Η εμπιστευτική ακρόαση

"Η ιστορία κατηγορεί το Γεώργιο ότι διεκπεραίωσε προδοτικά υπέρ των Τούρκων τα θέματα της Πρεσβείας που του εμπιστεύτηκε ο Δαβίδ. Αλλά και το ότι, ύστερα, τιμήθηκε από τον Μωάμεθ με ισόβια διατροφή, πράγμα που δεν έγινε για κανένα άλλο Έλληνα, επιβεβαίωσε την υποψία αυτή. Γιατί και ο Δαβίδ και, πολύ περισσότερο ο λαός, ήταν αποφασισμένοι να δοκιμάσουν τουλάχιστον στην αρχή τη τύχη τους πολεμώντας, αλλά ο Γεώργιος μετέπεισε τον Δαβίδ..."
Ιωαννίδη: Ιστορία και στατιστική της Τραπεζούντας και της γυρω περιοχής, σ. 90.

Μόλις λίγες μέρες πέρασαν από την άφιξη των δύο αρχόντων, όταν ζήτησαν από τη Μεγάλη-Κομνηνή πριγκίπισσα, τη Δέσποινα Θεοδώρα, ακρόαση εμπιστευτική. Αν και αυτό πολύ εξέπληξε την Θεοδώρα, η άδεια τους δόθηκε.
Τους δέχτηκε στο γραφείο της. Τύχαινε οι δύο άρχοντες να' ναι από αυτούς που ο πατέρας της Καλο-Ιωάννης, να τους συγκαταλέγει ανάμεσα στους έμπιστους του. Μάλιστα ήταν από εκείνους, που είχαν προθυμοποιηθεί να τη συνοδέψουν στο Ντιαρμπέκρ. Τότε ο πατέρας της, της εξήγησε πως δεν γινόταν να συμπεριλάβει όλους όσοι θα ήθελαν να την συνοδέψουν. Πως ήδη ο κατάλογος που είχε ετοιμαστεί ήταν μεγάλος. Κι ακόμη, πως χρειαζόταν κι ο ίδιος να περιβάλλεται από άρχοντες της απόλυτης εμπιστοσύνης του. Σίγουρα σκέφτηκε, λοιπόν, πως κάτι το πολύ σημαντικό θα είχαν να της ανακοινώσουν και δεν γελάστηκε τελικά.
Η έκπληξή της ήταν μεγάλη σαν της ομολόγησαν πως ο ερχομός τους εκεί, είχε αποφασιστεί από τον ίδιο τον θείο της, αυτοκράτορα Δαβίδ. Και πως αυτή του η απόφαση δεν έπρεπε να γίνει γνωστή. Μήτε στους άρχοντες που θα τον συνόδευαν στην Αδριανούπολη, μήτε και όσους έμειναν πίσω. Κι ακόμη, σαν θα έφταναν κοντά της, μονάχα στην ίδια θα ομολογούσαν την αλήθεια. Μήτε οι άρχοντες της ακολουθίας της, μήτε και ο σύζυγός της δεν θα' πρεπε να το γνωρίζουν.

- Μα, γιατί όλα αυτά; τους ρώτησε ξαφνιασμένη. Οι άρχοντες που με συνόδεψαν κι αποτελούν την Αυλή μου, είναι όλοι της απόλυτης εμπιστοσύνης μου. Δέχτηκαν με προθυμία να με συνοδέψουν, αφήνοντας πίσω συγγενείς, φίλους, την αίγλη της Τραπεζουντιακής Αυλής, την όμορφη ζωή τους στη χαμένη μας πια πατρίδα. Τις χαρές και τις θλίψεις μου, πάντα τις μοιράζομαι μαζί τους. Ποιος λόγος υπάρχει, για την τόση μυστικότητα και από τους άρχοντες της Αυλής μου και από τον σύζυγό μου;

-Αγαπημένη μας πριγκίπισσα, μίλησε ο πιο ηλικιωμένος, όταν ακούσεις τους λόγους, σίγουρα θα δικαιολογήσεις την απόφαση του θείου σου Δαβίδ.

-Και για μας δεν είναι εύκολο, μίλησε και ο δεύτερος, γιατί κι οι άρχοντες της Αυλής σου, φίλοι μας είναι κι αγαπημένοι, μα οι καιροί δύσκολοι. Κι ο σύζυγός σου ο Μεγάλος Χασάν, που τόσο γενναιόδωρα μας δέχτηκε, όμως.....

- Καλά, λοιπόν περιμένω, είπε σοβαρά η Θεοδώρα, ν' ακούσω αυτούς τους λόγους της τόσης μυστικότητας. Όμως δεν υπόσχομαι τίποτα. Μόνη μου θα κρίνω, αν χρειάζεται να τηρηθεί αυτή η μυστικότητα ή όχι.

Οι δύο άρχοντες κοιτάχτηκαν ταραγμένοι. Η αποστολή τους ήταν τόσο λεπτή κι η Μεγάλη-Κομνηνή, κόρη του αυτοκράτορα Ιωάννη, ήταν σαφής. Το ύφος της έδειχνε πως δεν θα υποχωρούσε εύκολα. Άθελα τους κι οι δύο έκαναν την ίδια σκέψη.

Αν ο Καλο-Ιωάννης, ο πατέρας της ζούσε, σίγουρα η Τραπεζούντα δεν θα παραδινόταν στα χέρια του Πορθητή, κι αναστέναξαν.

- Οι λόγοι είναι σοβαροί, άρχισε και πάλι ο πιο ηλικιωμένος.

Άκουσέ μας με υπομονή και σίγουρα θα καταλάβεις, για την απόφαση του θείου σου Δαβίδ, να τηρηθεί απόλυτη μυστικότητα στο ότι είμαστε απεσταλμένοι του.

Η δεινή θέση στην οποία βρέθηκε ξαφνικά περικυκλωμένη η Τραπεζούντα από στεριά και θάλασσα και μόλις τότε να μαθευτεί πως σύμμαχοι δεν υπήρχαν πια. Την Σινώπη την είχε παραδώσει ο Ισμαήλ, που με τη γερή της οχύρωση θα καθυστερούσε τον Κατακτητή και θα ολοκληρώνονταν οι πολεμικές μας προετοιμασίες.

Επίσης ο γενναίος σύζυγός σου, ύστερα από τόσες νίκες λαμπρές, ξαφνικά βρέθηκε περικυκλωμένος από τον πολυάριθμο στρατό του Πορθητή. Ήρθε σε συνδιαλλαγή μαζί του, στέλνοντας πρέσβεις, που διηύθυνε η μητέρα του, η αρχόντισσα.

-Αυτά τα γνωρίζω, τον διέκοψε η Μεγάλη-Κομνηνή.

-Όλα αυτά όμως συνέχισε ο δεύτερος άρχοντας, ο αυτοκράτορας Δαβίδ τα έμαθε ενώ βρισκόμαστε περικυκλωμένοι, σε πολιορκία, κι όταν ο Πρωτοβεστιάριος πρωτοεπισκέφθηκε τον αρχιστράτηγο Μαχμούτ, στο στρατόπεδο του στη Σκυλολίμνη και που ήταν και πρωτοεξάδελφός του.

Η Μεγάλη-Κομνηνή έδειχνε αδημονία. Δεν καταλάβαινε γιατί της τα 'λεγαν όλα αυτά και μάλιστα χάνοντας την υπομονή της είπε:

-Μέχρι τώρα αγαπητοί μου άρχοντες, αυτό που κατάλαβα είναι πως προσπαθείτε να δικαιολογήσετε την με τόσο ταπεινωτικό τρόπο, παράδοση της "Ακααταμάχητης" πόλης. Δεν σας κατηγορώ, αφού άλλωστε αυτό έγινε από τον θείο μου. Γι' αυτό ας τελειώνουμε πια μ' αυτή την ακρόαση.

Οι δύο άρχοντες σηκώθηκαν κι απλώνοντας τα χέρια για ώρα την εκλιπαρούσαν να τους αφήσει να ολοκληρώσουν όσα είχαν να της πουν, εξηγώντας στα γρήγορα μια ο ένας, μια ο άλλος, πως όλα όσα της έλεγαν, είχαν το λόγο τους. Η καρδιά της πριγκίπισσας σφίχτηκε. Αυτοί οι δύο μεγαλοάρχοντες αγωνιούσαν να φέρουν σε πέρας αυτή την ακατανόητη γι' αυτήν αποστολή. Υπήρξαν από τους πιο έμπιστους του πατέρα της και στη συνέχεια του θείου της. Έπρεπε λοιπόν, να υπομονέψει. Ίσως στη συνέχεια, κάτι το σοβαρό να υπήρχε. Τους έκανε νεύμα να καθίσουν και τους παρακάλεσε, να' ναι σύντομοι. Την ευχαρίστησαν με δάκρυα και χωρίς να χάνουν στιγμή, ο πιο μεγάλος στην ηλικία άρχισε:

-Κι όμως είναι τραγικό να πιστεύουμε πως η προέλαση του εχθρικού στρατού θα'βρισκε τόσα εμπόδια από συμμάχους και από τα ξακουστά μας κάστρα και από το δύσβατο του εδάφους θ' αποκόβονταν ο ανεφοδιασμός του..... Και τι τραγική   ειρωνεία!..... Είμαστε εμείς αποκομμένοι απ' όλους.

Εγκαταλειμένοι...Και δεν έφτανε αυτό, ο Πρωτοβεστιάριος, ο μεγαλάρχοντας, που τόσες τιμές είδε κι από τον πατέρα σου τον Καλο-Ιωάννη και από τον θείο σου Δαβίδ, κατέβαλε κάθε προσπάθεια , για να μας πείσει ό.τι κάθε άμυνα ήταν μάταιη.

Πως η παράδοση της πόλης και η υπογραφή από τον αυτοκράτορα της Συνθήκης, θα ήταν μια πράξη σωστή, για ν' αποφευχθεί η αιματοχυσία και η καταστροφή της πόλης.....

-Μα αυτά, ειπώθηκαν στη προχτεσινή μας συνάντηση, τον έκοψε η Θεοδώρα.

-Ανάγκη να τ' ακούσετε όλα, πήρε το λόγο κι ο δεύτερος άρχοντας. Ύστερα  από την τέτοια πολιτική του Πρωτοβεστιάριου, οι άρχοντες μισομοιράστηκαν  επηρεασμένοι από την ευγλωττία του και την πειθώ του. Άλλοι συμφωνούσαν με τον αυτοκράτορα Δαβίδ για να συνεχίσουμε την άμυνα, κι άλλοι να μην χρονοτριβούμε και μεγαλώνει ο θυμός του Κατακτητή.

-Κι ο λαός, πήρε το λόγο, ο νεώτερος από τους άρχοντες, πίστευε μέχρι τέλους, πως θα ξεφεύγαμε το κακό, όπως και τόσες άλλες φορές. Και σ' αυτούς ο πρωτοβεστιάριος, που σαν περιπατητικός φιλόσοφος που ήταν και σαν ανώτερος αξιωματούχος, όλοι τον εκτιμούσαν και τον σέβονταν, δεν έκανε τίποτα άλλο παρά να τους αποθαρρύνει. Να σκορπάει την ηττοπάθεια και τον πανικό και μάλιστα συχνά ακουγόταν: "Αχ, που'σαι Καλο-Ιωάννη, να μας σώσεις" κι έτρεχαν στον Άγιο Ευγένιο και τις άλλες εκκλησίες μας.

Αγιος Ευγένιος - Τραπεζούντας

Ε, όλ' αυτά, έκαναν τον αυτοκράτορά μας, ν' αποφασίσει για τον εδώ ερχομό μας, μα, για να'ναι καρποφόρος, κανείς από τους άρχοντες που θα τον συνόδευαν ή όχι, και για τους άρχοντες της Αυλής σου, να μην γνωρίζει πως ήταν δική του απόφαση.

-Μα, ποιος ο λόγος της τόσης μυστικότητας και μάλιστα στους άρχοντες της ακολουθίας μου; Αυτό δεν καταλαβαίνω, τον σταμάτησε, χάνοντας την υπομονή της η Μεγάλη Κομνηνή.

-Γιατί κι εδώ, όσο κι αν βρισκόμαστε κάτω από τη δική σου προστασία και του θαυμάσιου συζύγου σου, όταν κάτι το γνωρίζουν πολλοί, εύκολα μπορεί να διαρρεύσει κι όχι συνειδητά και με κακό σκοπό, αλλά και καλοπροαίρετα. Γιατί σου φέρνουμε κάποιο μήνυμα.

-Μήνυμα; ρώτησε έκπληκτη η Μεγαλο-Κομνηνή. Και γιατί δεν μου το δώσατε;

-Είναι προφορικό, είπαν κι οι δύο ταυτόχρονα, κι ο μεγαλύτερος στα χρόνια εξήγησε:

-Το μήνυμα που σου φέρνουμε, είναι να συνεχίσεις να επηρεάζεις τον σύζυγό σου, τον μεγάλο Χασάν, για την απελευθέρωση της αγαπημένης μας  Τραπεζούντας και την επάνοδο σ' αυτή του θείου σου. Κι όχι, πως δεν ήταν σίγουρος πως ποτέ δεν θα ξεχνούσες το καθήκον προς την πατρίδα σου, μα δεν θέλει να πιστέψεις, πως όλα πια τελείωσαν και τίποτα δεν επανορθώνεται. 

Και μπορεί ο σύζυγός σου να νικήθηκε αυτή τη φορά από τον Κατακτητή και ν' αναγκάστηκε να συνθηκολογήσει μαζί του. Δεν παύει όμως να' ναι στρατιωτική ιδιοφυΐα και μεγάλος διπλωμάτης, κι έχει δώσει όρκο στον πατέρα σου τον Καλο-Ιωάννη να προστατεύει την Τραπεζούντα. Μπορεί όλα να συνήργησαν και να την έχει τώρα ο Κατακτητής. Όλα όμως με την δική σου συνδρομή, μπορούν και πάλι ν' αλλάξουν. Κι ακόμη, να σου θυμίσουμε πως όλοι οι Μεγάλοι Κομνηνοί κι οι προγονοί τους οι Κομνηνοί, υπήρξαν μεγάλοι διπλωμάτες. Εσύ με την ομορφιά σου, τη μόρφωσή σου και την εξυπνάδα που διαθέτεις, όχι μονάχα θα πρέπει αδιάκοπα να επηρεάζεις το σύζυγό σου, μα και η ίδια να δραστηριοποιηθείς    και ν' ασκήσεις όλη σου την επιρροή μ' επιστολές προς τους Βενετσιάνους και Γενουάτες. Αλλά, κι εδώ στην πολυάριθμη Αυλή του μεγάλου σου συζύγου, να καλλιεργήσεις αυτή την ιδέα κι όλοι εμείς οι άρχοντες το ίδιο θα κάνουμε. Δεν ωφελεί να κλαίμε για ότι χάσαμε, με με θάρρος να οργανώσουμε τα πάντα για την επανάκτηση της πατρίδας μας. Σ' έχουμε ανάγκη. Είσαι η μεγάλη μας ελπίδα!

Αυτά είπαν οι δύο μεγαλοάρχοντες. Κι η Μεγάλη-Κομνηνή έμεινε για λίγο αμίλητη. Τα λόγια του αγαπημένου της πατέρα, μια μέρα πριν την τελετή του γάμου της ήρθαν στο νου της: "Πάνω απ' όλα είναι η Πατρίδα μας. Αυτό μην το ξεχνάς ποτέ. Σ' έχει ανάγκη!"

Σηκώθηκε. Στάθηκε μπροστά τους σ' όλη της τη μεγαλοπρέπεια. Σηκώθηκαν αμέσως οι άρχοντες, περιμένοντας μ' αγωνία την απάντησή της.

-Μείνετε ήσυχοι! θα τα ξαναπούμε.

Αυγή Β. Παπάκου