Έρθεν ο τούρκον ο κακόν κι εκόνεψεν σην χώραν,
τ’ όμάλια τούρκ’ έγόμωσαν και τα βουνά λεβέντους.
— Καλώς έρθες, τουρκόπουλον, καλώς κι άπ’ όθεν έρθες.
Κι αν έρθες για φαγίν, ποτήν, εσέν φαγοποτίζω
κι αν έρθες για την συντεκνιάν, εσέν σύντεκνον ’φτάγω
κι αν έρθες για τον πόλεμον, έβγα κι ας πολεμούμε
κι εσύ εβγαλ’ γυμνά σπαθιά κι εγώ βγάλω κοντάρια,
εσύ έβγαλ’ γενίτσαρους κι εγώ βγάλω κοράσια.
Στην εμπαν’ χίλ’τς έσκότωσεν, σην έβγαν δύο χιλιάδες
και σά κλωθογυρίσματα τ’ς, έφυγαν τα κουμπιά τ’ς
κι εφάνθαν τα χρυσόμηλα τ’ς, τα λινοσκεπασμένα.
Κι ό σκύλον ό γενίτσαρον ψιλήν φωνήν έβγάλει.
— Γυναίκικον ο πόλεμον, γυναίκικον ο κούρσος,
γυναίκικον εν το κοντάρ’, σκοτών' τα παλληκάρια.
★ ★★
συντεκνιάν = κουμπαριό,
χρυσόμηλα = στήθη, βυζιά,
κούρσος = επιδρομή, πόλεμος.
Ήρθε ο Τούρκος ο κακός
Ήρθε ο Τούρκος ο κακός κι κόνεψε στη χώρα,
γέμισαν Τούρκοι στις πλαγιές και στα ψηλά λεβέντες.
— Καλώς το, το τουρκόπουλο, καλώς και πούθε ήρθες,
Άν ήρθες για φαγί, πιοτό, να σε φιλοξενήσω,
αν ήρθες για το κουμπαριό, να γίνουμε κουμπάροι
κι αν ήρθες για τον πόλεμο θε να λογαριαστούμε,
εσύ με τα γυμνά σπαθιά κι εγώ με τα κοντάρια
και βγάλε συ γενίτσαρους, να βγάλω εγώ κοράσια.
Μπαίνοντας χίλιους σκότωσε, βγαίνοντας δυο χιλιάδες
και στα κλωθογυρίσματα της φύγαν τα κουμπιά της
και φάνηκαν τα στήθια της, τα λινοσκεπασμένα.
Κι ο σκύλος ο γενίτσαρος ψιλή φωνούλα βγάζει.
— Γυναίκα πολέμα σκληρά, γυναίκα με νικάει,
με το κονταροχτύπημα, μου ρήμαξε τ’ ασκέρι.
ΣΥΝΤΟΜΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΑ
Μετά την κατάληψη της Τραπεζούντας από τους Τούρκους, ο συνθηκολόγος αυτοκράτορας Δαυίδ περνάει τον καιρό του σε διάφορες επαύλεις. Τελικά, οι Τούρκοι παραβιάζουν, κατά τη συνήθειά τους, τους όρους της συνθήκης και τον εξοντώνουν μαζί με τα περισσότερα μέλη της οικογένειάς του. Περνάει στην ιστορία σαν άρχοντας, που δεν φάνηκε άξιος σε ώρες κρίσιμες. Καταδικάζεται στη συνείδηση του λαού, ο όποιος οργανώνει αντίσταση στα βουνά του Πόντου.
Ή ενδοχώρα του Πόντου και ιδίως οι ορεινές περιοχές δεν υποδουλώνονται αμέσως μετά την κατάληψη της πρωτεύουσας. Με τον ερχομό του αλλόθρησκου κατακτητή, γεμίζουν οι πεδιάδες «τ’ ομάλια» με Τούρκους και «τα βουνά» με λεβέντες Έλληνες.
Η αντίσταση στα ορεινά διαρκεί πολλές δεκαετίες. Αντιστέκεται όλος ο πληθυσμός. Μάχονται ακόμη και γυναίκες, «κοράσια».
Το ποίημα φανερώνει τη βαθιά πίστη των ποντίων στην αρετή τής φιλοξενίας. Καλωσορίζεται ο Τούρκος ο κακός με την διευκρίνιση ότι, αν ήρθε με καλή πρόθεση, μπορούν και να κουμπαριάσουν, να φάνε και να πιούνε κλπ. Αν όμως ήρθε για πόλεμο, θα λογαριαστούνε στο πεδίο της μάχης.
Το ποίημα καταλήγει με την θριαμβευτική νίκη της ποντιοπούλας ενάντια στους Τούρκους μπασιμπουζούκηδες.
Από την ιστορία επιβεβαιώνεται, ότι η παράταση του πολέμου στα βουνά του Πόντου προκαλεί μεγάλες ζημιές στ' ασκέρια των Τούρκων.
Η παρουσία της ποντιοπούλας στα πλαίσια του πολέμου θυμίζει τις αμαζόνες του Πόντου, που κόβανε οι ίδιες το ένα στήθος τους, για να πολεμούν άνετα, στηρίζοντας στη θέση του τη σαΐτα.
Στάθης Ευσταθιάδης
τ’ όμάλια τούρκ’ έγόμωσαν και τα βουνά λεβέντους.
— Καλώς έρθες, τουρκόπουλον, καλώς κι άπ’ όθεν έρθες.
Κι αν έρθες για φαγίν, ποτήν, εσέν φαγοποτίζω
κι αν έρθες για την συντεκνιάν, εσέν σύντεκνον ’φτάγω
κι αν έρθες για τον πόλεμον, έβγα κι ας πολεμούμε
κι εσύ εβγαλ’ γυμνά σπαθιά κι εγώ βγάλω κοντάρια,
εσύ έβγαλ’ γενίτσαρους κι εγώ βγάλω κοράσια.
Στην εμπαν’ χίλ’τς έσκότωσεν, σην έβγαν δύο χιλιάδες
και σά κλωθογυρίσματα τ’ς, έφυγαν τα κουμπιά τ’ς
κι εφάνθαν τα χρυσόμηλα τ’ς, τα λινοσκεπασμένα.
Κι ό σκύλον ό γενίτσαρον ψιλήν φωνήν έβγάλει.
— Γυναίκικον ο πόλεμον, γυναίκικον ο κούρσος,
γυναίκικον εν το κοντάρ’, σκοτών' τα παλληκάρια.
★ ★★
συντεκνιάν = κουμπαριό,
χρυσόμηλα = στήθη, βυζιά,
κούρσος = επιδρομή, πόλεμος.
Ήρθε ο Τούρκος ο κακός
Ήρθε ο Τούρκος ο κακός κι κόνεψε στη χώρα,
γέμισαν Τούρκοι στις πλαγιές και στα ψηλά λεβέντες.
— Καλώς το, το τουρκόπουλο, καλώς και πούθε ήρθες,
Άν ήρθες για φαγί, πιοτό, να σε φιλοξενήσω,
αν ήρθες για το κουμπαριό, να γίνουμε κουμπάροι
κι αν ήρθες για τον πόλεμο θε να λογαριαστούμε,
εσύ με τα γυμνά σπαθιά κι εγώ με τα κοντάρια
και βγάλε συ γενίτσαρους, να βγάλω εγώ κοράσια.
Μπαίνοντας χίλιους σκότωσε, βγαίνοντας δυο χιλιάδες
και στα κλωθογυρίσματα της φύγαν τα κουμπιά της
και φάνηκαν τα στήθια της, τα λινοσκεπασμένα.
Κι ο σκύλος ο γενίτσαρος ψιλή φωνούλα βγάζει.
— Γυναίκα πολέμα σκληρά, γυναίκα με νικάει,
με το κονταροχτύπημα, μου ρήμαξε τ’ ασκέρι.
ΣΥΝΤΟΜΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΑ
Μετά την κατάληψη της Τραπεζούντας από τους Τούρκους, ο συνθηκολόγος αυτοκράτορας Δαυίδ περνάει τον καιρό του σε διάφορες επαύλεις. Τελικά, οι Τούρκοι παραβιάζουν, κατά τη συνήθειά τους, τους όρους της συνθήκης και τον εξοντώνουν μαζί με τα περισσότερα μέλη της οικογένειάς του. Περνάει στην ιστορία σαν άρχοντας, που δεν φάνηκε άξιος σε ώρες κρίσιμες. Καταδικάζεται στη συνείδηση του λαού, ο όποιος οργανώνει αντίσταση στα βουνά του Πόντου.
Ή ενδοχώρα του Πόντου και ιδίως οι ορεινές περιοχές δεν υποδουλώνονται αμέσως μετά την κατάληψη της πρωτεύουσας. Με τον ερχομό του αλλόθρησκου κατακτητή, γεμίζουν οι πεδιάδες «τ’ ομάλια» με Τούρκους και «τα βουνά» με λεβέντες Έλληνες.
Η αντίσταση στα ορεινά διαρκεί πολλές δεκαετίες. Αντιστέκεται όλος ο πληθυσμός. Μάχονται ακόμη και γυναίκες, «κοράσια».
Το ποίημα φανερώνει τη βαθιά πίστη των ποντίων στην αρετή τής φιλοξενίας. Καλωσορίζεται ο Τούρκος ο κακός με την διευκρίνιση ότι, αν ήρθε με καλή πρόθεση, μπορούν και να κουμπαριάσουν, να φάνε και να πιούνε κλπ. Αν όμως ήρθε για πόλεμο, θα λογαριαστούνε στο πεδίο της μάχης.
Το ποίημα καταλήγει με την θριαμβευτική νίκη της ποντιοπούλας ενάντια στους Τούρκους μπασιμπουζούκηδες.
Από την ιστορία επιβεβαιώνεται, ότι η παράταση του πολέμου στα βουνά του Πόντου προκαλεί μεγάλες ζημιές στ' ασκέρια των Τούρκων.
Η παρουσία της ποντιοπούλας στα πλαίσια του πολέμου θυμίζει τις αμαζόνες του Πόντου, που κόβανε οι ίδιες το ένα στήθος τους, για να πολεμούν άνετα, στηρίζοντας στη θέση του τη σαΐτα.
Στάθης Ευσταθιάδης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου