Ο Φώτης Φωτιάδης και η εφημερίδα "Λαός"

Φώτης  Φωτιάδης

Πριν από εκατό  δέκα περίπου χρόνια (το 1908), ο δημοτικιστής γιατρός Φώτης Φωτιάδης, από το Νεοχώρι Κωνσταντινούπολης, εξέδωσε την εφημερίδα «Λαός», με σκοπό υπερασπισθεί τις απόψεις  του πάνω στο θέμα της γλώσσας, που κυριαρχούσε, τότε, στον ελλαδικό και τον έξω Ελληνισμό.
Ο Φώτης Φωτιάδης (1849-1936), παρά το ιατρικό του επάγγελμα, αναδείχτηκε — όπως σημειώνει ο Εμμανουήλ Κριαράς (Επιλογή από το έργο του) — «σημαντική προσωπικότητα στον χώρο της γλωσσικής αναγέννησης του νέου Ελληνισμού, στον χώρο του δημοτικιστικού κινήματος». Τις γυμνασιακές του σπουδές τις συμπλήρωσε στην Αθήνα, το 1869, σε ηλικία 20 ετών. Μαθητής ακόμη, έκανε διάλεξη στον Φιλολογικό Σύλλογο «Παρνασσός», στην Αθήνα, με θέμα σχετικό με τη γεωλογία.

Ιατρικές σπουδές στη Γερμανία με υποτροφία
Σπούδασε ιατρική στη Γερμανία, με υποτροφία του Κωνσταντινουπολίτη Π. Μαυροκορδάτου. Οι σπουδές του διήρκεσαν έξι χρόνια και η ειδίκευσή του ήταν η ωτορινο-λαρυγγολογία. Οι πρώτες του δημοσιεύσεις αφορούσαν την ιατρική και έγιναν στην Κωνσταντινούπολη. Εργάστηκε ως καθηγητής της τουρκικής ιατρικής σχολής και ως προσωπικός γιατρός του σουλτάνου Αβδούλ Χαμίτ Β’.

Πρόδρομος του εκπαιδευτικού δημοτικισμού
Ο Εμμανουήλ Κριαράς αναφέρει ότι: «Ο Φωτιάδης αναλαμβάνει σε λίγο - μετά το 1898 - έναν αγώνα που θα τον αναδείξει πρόδρομο του εκπαιδευτικού δημοτικισμού και με δημοσιεύματά του αναφερόμενα στη γλώσσα της εκπαίδευσης, αλλά και με την όλη αγωνιστική του δραστηριότητα στον χώρο του γλωσσικού διαφωτισμού.
Ο Φωτιάδης υπήρξε άνθρωπος εξαιρετικά καλλιεργημένος και σε χώρους πέρα από τον επαγγελματικό του κλάδο - θερμός μελετητής και μύστης της αρχαίας σοφίας, καθώς  και των ευρωπαϊκών γραμμάτων. Θυμίζει ανθρωπιστές λογίους άλλων εποχών. Διαπιστώνει από κοντά την αναχρονιστική γλωσσική κατάρτιση που παρέχεται στα παιδιά του, που φοιτούν σε ελληνικά σχολεία της Πόλης. Η αρχαϊστική καθαρεύουσα με μια κενή πολλές φορές προγονοπληξία βασίλευε σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσής μας πριν από τη γλωσσοεκπαιδευτική μεταρρύθμιση του 1917-1920, αλλά και αργότερα ακόμη σε ορισμένες τουλάχιστον περιόδους».

Η επαφή του Φωτιάδη με τα μέσα ενημέρωσης
Με τα μέσα ενημέρωσης ήρθε σε επαφή ο Φώτης Φωτιάδης ήδη από το 1889, όταν δημοσίευσε άρθρα του, σχετικά με τη γλώσσα, στην εφημερίδα «Ταχυδρόμος» της Κωνσταντινούπολης και, αργότερα, το 1907, στο περιοδικό «Νουμάς» της Αθήνας, και πήρε θέση στις διαφωνίες των δημοτικιστών με την τακτική του «Νουμά», αλλά και με τα άρθρα του στο περιοδικό «Λόγος» της Πόλης.
Την εφημερίδα «Λαός» εξέδωσε στην Κωνσταντινούπολη ο σύλλογος που ίδρυσε το 1904 ο Φώτης Φωτιάδης και που ονομαζόταν «Αδερφάτο». Η εφημερίδα «Λαός» έβγαλε το πρώτο φύλλο της στις 16 Νοεμβρίου 1908, ενισχυμένος οικονομικά και από τον Αλέξανδρο Πάλλη, που ζούσε στην Αγγλία και ασχολιόταν με επιχειρήσεις, πλουτίζοντας.

Νίκος  Γιαννιός

Η «συντήρηση» και ο δημοσιογράφος Ν. Γιαννιός
Κυκλοφόρησε στην αρχή ως εβδομαδιαία εφημερίδα και αργότερα ως δισεβδομαδιαία (δύο φορές την εβδομάδα).
Διευθυντής της ήταν ο σοσιαλιστής δημοσιογράφος Νίκος Γιαννιός (1885- 1958). Ο Γιαννιός διεύθυνε την εφημερίδα μέχρι το 9ο φύλλο και μετά  διακόπηκε η συνεργασία μαζί του,  γιατί οι συντηρητικοί κύκλοι της Κωνσταντινούπολης, αλλά και της Αθήνας, ένιωσαν άσχημα από τα ριζοσπαστικά άρθρα του Γιαννιού για το εργατικό κίνημα και για άλλα κοινωνικά θέματα. Ανταποκρίσεις στην εφημερίδα έστελνε από τα Χανιά και ο Ελευθέριος Βενιζέλος, που υπέγραφε με το ψευδώνυμο «Κρητικός».
Η ζωή της εφημερίδας «Λαός» κράτησε έως τον Μάιο του 1909, κυκλοφορώντας 34 φύλλα. Η διακοπή έκδοσης της εφημερίδας οφειλόταν στην αντίθεση προς τη γραμμή  των συντηρητικών και στη διακοπή της οικονομικής ενίσχυσης του Αλέξανδρου Πάλλη.

Ο «Λαός» και η απήχησή του στους αναγνώστες
Έχουν αξία να σημειωθούν στο κλείσιμο αυτού του θέματος οι γενικές παρατηρήσεις που κάνει για την εφημερίδα «Λαός» της Κωνσταντινούπολης ο Εμμανουήλ Κριαράς. Γράφει: «Γεγονός πάντως είναι ότι η εφημερίδα είχε βρει κάποια απήχηση στο κοινό της Πόλης, είχε όμως και αρκετές αδυναμίες και ως προς τη δημοτική, που δημιούργησαν ζητήματα στις σχέσεις του "Αδερφάτου" με τους κορυφαίους δημοτικιστές της εποχής».

Καίτη Μελή Παπαπαναγιώτου

Οικονομολόγος- Δημοσιογράφος