ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΘΡΑΚΗ

Η Ανατολική Θράκη είναι εύφορος χώρα, με εκτεταμένες πεδιάδες και πολλά νερά. Πριν από το 1922 είχε περίπου 300.000 Έλληνες, σε πληθυσμό 600.000, που αποτελούνταν από Τούρκους, Τουρκμά­νους, Βουλγάρους κλπ. Εκτός από τη γεωργική απασχόληση, οι Έλληνες είχαν στον κύκλο της δραστηριότητός τους και τη Βιοτεχνία και με τη δραστηριότητα αυτή υπερφαλάγγισαν τη διαφορά την πληθυσμιακή και αποτέλεσαν την πρώτη οικονομική και πνευματική δύναμη της περιοχής. 

Σημαντικά αστικά κέντρα, όπου ανάπτυσσαν οι Έλληνες τη δραστηριότητά τους ήταν η Ανδριανούπολη, με 30.000 Έλληνες κατοίκους, οι Σαράντα Εκκλησίες, η Ραιδεστός, η Μακρά Γέφυρα κλπ. Σ' όλη την περιοχή της Α. Θράκης υπήρχαν πλήθος από εκκλησίες, σχολεία, ορφανοτροφεία κλπ.

Πρόσφυγες διασχίζουν τον ποταμό Έβρο

Ο Κ. Κουκίδης γράφει για την Ανδριανούπολη: «Περιφερόμενος στο κέντρο της Ανδριανουπόλεως, το λεγόμενο από τους  Έλληνες Κάστρο, ανεζήτησα πολλά από τα άλλοτε ελληνικά δημόσια και ιδιωτικά κτίρια. Ζυμωμένα με την παλιά ζωή που τη δημιουργούσαν οι τριάντα περίπου χιλιάδες των κατοίκων της, προκαλούν τώρα πολύ φυσική την περιέργεια του Ελληνος περιπατητή ο οποίος τα αντικρύζει με συγκίνηση και συμπάθεια, όπως θα έκαμε με παλιές γνωριμίες του.

 Από τους θρησκευτικούς χώρους, η Μητρόπολη και ο παρακείμενος ναός της, κατεδαφίσθηκαν, όπως άλλωστε και όλες οι εκκλησίες της Ανατολικής Θράκης. Το ελληνικό Γυμνάσιο δεν υφίσταται πιά. Ετσι το ίδρυμα, από το οποίο απεφοίτησαν πολλές χιλιάδων εκλεκτών Ελλήνων, μεταξύ των οποίων Πατριάρχες και μεγάλοι επιστήμονες και το οποίο λαμπρύνθηκε από μεγάλους του Γένους δασκάλους, οι οποίοι υπήρξαν οι Γυμνασιάρχες του, Ματθαίος Παρανίκας, I. Βεργάδης, Α. Φυλαχτός, Εμμ. Δαβίδ, Δημ. Σάρρος, Αλ. Ζουμετίκου και οι καθηγητές Αντ. Τούσας, Βασ. Στεφανίδης, X. Τσατσόπουλος, X. Σκαλισιάνος, Β. Βασικύρος, Χρ. Δρακοντίδης και τόσοι άλλοι ετερμάτισε την πολύχρονη σταδιοδρομία του. Τουναντίον, το ελληνικό οικοτροφείο, οίκημα της Κοινότητος, παραμένει οε καλή κατάσταση και χρησιμοποιείται ως δημοτικό σχολείο τούρκικο...». 

Οι πρόσφυγες που έφθασαν από την Ανατολική Θράκη, (ο αριθμός τους κυμάνθηκε γύρω στις 260.000), κάλυψαν κυρίως τη μακεδονική γη, που την γονιμοποίησαν τόσο σημαντικά....

 Γιώργος Ν. Λαμψίδης