Σχετικά με τους Έλληνες της πόλης Νέζιν της Ρωσίας και η συμβολή τους στην επανάσταση του 1821

Μόνο λίγα λόγια θα αφιερωθούν στον ελληνισμό της ρωσικής πόλης Νέζιν που ο ρόλος της υπήρξε σημαντικός για τον ελληνισμό της διασποράς.

ΝΕΖΙΝ : Το Δημαρχείο (Πριν την επανάσταση)

Κατά τη διάρκεια του τουρκικού ζυγού, ένα συγκεκριμένο τμήμα του ελληνι­κού πληθυσμού μετακινήθηκε τόσο προς την κεντρική Ευρώπη όσο και προς τη Ρωσία. Στη Ρωσία, οι Έλληνες μετανάστες κατοίκησαν βασικά στις νότιες πόλεις. Ως κέντρο της ελληνικής μεταναστεύσεως στη Ρωσία, στην αρχή του 18ου αιώνα, ήταν η πόλη Νέζιν. Στην πόλη Νέζιν ως επί το πλείστον κατοικούσαν αυτοί που κατάγονταν από την Μακεδονία και την Ήπειρο.

Περίπου στα μέσα του 18ου αιώνα είχε ιδρυθεί το αυτόνομο ελληνικό εμπορικό σωματείο. Οι σκοπιανοί πλα­στογράφοι, χωρίς να έχουν οποιοδήποτε στοιχείο, δηλώνουν ότι οι έμποροι στην πόλη Νέζιν ήταν "Μακεδόνες", αλλά ήταν γνωστοί με την ονομασία "Έλληνες" λόγω της γλώσσας. Μεταξύ άλλων συγγραφέων ο ακαδημαϊκός Χαράλαμπος Πολινάκοβιτς αναφέρει:

"Οι έμποροι αυτής της Κοινότητας γνωστοί με το όνομα "Έλληνες" λόγω της γλώσσας που χρησιμοποιούσαν στις εμπορικές συναλλαγές λόγω της βαλκανικής ενδυμασίας τους.... διεξήγαγαν το εμπόριο τους μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας" και εν συνεχεία εξετάζοντας ποια ήταν η μοίρα τους, θεωρεί ότι αυτοί διασκορπίσθηκαν στο ρωσικό κόσμο.

 Ο Πολινάκοβιτς χωρίς να το αντιληφθεί, απεδείχθη απρόσεκτος, αποδεχόμενος ότι οι έμποροι μιλούσαν την ελληνική γλώσσα. Θα ήταν πιο λογικό εάν οι έμποροι μιλούσαν τη σλαβική γλώσσα, η οποία είναι μη­τρική προς τη ρωσική γλώσσα.
Οι σκοπιανοί επιστήμονες ή δε γνωρίζουν περί της υπάρξεως των ρωσικών αυτών πηγών ή τις αποφεύγουν συνειδητά. Όπως ση­μειώνει ο Πλοχίνσκι: "Η ελληνική εμπορική αδελφότητα της πόλης Νέζιν, είχε τη δική της Εκκλησία και Δικαστήριο. Ως επίσημη χρονολογία ιδρύσεως του σωμα­τείου φαίνεται το 1696, αλλά στην πραγματικότητα αυτή δημιουργήθηκε, όπως απεδείχθη, αρκετά νωρίτερα".

Ο συγγραφεύς Αρς, αναφερόμενος στην αλληλογραφία του στρατιωτικού Κυβερνήτη της Μικράς Ρωσίας (σημερινής Ουκρανίας), πρίγκηπα Ν. Γ. Ρέπνιν, με το διοικητή του Υπουργείου Εσωτερικών Υποθέσεων, Κόμη Β. Π. Κοτσουμπέη, από τις 6 (18) Οκτωβρίου 1820, σημειώνει ότι τα δικαιώματα των Ελλήνων της πόλης Νέζιν αναγνωρίσθηκαν από το διοικητή της Ουκρανίας το έτος 1857.

Στα ρωσικά αρχεία υπάρχει η επιστολή του Μεγάλου Πέτρου από τις 11 (22) Μαρτίου 1710, στην οποία αναγνωρίζονται τα προνόμια των Ελλήνων της πόλης Νέζιν. Σύμφωνα με αυτή την επιστολή, οι Έλληνες μπορούσαν να εισέρχονται και να εξέρχονται ελεύθερα από την πόλη Νέζιν και εκτός αυτού, απαλλάσσο­νταν από την αυλική θητεία.

 Επιπροσθέτως, με το διάταγμα της αυτοκράτειρας Αικατερίνης Β' από την 1η (12η) Σεπτεμβρίου 1785, οι Έλληνες απαλλάσσονταν των φόρων. Στην πόλη Νέζιν, είχε ιδρυθεί το ελληνικό Δημαρχείο, το οποίο για μια σειρά ζητημάτων είχε ισοδύναμες αρμοδιότητες με τα κεντρικά κρατικά διοι­κητικά όργανα.

Το Δημαρχείο μπορούσε να εκδίδει αυτόνομα στους Έλληνες, οι οποίοι μετακινούντο από το εξωτερικό προς τη Ρωσία, την άδεια εξόδου ή εισό­δου στις εσωτερικές επαρχίες της αυτοκρατορίας.

"Η ελληνική εμπορική αδελφότητα της πόλης Νέζιν" διεξήγαγε το εμπόριο όχι μόνο μεταξύ της Ρωσίας και της Τουρκίας, αλλά είχε και στενές εμπορικές σχέσεις με τις διάφορες ευρωπαϊκές πόλεις "από όλες τις εμπορικές αγορές, οι οποίες ήταν γνωστές εκείνη την εποχή. Έστελναν εδώ τα προϊόντα τους η Τουρ­κία και το Αρχιπέλαγος - εμπορεύματα μπακαλικής, κρασί και καπνό, η Σμύρνη - το κόκκινο χαρτί, η Βενετία - το βελούδο της, το Γκντανσκ, η Λειψία, το Μπρέσλαου - τσόχα, υφάσματα και καλλυντικά προϊόντα, η Ουγγαρία - κρασί, η Μό­σχα και η Σιβηρία - γούνινα εμπορεύματα, το Αστραχάν και η Ταυρίδα - αλάτι και ψάρια".

Στην πόλη Νέζιν κατοικούσαν επώνυμοι Έλληνες έμποροι. Ο πατέρας ενός από τους ιδρυτές της "Φιλικής Εταιρείας", του Αθανασίου Τσακάλωφ, εμπορευό­ταν γούνινα προϊόντα στην πόλη Νέζιν, όπου εγκαταστάθηκε και ο ίδιος ο Αθα­νάσιος μετακινούμενος από τα Ιωάννινα.

Ως πιστοποίηση της ελληνικής προελεύ­σεως των εμπόρων στην πόλη Νέζιν, δίδουμε ιδιαίτερη προσοχή στην Εταιρεία των αδελφών Ζωσιμάδων, η οποία είχε γραφεία στην πόλη Νέζιν, Μόσχα και Φλωρεντία. Οι τέσσερις από τους έξι αδελφούς - Ζώης, Ιωάννης, Αναστάσιος και Νικόλαος - εγκαταστάθηκαν στην πόλη Νέζιν.

Η δραστηριότητά τους είχε ως σκοπό της την πολιτική, οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη του ελληνικού λα­ού. Στη γενέτειρα πατρίδα τους, τα Ιωάννινα, ιδρύθηκε με δικούς τους πόρους σχολείο το οποίο "τροφοδοτούσαν" με εκπαιδευτικά βοηθήματα. Χρηματοδότη­σαν την εκτύπωση έργων των Ελλήνων διαφωτιστών, όπως επίσης και την έκδοση "Η Ελληνική Βιβλιοθήκη".

Το ποτάμι Oster κοντά στο Πανεπιστήμιο

Είναι απαραίτητο να σημειώσουμε τα επιτεύγματα του Ζώη, ο οποίος χρηματοδότησε τη δυνατότητα διδασκαλίας της ελληνικής γλώσσας στην πρακτική εμπορική και ιατρο-χειρουργική Ακαδημία, και στο περιφερειακό γυμνάσιο της Μόσχας. Επίσης έκανε δωρεά το εξοχικό του στο Πανεπιστήμιο της Μόσχας με σκοπό να γίνει Αστεροσκοπείο.

Μετά την έξοδο της Ρωσίας προς τη Μαύρη Θάλασσα, αρχίζει η μετατόπιση των εμπορικών οδών προς τις ακτές της Μαύρης Θάλασσας, όπου για σύντομο χρονικό διάστημα και σε μεγάλο βαθμό, για λογαριασμό των Ελλήνων μετανα­στών, εμφανίσθηκαν τα νέα ρωσικά εμπορικά λιμάνια.

 Γι' αυτόν το λόγο, η πόλη Νέζιν άρχισε να χάνει την εμπορική της σημασία. Οι Έλληνες του εξωτερικού, είχαν βλέψεις στις ρωσικές πόλεις της Μαύρης Θάλασσας και γι' αυτό σταμάτη­σαν να επισκέπτονται την πόλη Νέζιν και με αυτό τον τρόπο καταδίκασαν την ελληνική εμπορική αδελφότητα της πόλης Νέζιν σε οικονομική κατάρρευση.

Η προσπάθεια της ελληνικής εμπορικής αδελφότητας της πόλης Νέζιν να υποχρεώσουν με διοικητικά μέτρα τους Έλληνες που ερχόταν στη Ρωσία να επισκέπτονται αρχικά την πόλη Νέζιν, δε στέφθηκε με επιτυχία. Στις αρχές του 19ου αιώνα, οι πλούσιοι έμποροι άρχισαν να εγκαταλείπουν την πόλη.

Αυτοί μετανάστευσαν στα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας και παράλληλα συνέχισαν να παραμένουν στην πόλη Νέζιν και να χρησιμοποιούν τα προνόμια που τους είχαν δοθεί κατά το πα­ρελθόν. Όμως, η ελληνική κοινότητα της πόλης Νέζιν διατηρήθηκε και δε διασπάρθηκε μέσα στον ρωσικό κόσμο. Το ελληνικό Αλεξανδρινό Σχολείο είχε ι­δρυθεί με πόρους των Ελλήνων της πόλης Νέζιν. Οι ίδιοι ίδρυσαν βιβλιοθήκη και νοσοκομείο.

Στην πόλη Νέζιν κατά τη διάρκεια του 1815 ο Νικόλαος Σκουφάς δέχθηκε στη Φιλική Εταιρεία τον έμπορο από την πόλη Νέζιν, Α. Κομιζόπουλο, και τον έκανε μέλος του συλλόγου "Αρχή". Το 1820, έφθασε στην πόλη Νέζιν ο Σέρβος επαναστάτης Στεφάν Ζίφκοβιτς, ο οποίος διεξήγαγε διαπραγματεύσεις με τον Ε. Ξάνθο για τη σερβο-ελληνική συνεργασία. Κατά την έναρξη και κατά τη διάρκεια της επανάστασης του 1821, η ελληνική κοινότητα της πόλης Νέζιν συνέχισε να υποστηρίζει τους ομογενείς της.

Τα στοιχεία που αναφέρθηκαν πιο πάνω πιστοποιούν ότι οι σκοπιανοί επι­στήμονες όχι μόνο είναι ιστορικά αδιάβαστοι, αλλά πλαστογραφούν συνειδητά τα δεδομένα της ιστορίας προς όφελος των δικών τους "πολιτικάντηδων". Συγχρό­νως με αυτόν τον τρόπο, φέρουν σε σύγχυση αυτούς που δε γνωρίζουν το ζήτημα, όπως είναι η ξένη πολιτιστική ηγεσία, καθώς και ο ίδιος ο λαός τους.

 Αχιλλέα Στεφάνου Ανθεμίδη
 Διδάκτορα Νομικής Πανεπιστήμιου Gottingen