Όπως ανεφέραμεν η ακμή της Σαντάς ήρχισεν να κάμπτεται με την οπισθοχώρησιν των Ρωσσικών στρατευμάτων κατοχής, τότε η πλειονότης των κατοίκων της εγκατεστάθη εις τας παραθαλασσίας περιοχάς μεταξύ Σουρμένων και Τραπεζούντος, μεγάλη δε μερίς ηκολούθησεν τα αποχωρούντα Ρωσσικά στρατεύματα, και εγκατεστάθη εις Καύκασον.
Εις Σαντά παρέμεινεν περίπου το ένα πέμπτον των κατοίκων, που αποτελείτο από γυναικόπαιδα και μερικούς μεγάλης ηλικίας.
Μετά την επικράτησιν του Κεμαλικού κινήματος, και της κάμψεως της Ελληνικής εις Μικράν Ασίαν εκστρατείας, αι Τουρκικαί αρχαί έλαβον την απόφασιν να εξουδετερώσουν και την οργανωμένην ως ενόμιζον, ένοπλον στάσιν των Σανταίων, και ως εκ τούτου εδόθη εντολή εις το χιουτσούμ ταμπούρι όπως εφαρμόσει αποτελεσματικόν πρόγραμμα διαλύσεώς της.
Προς τούτο ένα βροχερόν απόγευμα του πρώτου δεκαημέρου του Σεπτεμβρίου 1921 έφθασεν ο Τουρκικός στρατός, με ορειβατικόν πυροβολικόν και πλήρη εξοπλισμόν εις το χωρίον Ισχανάντων και αμέσως έθεσεν εις εφαρμογήν το σχέδιον εξοντώσεως.
Κατ’ αρχήν το πρόγραμμα συνίστατο εις την εξουδετέρωσιν των ενόπλων Σανταίων κι όταν δια της επιθέσεως των, κατά την 11ην και 12ην Σεπτεμβρίου 1921 πέριξ της του μεγάλου Σπηλαίου δασώδους περιοχής επείσθησαν ότι καμμία οργανωμένη αντίστασις δεν υπήρχεν, έθεσαν εις εφαρμογήν το δεύτερον σχέδιον της εξουδετερώσεως των βάσεων ανεφοδιασμού των ολίγων διασκορπισθέντων εις τα δάση ενόπλων Σανταίων- ως διεπίστωσαν κατά την ένοπλον εναντίον των επίθεσιν.
Προς τούτο αφού έκαψαν όλας τα οικίας, οδήγησαν τον όλον πληθυσμόν δια πεζοπορίας δέκα και πλέον ημερών εις τας περί το Ερζερούμ και Χούνουζ περιοχάς, εν μέσω χειμώνος κατά τον Σεπτέμβριον του 1921 (γίνεται μνεία ότι αι ημερομηνίαι αυταί είναι του παλαιού ημερολογίου), όπου το ψύχος, η πείνα, και τα διάφορα νοσήματα, ουσιαστικώς τους απεδεκάτισαν.
Μετά την έναρξιν της ανταλλαγής, τα υπολείμματα των Σανταίων, έφθασαν δια πεζοπορίας και πάλιν, δέκα και πλέον ημερών εις Τραπεζούντα, και εκείθεν δια φορτηγών πλοίων εις Κων/πολιν, όπου και ενεκλείσθησαν δια καραντίναν εις τον παλαιόν στρατώνα Σελιμιέ. Εκεί ο εξανθηματικός τύφος, και αι άλλαι ασθένειαι απεδεκάτισαν και πάλιν τους ήδη εις Ερζερούμ αποδεκατισθέντας.
Μετά την λήξιν της καραντίνας αυτής, μετεφέρθησαν δια φορτηγών πλοίων της Ελληνικής Κυβερνήσεως εις Ελλάδα, και ενεκλείσθησαν δια νέον λοιμοκαθαρτήριον - κάθαρσιν εις Μακρόνησον και Καραπουρούν όπου υπέστησαν και πάλιν νέον αποδεκατισμόν.
Τέλος όταν έληξε και αυτή η περιπέτεια εγκατεστάθησαν εις τας περιοχάς Κιλκίς, Σερρών, Δράμας, όπου υπέστησαν την τελευταίαν χαριστικήν βολήν, από την ελονοσίαν, η οποία εμάστιζεν τότε ολόκληρον τον Μακεδονικόν χώρον.
Άξιον θαυμασμού αποτελεί το ότι τα υπολείμματα όλων αυτών των τραγωδιών, πως επέζησαν, ήκμασαν και επροόδευσαν ως γεωργοί έμποροι κ.λ.π. και ανέπτυξαν θαυμάσιον επιστημονικόν κόσμον, ο οποίος προβάλλει παγκοσμίως σήμερον τον Ελληνισμόν της Μακεδονικής περιοχής.
Ανδρέας Σπυράντης
Γιατρος
Θεσσαλονικη 1990
Αποσπασμα απο το βιβλιο του "Συμβολη εις τα λαογραφικα της Σαντας του Ποντου"
Εκδοσεις Αδελφων Κυριακιδη
Εις Σαντά παρέμεινεν περίπου το ένα πέμπτον των κατοίκων, που αποτελείτο από γυναικόπαιδα και μερικούς μεγάλης ηλικίας.
 |
| Πιστοφάντων Σαντας |
Προς τούτο ένα βροχερόν απόγευμα του πρώτου δεκαημέρου του Σεπτεμβρίου 1921 έφθασεν ο Τουρκικός στρατός, με ορειβατικόν πυροβολικόν και πλήρη εξοπλισμόν εις το χωρίον Ισχανάντων και αμέσως έθεσεν εις εφαρμογήν το σχέδιον εξοντώσεως.
Κατ’ αρχήν το πρόγραμμα συνίστατο εις την εξουδετέρωσιν των ενόπλων Σανταίων κι όταν δια της επιθέσεως των, κατά την 11ην και 12ην Σεπτεμβρίου 1921 πέριξ της του μεγάλου Σπηλαίου δασώδους περιοχής επείσθησαν ότι καμμία οργανωμένη αντίστασις δεν υπήρχεν, έθεσαν εις εφαρμογήν το δεύτερον σχέδιον της εξουδετερώσεως των βάσεων ανεφοδιασμού των ολίγων διασκορπισθέντων εις τα δάση ενόπλων Σανταίων- ως διεπίστωσαν κατά την ένοπλον εναντίον των επίθεσιν.
Προς τούτο αφού έκαψαν όλας τα οικίας, οδήγησαν τον όλον πληθυσμόν δια πεζοπορίας δέκα και πλέον ημερών εις τας περί το Ερζερούμ και Χούνουζ περιοχάς, εν μέσω χειμώνος κατά τον Σεπτέμβριον του 1921 (γίνεται μνεία ότι αι ημερομηνίαι αυταί είναι του παλαιού ημερολογίου), όπου το ψύχος, η πείνα, και τα διάφορα νοσήματα, ουσιαστικώς τους απεδεκάτισαν.
Μετά την έναρξιν της ανταλλαγής, τα υπολείμματα των Σανταίων, έφθασαν δια πεζοπορίας και πάλιν, δέκα και πλέον ημερών εις Τραπεζούντα, και εκείθεν δια φορτηγών πλοίων εις Κων/πολιν, όπου και ενεκλείσθησαν δια καραντίναν εις τον παλαιόν στρατώνα Σελιμιέ. Εκεί ο εξανθηματικός τύφος, και αι άλλαι ασθένειαι απεδεκάτισαν και πάλιν τους ήδη εις Ερζερούμ αποδεκατισθέντας.
Μετά την λήξιν της καραντίνας αυτής, μετεφέρθησαν δια φορτηγών πλοίων της Ελληνικής Κυβερνήσεως εις Ελλάδα, και ενεκλείσθησαν δια νέον λοιμοκαθαρτήριον - κάθαρσιν εις Μακρόνησον και Καραπουρούν όπου υπέστησαν και πάλιν νέον αποδεκατισμόν.
Τέλος όταν έληξε και αυτή η περιπέτεια εγκατεστάθησαν εις τας περιοχάς Κιλκίς, Σερρών, Δράμας, όπου υπέστησαν την τελευταίαν χαριστικήν βολήν, από την ελονοσίαν, η οποία εμάστιζεν τότε ολόκληρον τον Μακεδονικόν χώρον.
Άξιον θαυμασμού αποτελεί το ότι τα υπολείμματα όλων αυτών των τραγωδιών, πως επέζησαν, ήκμασαν και επροόδευσαν ως γεωργοί έμποροι κ.λ.π. και ανέπτυξαν θαυμάσιον επιστημονικόν κόσμον, ο οποίος προβάλλει παγκοσμίως σήμερον τον Ελληνισμόν της Μακεδονικής περιοχής.
Ανδρέας Σπυράντης
Γιατρος
Θεσσαλονικη 1990
Αποσπασμα απο το βιβλιο του "Συμβολη εις τα λαογραφικα της Σαντας του Ποντου"
Εκδοσεις Αδελφων Κυριακιδη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου