ΤΑ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΑ Ι∆ΡΥΜΑΤΑ ΚΑΤΩ ΑΠ' ΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΚΗ ΕΞΟΥΣΙΑ

Η έκθεση που ακολουθεί σχετικά µε τη συµπεριφορά των Τούρκων απέναντι στα ίδια ιδρύµατα κάτω απ' το Τουρκικό καθεστώς γράφηκε απ' την Dana K. Getchell, που είναι πασίγνωστη µέσα στους    ιεραποστολικούς κύκλους:

Κολέγιο "Ανατόλια" στη Μερζιφούντα

«Στα 1914, όταν άρχισε ο (πρώτος) Παγκόσµιος Πόλεµος, το Anatolia College που λειτουργούσε στην Μερζιφούντα (Marsovan) της Τουρκίας είχε εγγεγραµµένους τετρακόσιους είκοσι πέντε σπουδαστές και το Παρθεναγωγείο του τριακόσιες σπουδάστριες περίπου. Συνολικά χίλια περίπου άτοµα βρίσκονταν µέσα στο Αµερικανικό συγκρότηµα οικηµάτων, στα oποια συνυπολογίζονται οι οικογένειες των καθηγητών, το υπηρετικό προσωπικό µε τις οικογένειες τους και η Αµερικανική παροικία. Στο τέλος του 1914 οι Αµερικανοί µόλις είχαν αποπερατώσει την οικοδοµή ενός µεγάλου νοσοκοµείου, το οποίο κατέλαβαν οι Τούρκοι πριν να προφθάσει να εγκατασταθεί σ' αυτό ο Αµερικανός γιατρός.

«Στα 1915 έλαβε χώρα η εκτόπιση των Αρµενίων στην αρχή της ανοιξης αυτού του έτους. Απ' τους δέκα πέντε ντόπιους καθηγητές κι απ' το υπηρετικό προσωπικό που αριθµούσε δέκα πέντε άτοµα ακόµα, εκτοπίσθηκαν είκοσι άτοµα, όλοι άνδρες, και απ' ότι µπόρεσαν να µάθουν οι αρχές του κολεγίου σκοτώθηκαν όλοι, γιατί δεν ακούστηκε γι αυτούς τίποτε από τότε.

«Ο οικονόµος του κολεγίου την εποχή εκείνη πήγε στην αγορά για τη συνηθισµένη δουλειά του και δεν γύρισε ποτέ. Ένας πασίγνωστος Τούρκος δικηγόρος των πόλεων που συνδεόταν τότε µε το κολέγιο, µε πληροφόρησε ότι αν πήγαινα µαζί του σ' ένα ορισµένο σηµείο ενός αµπελιού κοντά στην πόλη θα µου έδειχνε το πηγάδι µέσα στο οποίο είχαν ρίξει το πτώµα του ανθρώπου εκείνου. Ήταν πάρα πολύ στενοχωρηµένος εξ αιτίας της πράξης αυτής που είχε διαπραχθεί. 

«Στη διάρκεια του Ιουνίου του 1915, συνόδευσα µια οµάδα από δέκα Αµερικανίδες κυρίες και παιδιά που πήγαιναν στην Κωνσταντινούπολη µέσω Άγκυρας, γιατί ο δρόµος απ' τη Μαύρη Θάλασσα είχε αποκλειστεί. Όταν έφθασα στην Κωνσταντινούπολη πληροφορήθηκα για την εκτόπιση των Αρµενίων προς το εσωτερικό και ειδικά απ' την Μερζιφούντα και τα περίχωρα της. Επί πολλές µερες προσπάθησα να επιτύχω απ' τον Ταλαάτ Πασά τη άδεια να γυρίσω στη Μερζιφούντα, αλλ' εκείνος µου την αρνήθηκε µε τη δικαιολογία ότι «γίνονταν σοβαρά πράγµατα» στο εσωτερικό και ότι ο καιρός δεν ήταν κατάλληλος για τους ξένους να ταξιδεύουν.

Αργότερα, όταν µάθαµε ότι περισσότεροι από τετρακόσιους Αρµένιοι είχαν συγκεντρωθεί µέσα στα οικήµατα των Αµερικανών, ειδοποιήθηκε σχετικά ο Ταλαάτ και του πήραµε την υπόσχεση ότι κανένας απ' τους Αρµενιους που βρίσκονταν µέσα σε Αµερικανικά οικήµατα δεν θα εκτοπιζόταν. Στηριζόµενη στην υπόσχεση αυτή έστειλα ένα τηλεγράφηµα στους συνεργάτες µου στην Μερζιφούντα και αφού πέτυχα κείνες τις µέρες την αδεια να ταξιδέψω, έσπευσα να επιστρέψω στη δουλειά µου. Μόλις έφθασα στην Μερζιφούντα, έµαθα ότι η πρώτη µεγάλη εκτόπιση εκείνων που είχαν καταφύγει µέσα στα Αµερικάνικα οικήµατα είχε γίνει την προηγούµενη µέρα.

Εκτοπίσεις Αρμενίων

«Ύστερα από δυο µέρες ήρθαν στα κτίρια µας Τούρκοι χωροφύλακες και µας ζήτησαν τις µαθήτριες του Αµερικάνικου Παρθεναγωγείου, σαράντα εννιά τον αριθµό. Η αξίωση αυτή επαναλήφθηκε µέσα στην ίδια µέρα υστερα από διαταγή της Τουρκικής Κυβερνησης και έτσι όλα εκείνα τα κορίτσια ξεκίνησαν για ένα ταξίδι έξ  ηµερων πάνω στον δρόµο απ' την Μερζιφούντα για την Σεβάστεια. ∆υο απ' τις Αµερικανίδες διδασκάλισσες επέµειναν και πέτυχαν την αδεια ν' ακολουθήσουν τα κορίτσια αυτά στο ταξίδι τους µια µέρα υστερα απ' το ξεκίνηµα τους και τα πρόφτασαν υστέρα από έξη µέρες τη στιγµή ακριβώς που έµπαιναν στη Σεβάστεια. Ύστερα από ενέργειες που έκαναν οι Αµερικανίδες αυτές επί πολλές µερες προς τον ∆ιοικητή (βαλή) της περιοχής, πέτυχαν επιτέλους την άδεια να επιστρέψουν όλα αυτά τα κορίτσια στο Παρθεναγωγείο της Μερζιφούντας.

«Όταν άρχισαν οι εκτοπίσεις στα 1915 στη Μερζιφούντα κατοικούσαν δώδεκα χιλιάδες Αρµένιοι. Όταν είχαν τελειώσει οι εκτοπίσεις µόλις χίλια άτοµα αυτής της εθνικότητας µπορούσε κανείς να βρει µέσα στην πόλη αυτή.

Η πλήρης εξόντωση των Αρµενίων στην παραπάνω πόλη είναι µόνο ένα παράδειγµα για το τι έλαβε χώρα µέσα σ' όλο τον πληθυσµό της Σεβάστειας.

«Τον Ιανουάριο του 1916 άρχισαν οι εκτοπίσεις των Ελλήνων από τη Μαύρη Θάλασσα. Οι Έλληνες αυτοί περνούσαν µέσα απ' την πόλη της Μερζιφούντας κατά χιλιάδες, περπατώντας οι πιο πολλοί όλο το δρόµο των τριών ηµερων µέσα απ' τα χιόνια και τη λάσπη του χειµώνα. Χιλιάδες πέθαναν στον δρόµο από εξάντληση και άλλοι έφτασαν στην πόλη της Μερζιφούντας σε οµάδες από πενήντα, εκατό και εκατόν πενήντα άτοµα µε τη συνοδεία πάντοτε Τούρκων χωροφυλάκων. Το άλλο πρωί οι δυστυχείς αυτοί πρόσφυγες εξακολούθησαν και πάλι την οδοιπορία επάνω στον δρόµο για να εξοντωθούν µ' αυτόν τον τρόπο πιο σίγουρα παρά µε άµεση σφαγή που είχαν  υποστεί πρωτύτερα οι Αρµένιοι.

«Στα 1917 κατά τα τέλη του χειµώνα άρχισε µια δεύτερη εκτόπιση Αρµενίων απ' την παραλία της Μαύρης Θάλασσας και όλοι εκείνοι πού είχαν αναγκαστεί να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους υπέστησαν την ίδια µεταχείριση.

«Στις 16 Μαΐου, οι δέκα πέντε Αµερικανοί, άνδρες, γυναίκες και παιδιά εξαναγκάσθηκαν να υποστούν την δοκιµασία αυτή — να εγκαταλείψουν τα σπίτια και τις περιουσίες τους — για το µακρυνό αυτό ταξίδι δια ξηράς.

Την ίδια µέρα Τούρκοι στρατιώτες κατέλαβαν τις Αµερικανικές εγκαταστάσεις και όλα τα κτίρια χρησιµοποιήθηκαν σαν κεντρικό νοσοκοµείο.

«Ύστερα από εξ  βδοµάδες τέσσερις απ' την παραπάνω οµάδα γύρισαν πίσω στη Μερζιφούντα µε άδεια του Ταλαάτ Πασά µε την συµφωνία ότι θα µπορούσαν να ξαναπάρουν τα σπίτια τους και να χρησιµοποιήσουν τα σχολικά κτίρια για εκπαιδευτικούς σκοπούς. Τα κτίρια, µε εξαίρεση τα σπίτια, τα οποια ξαναπάρθηκαν µε µεγάλη δυσκολία, δεν ξαναδόθηκαν ποτέ πίσω, παρά χρησιµοποιούνταν διαρκώς απ' τις Τουρκικές στρατιωτικές Αρχές µέχρι της ανακωχής που έγινε τον Μάρτιο του 1919.

«Η µεταχείριση των Αµερικανών και των αµερικανικών περιουσιών µέσα σε όλη την Τουρκία ήταν η ίδια µε κείνη που δοκίµασαν οι Αµερικανοί στην Μερζιφούντα. Τα σχολεία και τα κολέγια στη Σεβάστεια, Καισαρεία, Χαρπούτ, Αϊντάπ και σε άλλες πόλεις κλείστηκαν και οι Αµερικανοί που εργάζονταν σ' αυτά απελάθηκαν. Μετά την ανακωχή η µεταχείριση αυτή των Αµερικανών σε όλο το εσωτερικό συνεχίστηκε. Τα σχολεία δεν επετράπη ν' ανοίξουν και ιδιοκτησίες αξίας πολλών χιλιάδων δολαρίων, εξακολούθησαν να κατέχονται απ' τους Τούρκους».

Τον ∆εκέµβριο του 1914 Τούρκοι στρατιώτες µπήκαν στα ακίνητα της Αµερικανικής Ιεραποστολής του Αφιόν Καρά Χισάρ και κατέλαβαν την Εκκλησία, το σχολείο και το σπίτι του πάστορος για µια περίοδο από τέσσερα χρόνια και όταν έφυγαν, άφησαν τα κτίρια µε κατεστραµµένες τις πόρτες, τις στέγες και τα παράθυρα και γενικά καταλερωµένα από ανθρώπινα απορρίµµατα. Οι Τούρκοι κατέβασαν το σταυρό απ' την Εκκλησία και έβαλαν στη θέση του την ηµισέληνο.

Στα 1919 οι Τούρκοι κατέλαβαν και πάλι τα ίδια κτίρια και στέγασαν µέσα σ' αυτά στρατιώτες.

Οι συνθήκες, κάτω απ' τις οποιες θα µπορούσαν τώρα να λειτουργήσουν τα σχολεία µας στην Τουρκία είναι περίπου οι εξής: Θέλετε, παρακαλούµε, να µας αφήσετε να επισκευάσουµε τα κτίρια µας µε έξοδα µας και µε λεφτά που θα µαζέψουµε από εράνους µέσα στην Αµερική και να τα θέσουµε ξανά σε λειτουργία στις πόλεις εκείνες,

οπου µένουν ακόµα αρκετά ανθρώπινα πλάσµατα, ώστε να µας δώσουν λίγους µαθητές και να διδάσκουµε στα Τουρκόπουλα Αγγλικά, αριθµητική κλπ., εάν σας δώσουµε τον λόγο της τιµής µας ότι δεν θα τα διδάξουµε καθόλου Χριστιανισµό;

Anatolia College  Μερζιφούντα (Marsovan) 

Μερικοί αντλούν αρκετή παρηγοριά από το γεγονός ότι καµµιά θρησκευτική εκπαίδευση οιουδήποτε είδους δεν επιτρέπεται σε Τουρκικά σχολεία και οι ίδιοι υποστηρίζουν ότι το µέτρο αυτό δεν έχει σαν στόχο ιδιαίτερα τα Χριστιανικά ιδρύµατα. Οι άνθρωποι που παρηγορούνται απ' αυτό το γνώρισµα της περιπτωσης, προφανώς αγνοούν, ότι ο Τούρκος ξέρει πολύ καλά τους τρόπους που γδέρνεται µια γάτα και δεν του αναγνωρίζουν την ιδιόρρυθµη σπίθα νοηµοσύνης που σίγουρα κατέχει. Εν πάση περιπτώσει το αποτέλεσµα είναι το ίδιο, όσον αφορα την εξακολούθηση του ξένου ευαγγελικού έργου µέσα στην Τουρκία. Αυτά που είπαµε παραπάνω είναι µια µετριοπαθής και απροκατάληπτη περιγραφή του τι έγινε εν µέρει στα Αµερικανικά εκπαιδευτικά ιδρύµατα της Τουρκίας, δεν δίνουν όµως καµµιά ιδέα για την πραγµατική θηριωδία που εκδηλώθηκε εις βάρος των σπουδαστών και των διδασκάλων και για την υλική ζηµιά που προξενήθηκε.

Τελευταία µιλούσα µε έναν διακεκριµένο κληρικό, φίλο του άλλοτε προέδρου ενός απ' τα µεγαλύτερα ιεραποστολικά κολέγια στην Τουρκία, ο οποίος µου έκανε την εξής δήλωση:

«Πριν λίγο καιρό, µιλούσα µε τον Πρόεδρο ενός απ' τα Αµερικανικά κολλέγια της Τουρκίας, ο οποιος µου διηγήθηκε για τη φρικτή µεταχείριση των ανθρώπων στην πόλη όπου βρισκόταν. Μου διηγήθηκε ότι το κολέγιο είχε κλειστεί και οι καθηγητές, οι γυναίκες τους και οι οικογένειες τους είχαν εκδιωχθεί και απ' αυτούς εξήντα έως εβδοµήντα άτοµα είχαν σκοτωθεί. Τα δάκρυα έτρεχαν πάνω στα µαγουλά του όταν µου έλεγε: Βλέπω τώρα τους καλούς και αγαπητούς εκείνους ανθρώπους, όπως τους µετέφεραν πεζή οι άσπλαχνοι Τούρκοι».

Όσον αφορα τις συνθήκες κάτω από τις οποιες εργάζονται τώρα µέσα στην Τουρκία οι Αµερικανικές Ιεραποστολές ο Samuel Μ. Zwemer λέει (1924):

«Πρόσφατες ρυθµίσεις σχετικά µε τους ξένους στην Τουρκία και η απαγόρευση της Χριστιανικής διδασκαλίας σε παιδιά των Μουσουλµάνων στα σχολειά των Ιεραποστόλων δεν φανερώνουν µεγαλύτερο βαθµό ελευθερίας κάτω απ' την Ισλαµική εθνικιστική Κυβέρνηση, αλλά µάλλον µια επανεµφάνιση του παλαιού πνεύµατος».

Εάν ο αιδέσιµος κύριος είχε ειπεί «µια συνέχιση της σταθερής και αναλλοίωτης πολιτικής» θα ήταν πιό κοντά προς την αλήθεια.

Ο δρ. James L. Barton, Γενικός Γραµµατεύς του Αµερικάνικου Συµβουλίου των εξωτερικών Ιεραποστολών της Βοστώνης στην Πολιτεία Massachusett, δηµοσίευσε ένα ενδιαφέρον άρθρο στην Homiletic Review του Ιανουαρίου του 1924 για τη «Σηµερινή κατάσταση του Ιεραποστολικού και Εκπαιδευτικού έργου στην Τουρκία».

Ο ∆ρ. Barton είναι φηµισµένος για το ιεραποστολικό του έργο, στο οποιο αφιέρωσε το καλύτερο κοµµάτι της ζωής του και, όπως είναι φυσικό, ενδιαφέρεται πάρα πολύ να περισωθεί όσο το δυνατό περισσότερο µέρος απ' τα ερείπια του µεγαλοπρεπους οικοδοµήµατος που είχε ανεγείρει το Ιεραποστολικό Συµβούλιο στην Τουρκία µε εκατοµµύρια Αµερικάνικου χρήµατος και να συνεχιστεί κάπως το σχετικό έργο. 

Ιδού µερικές περικοπές απ' το άρθρο του ∆ρος Barton:

«Μερικά απ' τα Αµερικανικά σχολεία κλείστηκαν εξ αιτίας της ανταλλαγής των πληθυσµών που εγκρίθηκε απ' τη Συνδιάσκεψη της Λωζάννης, όπως π.χ. το Κολέγιο του Ευφράτη στο Χαρπούτ, το Κεντρικό Κολλέγιο της Τουρκίας στο Αϊντάπ, το Κολλέγιο των διδασκάλων στη Σεβάστεια και το Κολλέγιο στο Βαν, όλα στο Ανατολικό τµήµα της Τουρκίας, δεν λειτουργούν πλέον. Αυτά λειτουργούσαν κατά το πλείστον αν όχι εντελώς, για Χριστιανούς σπουδαστές, δηλ. κυρίως για Αρµενιους και για πολύ λίγους Έλληνες και Σύρους. Εξ αιτίας των εκτοπίσεων η χώρα ερηµώθηκε σχεδόν εντελώς απ' αυτό το τµήµα των κατοίκων της. Οι διδάσκαλοι εξορίστηκαν ή εγκατέλειψαν τη χώρα και έτσι τα ιδρύµατα αυτά είναι σήµερα κλειστά. Το κεντρικό Κολλέγιο της Τουρκίας όµως πού ήταν προηγουµένως στο Αϊντάπ κάµνει κάποιο έργο στο Χαλέπι, που είναι σήµερα κάτω από Γαλλική εντολή, και όπου έχουν καταφύγει µεγάλος αριθµός των κατοίκων του Αϊντάπ, το προσωπικό όµως των άλλων ιδρυµάτων διασκορπίστηκε σε διάφορα µέρη.

Anatolia College 

«Το Κολλέγιο «Ανατολια» που ήταν στη Μερζιφούντα είχε στην πραγµατικότητα την ίδια τύχη, αν και είχε πολλούς Τούρκους σπουδαστές, γιατί το διδακτικό προσωπικό του σκορπίστηκε».

Αυτή είναι µια πολύ προσεκτικά διατυπωµένη έκθεση πού δικαιολογεί εντελώς την υπόληψη του ως άνω δόκτορος σαν ικανού διπλωµάτη της οποίας είναι πραγµατικά άξιος. Τίποτε δεν περιέχεται σ' αυτή που να προσβάλλει τους Τούρκους. Το βασικό θέµα της εξοντωσης των Αρµενίων και Ελλήνων και η σφαγή ενός εκατοµµυρίου απ' τους πρώτους, και η πραγµατική αίτια του κλεισίµατος των περισσότερων απ' τα σχολειά, συγκαλύπτεται µε την αναφορά στην «ανταλλαγή των πληθυσµών που εγκρίθηκε απ' τη διάσκεψη της Λωζάννης».

Το διδακτικό προσωπικό του Κολεγίου Ανατολία «σκορπίστηκε». Αυτή είναι χωρίς αµφιβολία µια σωστή έκφραση για να τη µεταχειριστεί κανείς για ανθρώπους, πολλοί απ' τους οποιους, έχουν υποφέρει µαρτύρια και βρίσκονται στον Ουρανό µαζί µε πολλούς απ' τους δασκάλους άλλων Κολεγίων. Ας εκφράσουµε ευλαβικά την ευχή να µην είναι πολύ αραιά «διασκορπισµένοι» εκεί πάνω, γιατί ασφαλώς θα λαχταρούν ν' ανταµωθούν και να µιλήσουν για τα παθήµατα τους. Στη συνέχεια ο δόκτωρ λέει:

«Ακριβώς τη σηµερινή εποχή, εξ αιτίας της ελλειψης σχετικών διακανονισµών, τα σχολειά εµποδίζονται στη θρησκευτική διδακαλία τους. Οι Τούρκοι έδωσαν διαταγές να µη γίνεται θρησκευτική διδασκαλία και επί του παρόντος δεν υπάρχει καµµιά µορφή απ' ευθείας διδασκαλίας στη διάρκεια των σχολικών ωρών, και από κανένα απ' τους σπουδαστές δεν απαιτείται, να διδάσκεται βιβλικά µαθήµατα ή να παρευρίσκεται εκεί που γίνεται θρησκευτική διδασκαλία. Κάτω απ' τις σηµερινές συνθήκες φαίνεται συνετό για κείνους που διατηρούν σχολεία στην Εγγύς Ανατολή να συµµορφωθούν µε τον παραπάνω διακανονισµό, ωσότου µπορέσει να επιτευχθεί µια πιό ουσιαστική συµφωνία και να τοποθετηθεί το εκπαιδευτικό σύστηµα της χώρας επάνω σε µια υγιή βάση».

Αν µε την «υγιή βάση» ο δόκτωρ εννοεί — και δεν ηµπορεί να εννοεί τίποτε άλλο — να επιτρέψει η Τουρκική Κυβέρνηση να προσηλυτίζωνται στο Χριστιανισµό Τούρκοι µέσα στην Τουρκία, θα περιµένει πολύν καιρό. Η «υγιής βάση» που θα έπρεπε να επιτευχθεί, για την οποία οι Τούρκοι έχουν κάνει να χυθούν ποταµοί Χριστιανικού αίµατος, έχει ήδη επιτευχθεί. Και εν τω µεταξύ µερικοί απ' τους Χριστιανούς ιεραποστόλους δέχθηκαν να παύσουν το Χριστιανικό κήρυγµα. Είναι περίπου η ώρα για να φωνάξει ο πετεινός. 

Ο ∆ρ Barton συνεχίζει:

«Είναι πασίγνωστο στους Τούρκους, καθώς και στους ξένους, ότι η Τουρκία χρειάζεται όλα εκείνα που µπορούν να δώσουν οι διακανονισµοί αυτοί, για να γίνει ικανή να οργανώσει τη σηµερινή διοίκηση της πάνω σε µια βάση που θα της έδινε µια αξιοπρεπή θέση µέσα στην αδελφότητα των εθνών».

Όταν ο Ιησούς παρουσιάστηκε στους Ένδεκα, ενώ είχαν καθήσει για φαγητό ύστερα απ' τη Σταύρωση, τους έδωσε την εντολή αυτή:

«Πορευθέντες εις τον κόσµον απαντά κηρύξατε το ευαγγέλιον πάση τη κτίσει. Ο πιστεύσας και βαπτισθείς σωθήσεται, ο δε απιστήσας κατακριθήσεται».

∆εν είπε τίποτε για διδασκαλία προς τους ξένους σχετικά µε την ρύθµιση των κανονισµών τους «επάνω σε µια υγιη βάση». Αυτό είναι ένας αξιέπαινος σκοπός, αλλά θα έπρεπε να εκπληρωθεί και πληρωθεί απ' τους ίδιους τους ξένους.

Έχω πληροφορηθεί ότι ο διακεκριµένος και σοφός ραββίνος της Νέας Υόρκης Stephen Wise έχει υπολογίσει ότι η συνολική αξία της περιουσίας της Αµερικανικής Ιεραποστολής που υπάρχει σήµερα στην Τουρκία δεν υπερβαίνει τα δέκα εκατοµµύρια δολάρια. Η φωνή του υπήρξε µια απ' τις πιο εύγλωττες φωνές πού υψώθηκαν υπέρ των Χριστιανών που µαρτύρησαν στην Εγγύς Ανατολή.

Επιθυµώ να διασαφηνίσω καθαρά ότι τίποτε απ' όσα έχω πεί δεν πρέπει να θεωρηθεί σαν µοµφή σχετικά µε τους Αµερικανούς ιεραποστόλους γενικά. Έχω γνωρίσει τόσο πολλούς ανώτερους άνδρες και γυναίκες που αφιέρωσαν τη ζωή τους για τη διάδοση της διδασκαλίας του Κυρίου στις ξένες χώρες, ώστε είµαι ανίκανος να πω ή να σκεφτώ ο,τιδήποτε µειωτικό για την άγια αυτή οµάδα αγωνιστών η για το έργο τους. Έχω ήδη περιγράψει τη γενναία διαγωγή των ανδρών και γυναικών της Ιεραποστολής στη Σµύρνη, η ίδια δε ιστορία έχει επαναληφθεί πολλές φορές σε πολλές σκοτεινές γωνιές του κόσµου σε περιστάσεις εντάσεως και κινδύνου.

∆εν συµπαθώ την πολιτική, πού ακολούθησαν µερικοί ιεραπόστολοι σχετικά µε την Τουρκία, και πιστεύω ότι η απόλυτη αποτυχία του Χριστιανισµού στο να κατευθύνει την πολιτική των κυβερνήσεων, που αποδείχτηκε στην προκειµένη διήγηση, καθιστα κάθε εκστρατεία σε Μουσουλµανικές χώρες ένα έργο, που δεν παρουσιάζει σχεδόν καµµιά ελπίδα επιτυχίας. Είµαι πεπεισµένος επίσης, ότι η εξέταση του ιδιωτικού µας βίου και της συµπεριφοράς µας, πρέπει να πείσει τον καθένα µας, ότι ο προσηλυτισµός Αµερικανών αποτελεί περισσότερο κραυγάζουσα ανάγκη από κείνη των Μωαµεθανών.

Εκείνο πού χρειάζεται η Αµερική και κείνο που χρειάζεται η Ευρώπη είναι µια µεγάλη πνευµατική αφύπνιση.

Ο Χριστός είναι εν τάξει. Είναι απέραντα θαυµαστός και αξιαγάπητος. Ας ενωθούµε όλοι κάτω απ' τη σηµαία Του και υστερα ας συλλογισθούµε σχετικά µε την προώθηση µας µέσα σε ξένες χώρες.

Η καταστροφή που επήλθε στα Ιεραποστολικά µας ιδρύµατα της Τουρκίας και που προκάλεσε τόσο µεγάλη προσοχή σχετικά µε την τύχη των υπολοίπων, συνοψίζεται µε τον πίνακα πού ακολουθεί, ο οποιος δηµοσιεύτηκε στα 1923 απ' το ∆ιοικητικό Συµβούλιο των Εξωτερικών Ιεραποστολών:

Ιεραποστολικές εκκλησίες: Έκλεισαν τα 90%.

Αµερικανικά Κολέγια: Η λειτουργία τους εσταµάτησε κατά τα 6/8.

Νοσοκοµεία: Λειτουργούν µόνο τα µισά.

Πρόεδροι Κολλεγίων: ∆υο νεκροί, ένας έχει εξοριστεί, σε τρεις δεν έχει δοθεί αδεία επιστροφής.

Σχολειά χωριών: (που υπολογίζονται σε 1000): Έχουν εγκαταλειφθεί.

Γυµνάσια: Είναι σήµερα ανοικτά µόνο τρία από τα σαράντα εννιά.

Περιουσίες που χάθηκαν: Η αξία τους υπολογίζεται σε 2.880.000 δολλάρια.

Ντόπιο προσωπικό: Τα δύο τρίτα απ' αυτούς είναι νεκροί οι υπόλοιποι έχουν εξορισθεί.

Μαθητές και µαθήτριες των σχολείων και µέλη των Εκκλησιών: 95% νεκροί η εξόριστοι η αιχµάλωτοι µέσα σε χαρέµια.

Αµερικανικοί προσωπικό: Πενήντα εξόριστοι.

Το κεφάλαιο αυτό δεν µπορεί να έχει πιό κατάλληλο τέλος από την εξής περικοπή πού προέρχεται απ' την πέννα του Αιδέσιµου Ralph Harlow, πρώην ιεραποστόλου στην Τουρκία και σήµερα Καθηγητού της Βιβλικής Φιλολογίας και της Συγκριτικής Θρησκειολογίας στο Smith College της Μασσαχουσέττης:

Anatolia College  (Marsovan) 

«Πριν από εκατό χρόνια και παραπάνω, οι προγονοί µας έστειλαν στη Μικρά Ασία τον πρώτο Αµερικανό ιεραπόστολο. Στη διάρκεια όλων αυτών των ετών οι εκκλησίες µας εξεπλήρωσαν το ένδοξο καθήκον της αφυπνίσεως και αναζωογονήσεως ανάµεσα στους κατοίκους της χώρας αυτής, µε αφοσίωση στο πρόσωπο και στη διδασκαλία του Ιησού Χρίστου. Κτίσθηκαν σχολειά και κολλέγια, νοσοκοµεία και εκκλησίες. Μεγάλος αριθµός από άνδρες και γυναίκες, η µια γενεά πίσω απ' την άλλη, έµαθαν ν' αγαπούν τους κατοίκους της χώρας αυτής. Ήταν η χώρα πού µας έδωσε την πίστη µας· αύτη ήταν το λίκνο της. Εκεί φυτεύθηκε ο σπόρος απ' τον όποιο φύτρωσε η εκκλησία µέσα απ' το αίµα των µαρτύρων.

«Σήµερα η Τουρκική κυβέρνηση έκανε γνωστό ότι εις το µέλλον δεν θα υπάρχουν Χριστιανοί σ' αυτή τη χώρα, και ότι δεν θα επιτρέπεται ιεραποστολική δράση ∆ιαµαρτυροµένων.

«Επί πεντακόσια χρόνια οι Χριστιανοί της Μικρός Ασίας υπήρξαν τα θύµατα διωγµών ενώ ο Χριστιανικός πολιτισµός έµεινε απλούς και αδιάφορος θεατής. Σε περισσότερο πρόσφατη εποχή η βαρβαρότητα των διωγµών αυτών έφερε ταραχή στη συνείδηση της ανθρωπότητας. Στα 1880 και υστέρα συνέβησαν οι θηριωδίες εις βάρος των Βουλγάρων. Μετά το 1890 έγιναν οι θηριωδίες εις βάρος των Αρµενίων στα 1909 τα Άδανα βάφτηκαν κόκκινα µε το αίµα χιλιάδων πού σφαγή καν και αντήχησαν απ' τους θρήνους αναρίθµητων γυναικών.

«Σε κάθε περίπτωση οι Τούρκοι αποκαταστάθηκαν στην εξουσία τους· σε κάθε περίπτωση αναγκάστηκαν να δώσουν πανηγυρικές υποσχέσεις καλής διαγωγής απέναντι στους Χριστιανούς υπηκόους των.

«Απ' το 1915 µέχρι το 1918 συνέβησαν πάλι µια σειρά από θηριωδίες, τέτοιες πού οι άνθρωποι της εποχής µας δεν µπορούν να εννοήσουν ούτε συναισθηµατικά, ούτε µε τη συνείδηση τους παρ' όλο πού είχαν προηγηθεί οι ωµότητες των άλλων εκείνων εποχών. Όσοι από µας βρεθήκαµε µέσα στη χώρα την εποχή εκείνη και είδαµε τα γεγονότα µε τα ίδια µας τα µάτια, δεν είπαµε ποτέ ούτε τη µισή αλήθεια για τις ζοφερές εκείνες ώρες. Οι Σύµµαχοι λαοί (ορκίσθηκαν σε κάθε ιερό και στο όνοµα των σταυρών των νεκρών πού είχαν χάσει στον πόλεµο, ότι τα πράγµατα αυτά έπρεπε να µην ξαναγίνουν ποτέ πιά. Ένα εκατοµµύριο και πεντακόσιες χιλιάδες είναι ένας πολύ συντηρητικός υπολογισµός σχετικά µε τις ψυχές πού θυσιάστηκαν µέσα σε ακόλαστες πράξεις και βασανιστήρια.

Η Αµερική έστειλε και ανθρώπους και δολλάρια για την περίθαλψη των υπολειµµάτων απ' τους κατοίκους της Μ. Ασίας πού γλύτωσαν απ' την καταστροφή, νηστικοί και κουρελιασµένοι.

Κρεμασμένοι Αρμένιοι

«Ο περισσότερο υπεύθυνος για όλες αυτές τις θηριωδίες άνθρωπος ήταν ο Ταλαάτ-µπέης. Ποια είναι η συµπεριφορά της κυβερνήσεως του Μουσταφά Κεµάλ απέναντι του Ταλαάτ και των µεθόδων του; Όταν ο Ταλαάτ πέθανε, η Κυβέρνηση της Αγκύρας έκανε µια επιµνηµόσυνη τελετή προς τιµήν του. Η εφηµερίδα Yeni Gun , πού ήταν το επίσηµο όργανο του Κόµµατος των Εθνικιστών εκδόθηκε µε µεγάλα µαύρα περιθώρια. Στο σχετικό κύριο άρθρο της εφηµερίδας περιείχοντο οι εξής φράσεις: «Ο Ταλαάτ έγραψε τις ενδοξότερες σελίδες της Τουρκικής ιστορίας. Είθε τα µάτια που δεν κλαίνε να τυφλωθούν. Είθε οι καρδιές που δεν πονούν να πάψουν να χτυπούν». Ο Κεµάλ ακολούθησε τα ίχνη του Ταλαάτ. Σφαγές, εκτοπίσεις, ωµότητες, βιαιότητες και τροµοκρατία σφράγισαν τη βασιλεία της Εθνικιστικής Κυβέρνησης. Η τραγωδία της Σµύρνης επαναλήφτηκε σε µικρότερη κλίµακα σε εκατοντάδες χωριών. Η αθωότης της παιδικής ηλικίας, η ιερότης της γυναικείας φύσης, τα δάκρυα των µητέρων, οι οδυρµοί των αδυνάτων δεν συγκινούν καθόλου τις στρατιές ή τα δικαστήρια της κυβέρνησης αυτής»