Πρόσφυγες από τον Πόντο και τον Καύκασο στο Ν. Κιλκίς

Οι πρώτοι πρόσφυγες από τον Καύκασο ήρθαν στο Κιλκίς το 1914, ύστερα από την μετανάστευση Μουσουλμάνων στα μέρη τους και τους υπό γερμανική καθοδήγηση διωγμούς που επε­κτάθηκαν στις περιοχές τους.
Στην διάρκεια του Α' Παγκοσμίου πολέμου ο ελληνικός πληθυσμός του Πόντου δοκίμασε εντονό­τερα τις συνέπειες του πολέμου, εξαιτίας της γεωγραφικής θέ­σης της περιοχής κοντά στο ρωσοτουρκικό μέτωπο.
Η συντρι­πτική ήττα του τουρκικού στρατού στο Σαρικαμίς τον Ιανουάριο του 1915 αποδόθηκε στη συμμετοχή Ελλήνων στον τουρκικό στρατό, με συνέπεια οι Έλληνες του Πόντου να απομακρυνθούν από τον τακτικό στρατό και να τοποθετηθούν στα τάγματα εργα­σίας.

ΤΑΓΜΑΤΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Ακόμη η συμμετοχή Ελλήνων από την περιοχή του Καρς στον τσαρικό στρατό εξαγρίωσε ακόμη περισσότερο τους Τούρ­κους που ενέτειναν τους διωγμούς του ελληνικού στοιχείου. Οι Πόντιοι αντέταξαν ένοπλη αντίσταση συγκροτώντας ανταρτικές ομάδες κι αυτό είναι ένα στοιχείο που διαφοροποιεί τους διωγ­μούς του Πόντου από τις διώξεις των Ελλήνων σε άλλες περιο­χές.
Μετά την Οκτωβριανή επανάσταση η Ρωσία αποσύρθηκε από τον πόλεμο και το 1918 υπογράφτηκε η συνθήκη του Μπρεστ-Λιτόβσκ με την οποία επιστράφηκε στην Τουρκία η περιοχή του Καρς.

Οι κάτοικοι του Καρς φοβούμενοι τις αγριότητες των Τούρ­κων έφυγαν βορειοανατολικά προς τα χωριά της Τσάλκας και στη συνέχεια προχώρησαν στο Βλαδικαύκασο και προς το εσω­τερικό της Ρωσίας, όπου έμειναν 10-11 μήνες.
Η διαδρομή τους ήταν επίπονη αλλά και επικίνδυνη, αφού στις περιοχές αυτές ο εμφύλιος πόλεμος μπολσεβίκων και λευκοφρουρών βρίσκονταν σε πλήρη εξέλιξη. Οι περισσότεροι επέστρεψαν, ενώ άλλοι προ­χώρησαν βαθύτερα στις περιοχές Κουμπάν και Νοβοροσίσκ.
Ό­σοι επέστρεψαν από το εσωτερικό της Ρωσίας παρέμειναν στα χωριά του Καρς μόνο 6 μήνες, εκμεταλλευόμενοι την παρουσία των στρατευμάτων της Αντάντ. Κατόπι κατά τον Αύγουστο του 1919, φοβούμενοι την άφιξη των τουρκικών στρατευμάτων, με­τέβησαν στο Βατούμ.
Η τότε ελληνική κυβέρνηση αποφάσισε να περισυλλέξει αυτόν τον απελπισμένο και εξαθλιωμένο κόσμο και να τον μεταφέρει στην Ελλάδα. Για τον σκοπό αυτό συγκροτήθη­κε τον Μάιο του 1919 μια ειδική αποστολή για την Τιφλίδα, την πρωτεύουσα της Γεωργίας, για να συντονίσει τις ενέργειες για τη μεταφορά των Ελλήνων και την ηθική και υλική τους ενίσχυση.

ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ

Η αποστολή αυτή, που αναχώρησε αμέσως για τον Καύκασο, φρόντιζε να μαζεύει τους Έλληνες από τις διάφορες περιοχές για να τους μεταφέρει στην Ελλάδα με πλοία ναυλωμένα από το ελληνικό δημόσιο.
Οι πρόσφυγες του Καρς που εγκαταστάθηκαν στο Κιλκίς προ­έρχονταν από τα χωριά Αρτος, Βαρκενές, Γέιτσα, Γιόλκετσμεζ, Βεζίνκιοι, Ζεμζελέκ, Ζιάλιτσα, Ισλαμόρ, Κάμισλη (τόπος προέ­λευσης Ποντίων Αμαραντιωτών), Λάλογλη, Μάσουρτσικ, Μπελούκμπας, Σιντισκόμ, Τιβίκ, Τουιγούν, Τσίπλαχλη, Χάντερ, Καρς, Καγισμάν. Από την περιοχή της Γεωργίας ήρθαν από τις πόλεις Τιφλίδα, Σαχούμ, Βατούμ. Από τον Πόντο οι πρόσφυγες που ε­γκαταστάθηκαν στο Κιλκίς προέρχονταν από την Αργυρούπολη, την Τραπεζούντα, την Κερασούντα, το Μεσουδιέ, την Κωνστα­ντινούπολη, τα Κοτύωρα.

Πηγη: Από το βιβλίο "ΚΙΛΚΙΣ 1914-1934" του Θα­νάση Βαφειάδη.

Santeos