Το Πανεπιστήμιο που δεν έγινε

Στην ομιλία του στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, ο Μιχαήλ Αναστασιάδης έδωσε στοιχεία για την ιστορία της ίδρυσης Πανεπιστημίου στη Σμύρνη, που η καταστροφή ματαίωσε και αυτή την προσδοκία. Να τι μας πληροφορεί για το θέμα αυτό:

Παραλία Σμύρνης (πριν την καταστροφή)

«...Κατά το 1919 συνελήφθη από τον πρωτεργάτην της Μεγάλης Ελλάδος μεγαλουργόν Ελευθέριον Βενιζέλον η ιδέα της ιδρύσεως δευτέρου Πανεπιστή­μιου, του Πανεπιστημίου Σμύρνης. Εις τους οραματισμούς του έβλεπεν ο παλυπράγμων εκείνος πολιτικός, Έλληνας και Τούρκους ειρηνικώς συμβιουντας εις προσπάθειαν κοινής ευημερίας, ευχόμενος από τότε την πραγματοποίηοιν της Ελληνοτουρκικής φιλίας, ήδη κατά την διάρκειαν ενός πολέμου τον οποίον ουδέποτε εχαρακτήρισε κατακτητικόν αλλά πάντοτε εκπολιτιστικόν. Αν η Ελλη­νοτουρκική φιλία απέβη γράμμα κενόν, παρ' όλον ότι την επεσφράγισε δια κοινού συμφώνου η προνοητικότης του Κεμάλ Μουσταφά και η μακρόπνοος προοπτική ενός Ελευθερίου Βενιζέλου, τούτο οπωσδήποτε δεν οφείλεται εις τους Ελληνας, οίτινες δεν έχουν τίποτε να φοβηθούν από μιαν τοιαυτην φιλίαν και αναστροφήν.

>>Εκαλεσε τοτε ως οργανωτήν του νεου αυτού Πανεπιστημίου μιαν απο τας πλέον διακεκριμένας προσωπικότητας της τότε Μαθηματικής Επιστήμης, τον Κωνσταντίνον Καραθεοδωρη. Ο Καραθεοδωρη δεν ήτο άγνωστος εις τους καθ ημάς Πανεπιστημιακούς κύκλους. Ητο εκείνος οστις, εντολοδόχος της προελθούσης από την Επαναστασιν του 1909 Κυβερνήσεως Βενιζέλου, είχε προεδρεύση των Επίτροπων οίτινες επελεξαν μίαν λαμπράν σειράν Καθη­γητών Πανεπιστημίου εν οις και τους διδασκαλους μου Δημήτριον Χόνδρον και Γεώργιον Αθανασιάδην. Ο Καραθεοδωρή γόνος παλαιός ηγεμονικής οικογένει­ας προερχομένης εξ Αδριανουπόλεως, συγκατέλεγε μεταξύ των προγόνων του άνδρας καταλαβόντας εξόχως υψηλάς θέσεις εις την Οθωμανικην Αυτοκρατο­ρίαν.

>>Ο Καραθεοδωρή έσπευσε να σχηματίση τον πρώτον πυρήνα Καθηγητών δια την επιτυχίαν του σκοπού του. Μεταξύ των πρώτων παρεκάλεσε τον Σμυρναίον, διάσημον ήδη παρά το νεαρόν της ηλικίας του, Καθηγητήν της Φαρμακολογίας εις το Πανεπιστήμιον του Βερολίνου Γεώργιον Ιωακείμογλου, να εγκαταλείψη μίαν λαμπράν σταδιοδρομίαν εις την ξένην δια να δημιουργήση μίαν νέαν έτι λαμπροτέραν εις την γενέτειραν. Μαζί με τον Καθηγητήν Ιωακείμογλου προσελήφθη τότε Καθηγητής της Φυσικής ο μετεπειτα διαπρέψας εν τω Πολυτεχνείω και εις την Αμερικήν Φρίξος Θεοδωριδης, απεσπάσθη δε δια τας ανάγκας του Πανεπιστημίου εκ των τάξεων του στρατού, ο εκεί υπηρετών και εκ της Βασιλευουσης καταγόμενος Νικόλαος Κριτικός, ο τόσον διαπρεπής καταστάς μετέπειτα Καθηγητής των Μαθηματι­κών του Πολυτεχνείου Αθηνών. Φυσικά επροκειτο απλώς περί του πυρήνος. Ο Καραθεοδωρή απέβλεπε εις την ίδρυσιν Πανεπιστημίου με μίαν ρωμαλέαν Φυσικομαθηματικήν Σχολήν, συνδυασμένην με μίαν Πολυτεχνικήν και μίαν Γεωπονικήν, ενώ υπηρετών ακριβώς την ιδέαν της συνεργασίας μεταξύ των δυο λαών απέβλεπε εις την δημιουργίαν μιάς μεγάλης Σχολής Ανατολικών γλωσσών, όπου θα εδιδάσκετο η Τουρκική, η Αραβική, η Περσική και η Εβραϊκή. Αλλά όλα αυτά απέβησαν όνειρα. 

>>Ενθυμούμαι ότι μαθητής Γυμνασίου επισκεπτόμην με τους συμμαθητάς μου το περικαλλές μέγαρον όπου συνεπληρούντο αι εγκατα­στάσεις του μέλλοντος να λειτουργήση Πανεπιστημίου, μέγαρον μεγαλοπρεπές δεσπόζον του κόλπου της Σμύρνης και μακράν αυτής, ονειρευόμενος να αξιωθώ ποτε να φοιτήσω εις τας αίθουσας και τα αμφιθέατρά του. Αλλως όμως ηθέλησεν η Μοίρα».