Οι Οθωμανοί τα πρώτα χρόνια μετά την κατάκτηση του μικρασιατικού χώρου, του Βυζαντίου δηλαδή, και στη συνέχεια της Τραπεζούντας, λόγω της μεγάλης έκτασης της αυτοκρατορίας τους, των δυσκολιών που αντιμετώπιζαν στη διοίκησή της, αλλά κυρίως λόγω των πολέμων της με τους Πέρσες που συνεχίστηκαν για τους επόμενους δύο αιώνες, είχαν μια ουδέτερη, αρχικά, συμπεριφορά, κυρίως έναντι των Ελλήνων της ενδοχώρας του Πόντου. Στη συνέχεια όμως δεν αρκέστηκαν μόνο στην πολιτική υποταγής των χριστιανών, αλλά παράλληλα προσπάθησαν με διάφορους τρόπους, προσφέροντας αξιώματα και προνόμια, να επιβάλουν στους κατακτημένους και την αλλαγή της εθνικής και θρησκευτικής τους συνείδησης.
Έτσι, συστηματικά αλλά και σταθερά, άρχισαν τις πληθυσμιακές αλλοιώσεις, επιβάλλοντας όχι μόνο την εθνολογική αλλοίωση, αλλά και τη θρησκευτική μεταβολή των κατοίκων του Πόντου, αφού, παράλληλα με την εξάπλωση των Τούρκων στη Μικρά Ασία, δρούσαν και τα διάφορα μουσουλμανικά τάγματα, με επικεφαλής τους Μπεκτασήδες, που παρουσίαζαν το Ισλάμ συμβατό με το χριστιανισμό.
Ο Πόντος την περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας αποτελούνταν από το βιλαέτι της Τραπεζούντας, τη διοίκηση Τζανίκ, τα σαντζάκια της Τοκάτης, του Καραχισάρ και της Αμάσειας, από το βιλαέτι της Σεβάστειας, το σαντζάκι της Σινώπης και το βιλαέτι της Κασταμονής. Εκκλησιαστικά διαιρούνταν στις επαρχίες Τραπεζούντας και Ροδοπόλεως, που συγκροτήθηκε το 1902, από τις πατριαρχικές εξαρχίες Σουμελά, Βαζελώνος και Περιστερεώτα, και τις επισκοπές Χαλδίας, Κολωνείας, Νεοκαισάρειας, Αμάσειας και Θεοδοσιουπόλεως.
Η κατάκτηση του Πόντου από τους Τούρκους στην ουσία παρέμεινε για αιώνες στρατιωτική, αφού δεν ακολούθησε συστηματικός εποικισμός της περιοχής από μουσουλμανικούς πληθυσμούς.
Η Οθωμανική Αυτοκρατορία, στο όνομα του Ισλάμ, ερμηνεύοντας κατά το δοκούν το ιερό κοράνι, ξεχώρισε τους υπηκόους της σε δύο διαφορετικούς κόσμους: στους μουσουλμάνους και στους άπιστους, στο μιλέτι θρησκευτικών κοινοτήτων των πιστών Μουσουλμάνων, στο μιλέτι των Εβραίων και το μιλέτι των Ρουμ, των Ρωμαίων, για το οποίο ήταν υπεύθυνος ο πατριάρχης. Με βάση τις θρησκευτικές αυτές κατηγορίες η Κεντρική Διοίκηση της αυτοκρατορίας ιεραρχούσε και καθόριζε τα κοινωνικά και πολιτικά τους δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους.
Στους Έλληνες χριστιανούς του Πόντου επέβαλαν σειρά εξευτελιστικών απαγορεύσεων. Ασφαλώς βέβαια δεν μπορεί να γίνει κανένας λόγος για θρησκευτική ελευθερία των χριστιανών του Πόντου, καθώς και για ελληνική παιδεία.
Η περίοδος αυτή, όπως χαρακτηριστικά γράφει ο Ιωάννης Σαλτστής στο περιοδικό Ποντιακή Εστία, ήταν «Νυξ ασέληνος», σκοτάδι πηχτό, δυστυχία πνευματική.
Ειδικότερα οι χριστιανοί έπρεπε να φοράνε μαύρα ρούχα, ενώ δεν επιτρεπόταν να φορούν δημόσια το σταυρό και να διοργανώνουν θρησκευτικές εκδηλώσεις κάνοντας θόρυβο. Δεν επιτρεπόταν να χτυπούν τις καμπάνες. Δεν μπορούσαν να χτίζουν νέες εκκλησίες, να προσηλυτίζουν στο χριστιανισμό τους μουσουλμάνους, να είναι έφιπποι μέσα στις πόλεις και τα χωριά, να χτίζουν σπίτια ψηλότερα από αυτά των μουσουλμάνων, να φέρουν όπλα και να παντρεύονται μουσουλμάνες. Οι διατάξεις αυτές είχαν στόχο ο χριστιανός να είναι αλλά και να νιώθει σε κατώτερη θέση από το μουσουλμάνο, καθώς και σε θέση μόνιμης υποταγής. Κάθε παράβαση αυτών των διατάξεων επέφερε στους παραβάτες αυστηρές ποινές και έναν πρόσθετο λόγο τρομοκρατίας τους.
Χριστιανικά μνημεία λεηλατήθηκαν και καταστράφηκαν, ενώ οι λειτουργοί τους διώκονταν ή εξοντώνονταν. Ο Μητροπολιτικός Ναός των Κομνηνών, η Παναγία η Χρυσοκέφαλη, μετατράπηκε σε τζαμί. Οι περιουσίες και τα κτήματα Ελλήνων δημεύθηκαν ή καταπατήθηκαν. Στόχος της οθωμανικής διοίκησης ήταν να εξευτελίσει την αξιοπρέπεια, να χλευάσει αλλά και να πολεμήσει την πίστη τους, να κάμψει και να καταρρακώσει το ηθικό τους, καθώς και να αλλοιώσει την εθνική συνείδηση των υποδουλωμένων ραγιάδων, των γκιαούρηδων (των άπιστων).
Η κατάσταση αυτή σε βάρος των χριστιανών του Πόντου διήρκεσε περίπου 200 χρόνια μετά την κατάκτηση της Τραπεζούντας από τους Οθωμανούς. Η κατάσταση επιδεινώθηκε μετά το 1665, όταν ουσιαστικά άρχισε και η εποχή του τουρκικού τιμαριωτισμού και των τιμαριούχων (Ντερεμπέηδων). Η τιμή των Ελλήνων του Πόντου δεν είχε καμιά αξία. Η αρπαγή των περιουσιών, η λαφυραγώγηση, ο εξευτελισμός και οι βιαιότητες απέναντι τους, αυτή την περίοδο, ήταν αχαλίνωτα.
Εκτός των άλλων δεινών που επιφύλαξαν οι κατακτητές σε βάρος των Ελλήνων κυρίως των παραλίων του Πόντου -θοανίτες, Οφίτες, Ριζούντιους- ήταν οι μεθοδευμένοι εξισλαμισμοί, οι οποίοι συνεχίστηκαν σε βάρος τους μέχρι και τις τελευταίες μέρες της υπογραφής για την ανταλλαγή των πληθυσμών, που αποτελούν ένα ακόμη τραγικό κεφάλαιο της ιστορίας του Πόντου.
Έτσι, συστηματικά αλλά και σταθερά, άρχισαν τις πληθυσμιακές αλλοιώσεις, επιβάλλοντας όχι μόνο την εθνολογική αλλοίωση, αλλά και τη θρησκευτική μεταβολή των κατοίκων του Πόντου, αφού, παράλληλα με την εξάπλωση των Τούρκων στη Μικρά Ασία, δρούσαν και τα διάφορα μουσουλμανικά τάγματα, με επικεφαλής τους Μπεκτασήδες, που παρουσίαζαν το Ισλάμ συμβατό με το χριστιανισμό.
Η κατάκτηση του Πόντου από τους Τούρκους στην ουσία παρέμεινε για αιώνες στρατιωτική, αφού δεν ακολούθησε συστηματικός εποικισμός της περιοχής από μουσουλμανικούς πληθυσμούς.
Η Οθωμανική Αυτοκρατορία, στο όνομα του Ισλάμ, ερμηνεύοντας κατά το δοκούν το ιερό κοράνι, ξεχώρισε τους υπηκόους της σε δύο διαφορετικούς κόσμους: στους μουσουλμάνους και στους άπιστους, στο μιλέτι θρησκευτικών κοινοτήτων των πιστών Μουσουλμάνων, στο μιλέτι των Εβραίων και το μιλέτι των Ρουμ, των Ρωμαίων, για το οποίο ήταν υπεύθυνος ο πατριάρχης. Με βάση τις θρησκευτικές αυτές κατηγορίες η Κεντρική Διοίκηση της αυτοκρατορίας ιεραρχούσε και καθόριζε τα κοινωνικά και πολιτικά τους δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους.
Στους Έλληνες χριστιανούς του Πόντου επέβαλαν σειρά εξευτελιστικών απαγορεύσεων. Ασφαλώς βέβαια δεν μπορεί να γίνει κανένας λόγος για θρησκευτική ελευθερία των χριστιανών του Πόντου, καθώς και για ελληνική παιδεία.
Η περίοδος αυτή, όπως χαρακτηριστικά γράφει ο Ιωάννης Σαλτστής στο περιοδικό Ποντιακή Εστία, ήταν «Νυξ ασέληνος», σκοτάδι πηχτό, δυστυχία πνευματική.
Ειδικότερα οι χριστιανοί έπρεπε να φοράνε μαύρα ρούχα, ενώ δεν επιτρεπόταν να φορούν δημόσια το σταυρό και να διοργανώνουν θρησκευτικές εκδηλώσεις κάνοντας θόρυβο. Δεν επιτρεπόταν να χτυπούν τις καμπάνες. Δεν μπορούσαν να χτίζουν νέες εκκλησίες, να προσηλυτίζουν στο χριστιανισμό τους μουσουλμάνους, να είναι έφιπποι μέσα στις πόλεις και τα χωριά, να χτίζουν σπίτια ψηλότερα από αυτά των μουσουλμάνων, να φέρουν όπλα και να παντρεύονται μουσουλμάνες. Οι διατάξεις αυτές είχαν στόχο ο χριστιανός να είναι αλλά και να νιώθει σε κατώτερη θέση από το μουσουλμάνο, καθώς και σε θέση μόνιμης υποταγής. Κάθε παράβαση αυτών των διατάξεων επέφερε στους παραβάτες αυστηρές ποινές και έναν πρόσθετο λόγο τρομοκρατίας τους.
Χριστιανικά μνημεία λεηλατήθηκαν και καταστράφηκαν, ενώ οι λειτουργοί τους διώκονταν ή εξοντώνονταν. Ο Μητροπολιτικός Ναός των Κομνηνών, η Παναγία η Χρυσοκέφαλη, μετατράπηκε σε τζαμί. Οι περιουσίες και τα κτήματα Ελλήνων δημεύθηκαν ή καταπατήθηκαν. Στόχος της οθωμανικής διοίκησης ήταν να εξευτελίσει την αξιοπρέπεια, να χλευάσει αλλά και να πολεμήσει την πίστη τους, να κάμψει και να καταρρακώσει το ηθικό τους, καθώς και να αλλοιώσει την εθνική συνείδηση των υποδουλωμένων ραγιάδων, των γκιαούρηδων (των άπιστων).
Η κατάσταση αυτή σε βάρος των χριστιανών του Πόντου διήρκεσε περίπου 200 χρόνια μετά την κατάκτηση της Τραπεζούντας από τους Οθωμανούς. Η κατάσταση επιδεινώθηκε μετά το 1665, όταν ουσιαστικά άρχισε και η εποχή του τουρκικού τιμαριωτισμού και των τιμαριούχων (Ντερεμπέηδων). Η τιμή των Ελλήνων του Πόντου δεν είχε καμιά αξία. Η αρπαγή των περιουσιών, η λαφυραγώγηση, ο εξευτελισμός και οι βιαιότητες απέναντι τους, αυτή την περίοδο, ήταν αχαλίνωτα.
Εκτός των άλλων δεινών που επιφύλαξαν οι κατακτητές σε βάρος των Ελλήνων κυρίως των παραλίων του Πόντου -θοανίτες, Οφίτες, Ριζούντιους- ήταν οι μεθοδευμένοι εξισλαμισμοί, οι οποίοι συνεχίστηκαν σε βάρος τους μέχρι και τις τελευταίες μέρες της υπογραφής για την ανταλλαγή των πληθυσμών, που αποτελούν ένα ακόμη τραγικό κεφάλαιο της ιστορίας του Πόντου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου