Επαναστατική τρομοκρατία - Αντίποινα των Ελλήνων ανταρτών κατά του τουρκικού πληθυσμού.

α.Γενικά
Ο απελευθερωτικός  στρατός του Πόντου, που είχε αντιμέτωπη στην αρχή μια ολόκληρη τουρκική αυτοκρατορία και στη συνέχεια τις δυνάμεις του κεμαλισμού, διακρίνονταν για την ολοκληρωτική έλλειψη επιτελικής καθοδήγη­σης και συνοχής με τον υπόλοιπο ελληνισμό, την έλλειψη διαπιστευμένων στρα­τιωτικών αποστολών των τότε δυνατών της Ευρώπης και του κόσμου, την έλλειψη βοήθειας σε πολεμοφόδια, φάρμακα, ειδικό υγειονομικό προσωπικό από την Ελ­λάδα και άλλες χώρες κλπ.

Το γεγονός ότι ένα άλλο τμήμα του ελληνισμού του Πόντου ήταν στρατευμένο Ipso Facto στις τάξεις του εχθρού, αλλά και το γεγονός ότι στο διοικητικό μηχανισμό της τουρκικής αυτοκρατορίας κατείχαν καίριες θέ­σεις και Έλληνες από το χώρο του ποντιακού ελληνισμού, το γεγονός της έλλει­ψης συμπαράστασης όχι μόνο από τους τουρκικούς πληθυσμούς, αλλά (από το φόβο των αντιποίνων) ακόμα και από μέρους μιας κοινωνικής ομάδας Ελλήνων, που διατήρησαν στη συνείδησή τους τη συνθήκη που υπέγραψε ο βασιλιάς τους Δαβίδ Κομνηνός το 1461 με τον πορθητή Μεχμέτ το Β', ήταν τα γνωρίσματα των πολύπλοκων προβλημάτων.

 Αλλά ακόμα, το γεγονός ότι υπήρχαν και οι τουρκόφιλοι Έλληνες που για διαφόρους λόγους ήσαν πιστοί στο τουρκικό κατεστημένο, (βέβαια σε περιορισμένη κλίμακα), όλα αυτά τα στοιχεία, οδήγησαν τις ηγεσίες των ανταρτικών σωμάτων, στην εφαρμογή της τακτικής της επαναστατικής τρομο­κρατίας και τις εκδηλώσεις αντιποίνων.

Πάφρα

β. Επιχειρήσεις αντιποίνων και ολοκληρωτική καταστροφή τουρκικών χωριών, με επικεφαλής την ανώτατη και ανώτερη ηγεσία των ανταρτών.

Από όσα έγιναν γνωστά ως αντίποινα για την επιδρομή των Τούρκων στο χωριό Ουμουρτζίκ και τον αφανισμό χιλιάδων αθώων Παφρηνών το Δεκέμβριο του 1922, οι Έλληνες αντάρτες επιτέθηκαν κατά των Τούρκων ατάκτων τσετέδων και πυρπόλησαν σε μια μόνο επιχείρηση τα οκτώ τουρκοχώρια: Ορταχλα, Εσεν μπεη, Ετζουννού, Τουζ Κιοϊ, Τακ Κιοϊ, Σαρπούν, Τσιφλικ και Κοζ Χιστραχ.

Η ενέργεια αυτή των Παφρηνών ανταρτών ήταν δικαιολογημένη από το γεγονός ότι οι κάτοικοι των χωριών αυτών με την προστασία του τουρκικού στρατού επιτίθονταν κάθε φορά κατά των ελληνικών χωριών, τα οποία αφού λεηλατούσαν, στη συνέχεια τα πυρπολούσαν. Κι ακόμα επειδή ήσαν οι βασικοί πληροφοριοδότες του τουρκικού στρατού.

Κατά τις επιθέσεις στα τουρκοχώρια αυτά, σκοτώθηκαν αρκετοί Έλληνες α­ντάρτες, όπως ο πατέρας και ο αδελφός του περίφημου οπλαρχηγού του Γούσποκου Γαβαχλοον Γιουβάνη, ο αδελφός του Ματσούκα Γεώργιος Κοτσερίδης, Χατζηαποσίδης Ιερεμίας, ο Τσομπάνογλου Αγάπιος, ο Αβράχ ο δάσκαλος, ο Ζιτ Αναστάς και 30 άλλοι αντάρτες.

Στην πυρπόληση των τουρκοχωριών αυτών και την εξόντωση των Τούρκων τσετέδων, ήσαν επικεφαλείς οι οπλαρχηγοί: Κισά Μπατσάκ (Κοντοπόδης, Κυ­ριάκος Παπαδόπουλος), ο Πιτσς Βασίλ (Βασίλ αγάς - Τσαουσίδης Βασίλειος) ο Ασλάν (Χατζηθεοδωρίδης Παναγιώτης) ο Κοτσακαφανίν Αβραάμ (Καπουτσίδης Αβραάμ) και πολλοί άλλοι, από τα χωριά Κιορλένταμι Αβραχ (Καπουτσίδης Α­βραάμ), και Ζεϊνέλ, Τομούζαλαν, Μαησλού, Ουμουρτζίκ, Γαϊνάρτσα κλπ.

 Και βέβαια σύμφωνα με το δίκαιο του πολέμου που διδάσκεται από το θεωρητικό του πολέμου Φον Κλαούεβιτς, σύμφωνα με το οποίο ισχύει η αρχή ότι “σε έναν πόλεμο η χρήση των μέσων, είναι χωρίς όρια και περιορισμούς”, έτσι τα αντίποινα των ανταρτών εναντίον των αμάχων τουρκικών πληθυσμών, ήσαν σύμφωνα με το δί­καιο του πολέμου και μάλιστα με το δίκαιο του ανταρτοπολέμου της εποχής εκεί­νης.

Στο πέρασμα λοιπόν των ελληνικών ανταρτικών συγκροτημάτων, ερημώνο­νταν στην κυριολεξία τα τουρκικά χωριά. 'Αλλωστε όπως και αλλού λέχθηκε οι κύριες πηγές για την επιμελητεία τους και τον ανεφοδιασμό τους ήταν πλέον τα τουρκοχώρια και οι πλούσιοι Τούρκοι των τουρκοκρατούμενων περιοχών. Από αυτές τις πηγές προμηθεύονταν τα απαραίτητα εφόδια για την επιβίωσή τους, με κάθε μέσο, όπως λ.χ. ομηρίες, απειλές για την εξόντωση αμάχων, αντίποινα όπως λ.χ. των ανταρτών για το θάνατο των προκρίτων της Σαμψούντας και της Πάφρας, των οποίων την εκδίκηση ανέλαβαν οι αρχηγοί των ανταρτών με γενικό αρχηγό τον Ιστυλ αγά κ.α.

 Ιδιαίτερα για την επιχείρηση αυτή οι αντάρτες προκαταρκτικά συγκέντρωσαν τρόφιμα και πολεμοφόδια για ολόκληρο το χειμώνα. Το Σεπτέμ­βριο 200 περίπου αντάρτες κυρίεψαν το τουρκικό χωριό Σιβασλή, το οποίο είχε 150 οικογένειες και το έκαψαν ολοκληρωτικά, αφού πήραν 200 ζώα και τρόφιμα.

Μετά από πέντες μέρες κυρίεψαν το χωριό Κουτετί με 70 οικογένειες στη συνέ­χεια το χωριό Ταϊπλί με 50 οικογένειες και το χωριό Κάρογλαρ. Μετά από ανά­παυλα είκοσι ημερών 500 Έλληνες αντάρτες και 1000 άοπλοι κυρίεψαν το Σεχρί, που είχε 600 οικογένειες, πήραν όλα τα ζώα και τα τρόφιμα με τη βοήθεια των αμάχων και έκαψαν το χωριό. Η θεωρία της αντεκδίκησης και με άλλη έκφραση των αντιποίνων, είχε ασφαλώς ως συνέπεια, το συνετισμό της τουρκικής διοίκη­σης και τον περιορισμό των αγριοτήτων, ιδίως εκ μέρους των αμάχων τουρκικών πληθυσμών. Το δίκαιο του πολέμου δεν ίσχυε ασφαλώς ούτε για τον τουρκικό στρατό και τους Τούρκους ατάκτους, αλλά ούτε και για τους Έλληνες αντάρτες.

γ. Ο τραυματισμός του στρατηγού Κοτζά Αναστάς και η εκδίκηση των ανταρτών.

Από μία τυχαία απροσεξία και αβλεψία ενός αντάρτη, είχε τραυματιστεί ο αρχικαπετάνιος Γκοτζά Αναστάς στο πόδι. Τα παλικάρια του, αφού του έδεσαν το τραύμα, τον έβαλαν καβάλα σ’ ένα άλογο που είχε φέρει ο Γαρά Γιουβάν στον αρχηγό τους.

Αστραπιαία μαθεύτηκε στα λιμέρια των βουνών του Πόντου ότι τραυματίστη­κε ο καπετάνιος. Έτρεξαν όλοι κοντά του να τον περιποιηθούν. Στο χωριό Τσαμιλήκιοϊ, ύστερα από διαταγή του ίδιου του καπετάνιου, οι αντάρτες ως αντίποινα δεν άφησαν τίποτα όρθιο.

Αχιλλέας Στ. Ανθεμίδης