδι έχει ως εξής:

Όλα τα κάστρα είδα κι όλα εγύρισα 

 άμον τη Ήλ’ τον κάστρον κάστρος ’κ’ έτονε.

 Χίλοι μύρ’ γενιτσάροι πολεμούν άτο, 

 κι ουδ’ επορούν να παίρ’νε κι ουδ’ αφήν’ άτο.

 Σεράντα πόρτας είχεν κι όλα χάλκινα

 κι έναν μικρόν πορτόπον διπλοχάλκινον.

 Σεράντα γενιτσάροι πολεμούν άτο.

—Ντο δί’ς με, νε γενίτσαρε, κι ανοίγω σε;

Την μέραν τράντα άσπρα κι έναν άλογον ...

Τα φρούρια γύρω από τα Πλάτανα και τον Καλάνεμα

Κοντά στα Πλάτανα και στον ποταμό Καλάνεμα υπήρχαν — σύμφωνα με την παράδοση — δύο φρούρια, από τα οποία, το ένα πάρθηκε από τους Τούρκους με τη χρήση του καπνού. Μάζεψαν, δηλαδή, ξύλα οι Τούρκοι κάτω από το φρούριο και άναψαν φωτιά. Ο καπνός που γέμισε το φρούριο ανάγκασε τους υπερασπιστές του να παραδοθούν. Το άλλο φρούριο το κατέλαβαν οι Τούρκοι χρησιμοποιώντας το νερό του ποταμού Καλάνεμα. Συ­γκέντρωσαν το νερό ψηλά, πάνω από το φρούριο, σε μια δεξαμενή, και στη συνέχεια άνοιξαν τη δεξαμενή και τα νερά πλημμύρισαν το φρούριο.

Για τα φρούρια αυτά, αλλά και για άλλα, γύρω από τον ποταμό Καλάνεμα και προς την Τόνγια, διασώζονταν πολλά τραγούδια, τα οποία, όμως, ξεχάστηκαν - όπως αναφέρει ο Περικλής Τριανταφυλλίδης στα «Προλεγόμενα» στους «Φυγάδες» — όταν οι Έλληνες αυτής της περιο­χής εξαναγκάστηκαν να αλλαξοπιστήσουν.

Γράφει, συγκεκριμένα, ο Τριανταφυλλίδης: «...αλλ’ εκμωαμεθανισθέντων των κατοίκων, ελησμονήθησαν και άσματα και παραδόσεις. Εσώζοντο όμως πολλά ακόμη μεταξύ των ολίγων επιζησάντων εν τοις μέρεσι τούτοις χριστιανών, εν τοις περί την Μερσίνην χωρίοις (στην περιοχή Πλατάνων), ταύτα όμως ολονέν εξαλείφονται (διαρκώς χάνονται), και μόνη η μνήμη ότι εσώζοντο και ήδοντο ποτε (τραγουδιόντουσαν κάποτε) διαμένει πλέον εν αυτοίς (συνεχίζει να υπάρχει σε αυτούς, τους κατοί­κους).

Πάνος  Καϊσίδης
Δημοσιογράφος- Συγγραφέας